آیا ایران کره شمالی جدید است؟ به هیچ وجه

استیون کوک

دیپلماسی ایرانی: دوشنبه گذشته، روزنامه واشنگتن پست مطلب کوتاهی با این عنوان منتشر کرد: «مقامات اسرائیلی: نتانیاهو باید ترامپ را وادار به پایان دادن به قرارداد ایران کند»، این مطلب، شامل اظهارات یسرائیل کاتس، وزیر اطلاعات و امور استراتژیک اسرائیل در کنفرانسی نزدیک تل آویو بود. شاید این مطلب نشانه ای از آنچه انتظار می رود در مجمع عمومی سازمان ملل رخ بدهد، باشد. قرار است بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی در هفته جاری برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر کند. بدین وسیله کاتس از نتانیاهو درخواست کرده است که دونالد ترامپ را برای تغییر یا لغو برجام، تحت فشار بگذارد.

با توجه به متن این مطلب، کاتس از بحران کره شمالی استفاده کرده است تا برجام را معیوب نشان داده و در همین راستا ادعا کرده است که "ایران کره شمالی جدید است." این مسئله که رهبران اسرائیل به ترامپ گوشزد می کنند برجام را تغییر داده یا آن را پاره کند، امری جدید محسوب نمی شود. اسرائیلی ها، بیشتر طول دوره دوم ریاست جمهوری اوباما، را به لابی کردن علیه دیپلماسی برجام گذرانده و سپس به تلاش برای تضعیف آن پرداختند.

البته اسرائیل برای نگران بودن، دلایل مشروع دارد. حزب الله لبنان، گروه وابسته به ایران که در حال پیکار در سوریه، عراق و افغانستان است، دارای ده ها هزار موشک است که به تمام بخش های اسرائیل دسترسی دارد. این مسئله به دو دلیل برای اسرائیل، مشکل ساز است. اولا، واضح است که این موشک ها می توانند تلفات زیاد و آسیب های زیربنایی برای این رژیم به بار آورند؛ ثانیا، ترکیب ایران هسته ای و حزب الله مسلح، به شدت آزادی عمل اسرائیل را برای پیگیری منافع خود کاهش می دهد.

از زمان پیمان صلح با مصر، اسرائیل با داشتن مصونیت کامل، مطابق اراده خود در خاورمیانه به فعالیت پرداخته است. مثلا زمانی که اسرائیل تصمیم به بمباران تاسیسات هسته ای عراق در سال 1981، یا حمله به لبنان در سال 1982 و از بین بردن تاسیسات هسته ای سوریه در سال 2007 گرفت، مانعی جلوی راه این رژیم وجود نداشت. ایران هسته ای می تواند به شدت آزادی عمل رژیم صهیونیستی را کاهش دهد. اما با این حال، منطق کاتس برای لغو برجام به شدت ایراد دارد.

می توان استدلال کرد که کره شمالی در حال حاضر تهدیدی برای منافع کره جنوبی، ژاپن و آمریکا در شرق آسیا است، و توافقی مانند برجام وجود ندارد که برنامه هسته ای پیونگ یانگ را محدود کند. اگر کاتس این طور استدلال می کرد که برجام نیز مانند توافق های پیشین کره شمالی ممکن است از چارچوب خود خارج شود، شاید می شد فکر کرد که این احتمال وجود دارد. اما استدلال وی بسیار اغراق آمیز است.

بحث در مورد برجام در واشنگتن قطبی  شده است، عده ای از مخالفان برجام معتقدند که ایران قصد عمل به برجام را نداشته و تا ابد، توسعه هسته ای خود را معلق نگه نخواهند داشت. عده ای دیگر که موافق برجام هستند اعتقاد دارند این توافقنامه تنها راه اطمینان یافتن از استفاده صلح آمیز ایران از انرژی هسته ای است و باعث افزایش امنیت منطقه خواهد شد. هر دو گروه، دلایل قانع کننده ای دارند و این امر، با به وجود آوردن فضایی دو گانه، شرایط را برای تصمیم گیری دشوار کرده است. مشخص نیست دولت ترامپ چه تصمیمی خواهد گرفت اما تا کنون دو بار تایید کرده که ایران به تعهدات خود آن گونه که در برجام مشخص شده، پایبند بوده است و بدین ترتیب، تحریم های جدیدی علیه این کشور اعمال نشده است. مقامات بسیاری در دولت ترامپ از برجام حمایت می کنند و معتقدند با اینکه این قرارداد دارای ایراداتی است، اما حقیقتی غیر قابل انکار است. اینجاست که منطق یسرائل کاتس مبنی بر ادعای کره ی شمالی جدید بودن ایران، درست از آب در نمی آید.

کیم جونگ اون بمب هسته ای دارد، اما ایران فاقد چنین سلاحی است. همچنین توافق چند جانبه ای مانند برجام برای مورد هدف قراردادن برنامه هسته ای کره شمالی وجود ندارد. شاید این امر به دلیل سابقه کره شمالی در عمل به چنین توافقاتی است. تاریخ نشان می دهد که رهبر کره تمایل دارد که در راستای منافع رژیم مردم خود را فدا کند. اما در حال حاضر، ایران راه  پیونگ یانگ را دنبال نمی کند. اما به دلیل وجود نگرانی ها در این مورد به خصوص، قرارداد هسته ای ایران با تمام ریزه کاری های موجود در آن برای بررسی و تایید، بسیار با اهمیت است.

منبع : سالن / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 33

انتشار اولیه: دوشنبه 27 شهریور 1396 / انتشار مجدد: چهارشنبه 12 مهر 1396