لغو برجام باعث اتمی شدن ایران می شود

جفری لوئیس

دیپلماسی ایرانی: ترامپ، رئیس جهور آمریکا، روز سه شنبه گذشته، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد سخنرانی جنجالی ایراد کرد. او حضار حاضر در جلسه و بینندگان این برنامه در تلویزیون را با سخنرانی جنگ طلبانه خود، مشوش کرد.

وی ابتدا در خصوص کیم جونگ اون و خطر بالقوه او صحبت کرد و گفت در صورت  اقدامات تحریک آمیز، آمریکا آماده است "کره را با خاک یکسان کند". اما شاید نگران کننده ترین بخش سخنرانی او، تهدید به لغو یکجانبه برجام و  توصیف آن به مثابه "مایه شرمساری" بود. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران نیز به نوبه خود پاسخ تهدید را با تهدید داد و گفت: "اگر به هر دلیلی، ایالات متحده توافقنامه را لغو کند، به این معناست که دست ما برای هرگونه اقدامی که در راستای منافع کشور باشد، باز خواهد بود."

این ها همه یادآور زمانی است که در سال 2002 ایالات متحده از توافق هسته ای با کره شمالی عقب نشینی کرد. اگر همین اقدام را در خصوص برجام نیز انجام دهد، احتمالا بار دیگر با کشوری روبه رو خواهیم بود که توانایی ساخت تسلیحات هسته ای دور برد و حمله به ایالات متحده را دارد.

برجام که در سال 2015 به امضا رسید، بسیار شبیه توافقنامه سال 1994 با کره شمالی است که در ژنو به امضا رسید. با این تفاوت که توافقنامه کره شمالی تنها دو سال پس از ایجاد بحران به نتیجه رسید ولی نگرانی ها در مورد ایران سال ها به طول انجامید و برنامه جامع اقدام مشترک در سال 2015، یعنی 13 سال پس از کشف تاسیسات مخفی غنی سازی اورانیوم مورد توافق طرفین قرار گرفت.

با این حال هر دو توافقنامه ساختار اساسی مشابهی داشتند: از بین بردن انزوای بین المللی در مقابل توقف ساخت سلاح. هر دو کشور بازرسی های بین المللی را پذیرفتند. و هر دو تحت نظارت های فوق العاده، اجازه داشتند از انرژی هسته ای صلح آمیز استفاده کنند.

هر دو قرارداد با واکنش های مخالف مشابهی در ایالات متحده رو به روشد. در نتیجه باعث به تأخیر انداختن تحویل نفت سنگین به کره شمالی و تلاش برای اعمال دوباره تحریم ها و عدم انجام تجارت و سرمایه گذاری در ایران شد. این اقدامات برای منزوی نگه داشتن این دو کشور صورت گرفت. سپس ادعا شد که این دو کشور به قرارداد پایبند نیستند که هر دو بار مشخص شد این ادعاها بی پایه هستند.

در مورد کره شمالی، در ابتدا به نظر می رسید دولت جورج دبلیو بوش قصد دارد توافقنامه را حفظ کند، اما زمانی که اطلاعات جدید نشان داد احتمالا غنی سازی کره شمالی بیشتر آنچه فکر می شد، پیشرفت کرده است، برای افرادی که در دولت مخالف توافقنامه بودند، فرصتی برای ضربه زدن به آن فراهم شد.

در ادامه می دانیم که چه اتفاقی افتاد. تا اکتبر سال 2006، کره شمالی تست های موشکی دوربرد خود را بار دیگر به جریان انداخت، و اولین انفجار هسته ای خود را صورت داد. به نظر دولت بوش متوجه اشتباه خود شد و نسخه ای ابتدایی از چارچوبی که قبلا با آن توافق شده بود و او با آن مخالفت کرده بود را ارائه داد: به تعلیق در آوردن برنامه های هسته ای کره شمالی و توافق آمریکا مبنی بر فراهم کردن یک راکتور هسته ای برای تولید انرژی برای این کشور.

شاید کره شمالی، قبل از اولین تست سلاح اتمی، مایل به کنار گذاشتن آن در قبال روابط بهتر با کشورهای دیگر بود، اما پس از آن فرصت از دست رفت و تلاش های بوش و پس از آن اوباما برای عقد قرارداد هسته ای با پیونگ یانگ بی ثمر بود.

ترغیب یک کشور به رها کردن سلاح های هسته ای زمانی که هنوز به توانایی ساخت آن نرسیده بسیار آسان تر است. و حالا دوباره تاریخ تکرار شده است. ترامپ نیز مانند بوش انتخابی پیش رو دارد. با این تفاوت بزرگ که علیرغم برنامه غنی سازی اورانیوم مخفیانه کره شمالی، ایران به توافقنامه کاملا پایبند مانده است.

بسیاری از مقامات دولت باید بدانند که لغو این قرارداد کاملا اشتباه است. افرادی مانند رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه، مک مستر، مشاور امنیت ملی و دیگران در مجامع عمومی از ترامپ در لغو برجام حمایت می کنند ولی براساس گزارش ها، در خلوت به ترامپ برای حفظ قرارداد فشار وارد می کنند. در دولت بوش نیز چنین کسانی بودند، اما موفق نشدند نظر بوش را عوض کنند و قرارداد لغو شد. اگر ترامپ قرارداد ایران را لغو کند، ایران نیز سرنوشت مشابهی با کره شمالی خواهد داشت.

منبع : واشنگتن پست / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33