لطفا حرفی از جنگ نزنید

نویسنده: مصطفی السعید

دیپلماسی ایرانی: فریاد طبل های جنگ گوش ها را کَر می کند، گویی که این همه ویرانی گسترده و ممتد از سوریه و عراق تا یمن و لیبی، و دود جنگ های سر به فلک کشیده، و خون هزاران قربانیِ هنوز خشک نشده، و شهرهایی که هنوز در حال ویرانی هستند، و عناصر به جا مانده از داعشِ ویران کننده که هر جا را اشغال کرد بذر مرگ کاشت، کفایت نمی کند، که بی باکانه بر طبل جنگ می کوبند و می خواهند عقل ها را تعطیل کنند. جنگ طلبان تلاش مضاعفی آغاز کرده اند تا مردم به خودش نیایند، برای این که می خواهند وارد دور تازه ای از درگیری ها شوند شاید این بار این درگیری شدیدتر و ویران کننده تر باشد، اما به نظر می رسد خوشبختانه فرصت های شعله ور کردن جنگی تمام عیار هنوز فراهم نشده است، به این دلیل که سناریوی جنگ فراگیر دیگر هیچ چیز باقی نمی گذارد. مهاجم و مدافع هر دو را ویران می کند. قربانیان در راس کشورهایی هستند که بیشتر از همه به شعله ور کردن جنگی جدید اصرار دارند.

بگذارید بعضی سناریوهای جنگ جدید را پیش خود تصور کنیم؛ اگر با جنگنده ها و موشک ها به ایران و متحدانش در سوریه و عراق و لبنان حمله شود و به شهرها و پایگاه های نظامی ایران خسارت های سنگین وارد آید، چه چیزی می تواند مانع شود که ده ها هزار موشک سنگین و دقیق به پایگاه های نظامی امریکا و کشورهای شریک آن در منطقه که میزبان پایگاه امریکایی هستند، شلیک نشود. آن گاه چاه ها و پالایشگاه های نفت کشورهای عربی خلیج فارس قطعه ای از جهنم خواهند شد، این مساله باعث ایجاد بحران خطرناک جهانی انرژی خواهد شد و بحران اقتصادی بسیار خطرناکی را رقم خواهد زد. تبادل حملات شهرها و کشورها را غیب می کند، و شاید آغازگر یک جنگ بین المللی باشد که نتوان پیش بینی کرد چگونه و چه وقت پایان یابد. حجم سلاح های سنگین و قدرتمند در منطقه و ارتش های کهنه کار می تواند نشانگر حجم ویرانی ای باشد که در صورت شعله ور شدن جنگ منطقه ای که امکان تبدیل شدن به جنگی جهانی را دارد، در انتظار ما خواهد بود.

این سناریوی ترسناک همه طرف های عاقل در منطقه و جهان را بر آن می دارد که از شعله ور کردن چنین جنگی پرهیز کنند، حتی اسرائیلی که همیشه از جنگ ها بیشترین منافع را برده از این که چنین جنگ فراگیری در بگیرد و از کنترل خارج شود، نگران است. اسرائیل می داند که شهرها و پایگاه های نظامی و زیربناهایش در معرض هزاران موشک قرار دارد، برای همین نمی تواند تحمل ورود به چنین جنگی را داشته باشد، برای همین است که می بینیم روزنامه هاآرتص از کشیده شدن اسرائیل به جنگ با حزب الله لبنان هشدار می دهد.   

می توان درک کرد که بعضی کشورها از پیروزی سوریه و عراق و متحدانشان بر داعش نگران شده اند. پیمان روسی – ایرانی – سوری – عراقی و به همراه آنها حزب الله لبنان توانستند پیروزی های مهمی به دست آورند، به ویژه بعد از آن که بیشتر مرزهای سوریه و عراق و گذرگاه های اصلی میان دو شهر قائم عراق و بوکمال سوریه آزاد شدند، آنها می ترسند که این پیروزی موازنه های قدرت را دگرگون کند و وضعیتی پیش بیاید که به سود متحدان امریکا نباشد، اما راه حل ورود به جنگ جدید نیست. آنها باید از جنگ های گذشته درس بگیرند. اگر بعضی کشورها از نفوذ ایران شکایت دارند باید این نکته را دریابند که چگونه ایران توانست به چنین نفوذی دست یابد، چگونه رفتارهای آنها فضایی را برای نفوذ ایران فراهم کرد. نتیجه اشغال بیروت توسط اسرائیل در سال 1982 و طرد مقاومت فلسطین و لبنان ظهور حزب الله بود که توانست دو بار بر اسرائیل پیروز شود، و در سال 2000 بدون قید و شرط آن را از لبنان بیرون کند، و در سال 2006 آن شکست سنگین را بر آن تحیمل کند. اشغال عراق توسط امریکا که با حمایت کشورهای عربی انجام شد باعث تقویت نفوذ ایران در این کشور شد، این نفوذ بعد از حمله داعش و دیگر گروه های تکفیری افزایش یافت. به همین شکل می بینیم که چگونه جنگ های جدید اوضاع کشورهای مدعی جنگ را دگرگون می کند و خسارت ها و درگیری هایشان را افزایش می دهد در حالی که بر قدرت دشمنانشان می افزاید.

دعوت به جنگی جدید علیه لبنان را هیچ کس جز اسرائیل تایید نمی کند، تازه به شرطی که خودش هم درگیر آن نشود. آن طور که روزنامه معاریو نوشت اسرائیل بیشترین سود را از بحران میان عربستان و لبنان می برد، برای این که نخستین بار است از بحران در لبنان سود می برد بدون این که خود طرفی در آن باشد.

به جای این که امنیت عربی در جهت تقویت تجارت و زیربناهای عربی و سرمایه گذاری های انرژی و پیشرفت و صنعتی شدن و پیشرفت در کشورهای عربی و موارد آبی و آموزش و پژوهش علمی صرف شود، صرف جنگ های عربی میان یکدیگر و تداوم درگیری ها و دستیابی به سلاح و خرج شدن درآمدها و نابودی زیربناها شده است، در حالی که اگر نیمی از پولی که صرف جنگ می کنند صرف آموزش و بهداشت و طرح های توسعه ای می شد شاهد جهشی بلند در سطح زندگی و پیشرفت جامعه عربی بودیم. اما پول ها صرف حمایت از داعشی ها و شعله ور کردن فتنه هایی شد که هنوز هم متوقف نشده است. این دقیقا چیزی است که حمد بن جبر، نخست وزیر سابق قطر به آن اعتراف کرد. آیا اعراب تصمیم دارند به دایره ویرانی و جنگ میان یکدیگر ادامه دهند یا می خواهند بیدار شوند و خود را از این دایره جهنمی خارج کنند؟

همچنان اعراب فرصت دارند که خوش بین و امیدوار باشند، جنگ با تروریسم به مرحله نهایی خود رسیده است و تا الآن تلاش برای شعله ور کردن فتنه طایفه ای و مذهبی و نژادی که می تواند کشورهای منطقه را پاره پاره کند و کانتون هایی ایجاد کند تا کشورها وارد جنگ های داخلی شوند، و هر آن چه از خون ها در رگ ها و مناطق ویران نشده، باقی مانده، هدر برود، ناکام مانده است. اگر به فکر منافع کشورهای عربی هستیم، باید آنها بر مشکلات داخلی خود غلبه کنند، و انرژی خود را به خدمت بگیرند تا بتوانند از آن نهضتی به راه اندازند، باید این کار قبل از آن که دیر شود و فرصت ها از دست برود، هر چه سریع تر انجام شود. کشورهایی که درآمدهای مالی کلان دارند می توانند به فکر نفوذ غیر از ابزارهای جنگ و تخریب و استفاده از سلاح باشند، می توانند از فواید در سرمایه گذاری ها استفاده کنند تا به نفوذ اقتصادی و اخلاقی و فکری ای برسند که فراتر از نفوذ مسلحانه باشد. با این شیوه آنها می توانند عقل ها و قلب های مردم متضرر از تروریسم را با طرح های اقتصادی و آموزشی به دست آورند تا آنها به زندگی کرامت بخش برسند و بتوانند زندگی آبرومندانه و دوستانه ای را همراه با آبادانی شهرها و امید و امنیت برای نسل های جدید فراهم کنند، به جای آن که وارد جنگ های بیهوده ای شوند که جز کینه و حزن بیشتر که در حال حاضر از یمن تا سوریه و عراق و لیبی و لبنان و مصر و تونس امتداد دارد، ثمری نداشته است. در عین حال با این کار اعراب می توانند وجهه عرب را که بسیار وجه بدی از آنها نزد جهانیان ترسیم شده و به حیثیت آنها در جهان صدمه خورده است، تغییر دهند. آیا بیدار می شویم و از راه جنگ و فتنه و توطئه بر می گردیم یا همچنان به لجبازی خود ادامه می دهیم تا همه با هم قربانی شویم؟

منبع: الاهرام / ترجمه: علی موسوی خلخالی

انتشار اولیه: سه شنبه 23 آبان 1396 / انتشار مجدد: سه شنبه 7 آذر 1396