تحولات آتی خاورمیانه چه خواهد بود؟

آیا باتراوی -  لی کیت

دیپلماسی ایرانی: عربستان سعودی با خصومت بیشتری با ایران، رقیب این کشور در منطقه به مقابله می پردازد. این سیاست با وجود اینکه تا کنون موفقیتی در از بین بردن نفوذ ایران نداشته است، می تواند منازعات مختلف در خاورمیانه را تشدید کند.

گام های محکم تری تحت رهبری محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و پسر ملک سلمان، برداشته شده است. وی در اقداماتی برای تحکیم استیلای خود، کشورش را برای تغییر وضعیت منطقه، آغاز مقابله نظامی علیه شورشی های تحت حمایت ایران در یمن و همچنین مقابله با قطر آماده کرده است.

سوال این است که آیا سعودی ها فشار بیشتری بر ایران خواهند آورد، و اگر پاسخ مثبت است، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

هفته گذشته، اتفاقاتی در منطقه رخ داد که تنش های منطقه ای را تشدید می کرد. این اتفاقات شامل موارد زیر بود.

- شورشیان یمن موشکی را با هدف فرودگاه بین المللی ریاض، پایتخت عربسان شلیک کردند. عربستان سعودی ایران را متهم به فراهم کردن این موشک کرد و اعلام کرد این اقدام می تواند "آغاز اعلان جنگ" باشد.

-  سعد حریری، یکی از متحدان سعودی و نخست وزیر لبنان، استعفای ناگهانی خود را در ریاض اعلام کرد. اعتقاد بر این است این کار به درخواست عربستان سعودی برای تخریب دولت لبنان که شامل متحد قدرتمند ایران، حزب الله است، انجام شده است.

- ولیعهد عربستان اقدام به دستگیری تعدادی از شاهزادگان و چهره های ارشد در چارچوب مبارزه با فساد کرد، اما بسیاری معتقدند این کار در راستای پاکسازی رقبای بالقوه و منتقدان دولت انجام گرفته است.

سیاست های سعودی چگونه بر کشورهای مختلف خاور میانه تاثیر می گذارد:

درگیری مستقیم با ایران؟

اگرچه عربستان گفته است به موشک ها پاسخ خواهد داد، اما بعید است که اقدام نظامی علیه ایران صورت گیرد.

ارتش عربستان در حال حاضر درگیر جنگ یمن است. سپاه ایران ورزیده تر است، اما عربستان سلاح های پیشرفته تری از ایالات متحده خریداری کرده است.

عملیات مستقیم نظامی باعث ایجاد بی ثباتی در خلیج فارس و فراتر از آن خواهد شد، و باعث بر هم خوردن حمل و نقل نفتی عربستان سعودی و متحدان آن می شود. بعید است عربستان بدون چراغ سبز از واشنگتن عمل کند و سیاست آمریکا نیز در حال حاضر جلوگیری از رویارویی مستقیم با ایران است.

یمن

جنگ در یمن، برای عربستان سعودی، وضعیتی پیچیده به وجود آورده است. سال 2015 ائتلافی از عربستان سعودی، امارات متحده عربی و دیگر متحدان، مبارزه ای  شورشیان شیعه معروف به حوثی ها به راه انداختند.

ائتلاف توانست شورشی ها را به عقب براند، اما آنها کنترل پایتخت یمن، و بسیاری از مناطق شمالی را در دست دارند. در این جنگ بیش از 10 هزار غیرنظامی کشته شدند.

پرتاب موشک از سوی حوثی ها باعث افزایش تنش ها شد و عربستان سعودی محاصره یمن را تشدید کرد.

ایران از شورشیان حوثی حمایت می کند اما رساندن تجهیزات به آنها را انکار کرده است. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، اتهامات ریاض را رد کرده و گفته است: "عربستان سعودی ایران را متهم به عواقب اقدامات خود کرده می کند."

لبنان

استعفای حریری به مثابه اقدام عربستان علیه حزب الله است؛ گروه سیاسی شیعه و شبه نظامی که بازوی قدرتمند ایران در لبنان و سوریه است.

حزب الله همچنان بر لبنان حکمرانی می کند و این منوال ادامه خواهد داشت. هیچ گروهی از گروه های سنی یا گروه های سیاسی نفوذ مشابهی ندارند. مداخلۀ عربستان تنها باعث خشم بسیاری از لبنانی ها، از جمله طرفداران حریری از عربستان شده است.

سوریه

پس از گذشت شش سال از جنگ در سوریه، ایران و متحدش، بشار اسد، عمدتا بر شورشیان سنی حمایت شده از سوی  عربستان، غالب شده اند.

ایران نفوذ خود را در سوریه تشدید کرده و تلاش های عربستان سعودی برای بیرون راندن ایران از سوریه، بی نتیجه مانده است.

با این حال، عربستان در تلاش است تا نفوذ خود را در مناطقی که عمدتا سنی بوده و از کنترل اسد خارج هستند، افزایش دهد.

قطر

عربستان سعودی و امارات متحده عربی، مصر و بحرین در ماه ژوئن روابط خود را با قطر به دلیل داشتن روابطی اندک با ایران و حمایت از گروه های اسلامگرا خاتمه دادند.

اختلافات به نفع ایران بوده است. قطر به جای عربستان و امارات، از خطوط هوایی ایران استفاده می کند.

علی رغم تلاش های واشنگتن برای تشویق کشورها به گفتگو و حل اختلافات، سعودی ها و امارات متحدۀ عربی خواستار امتیازاتی از قطر هستند که این کشور، بسیاری از آنها را رد کرده است.

منبع : واشینگتن پست/ ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33