روش دونالد ترامپ برای لغو قرارداد هسته ای ایران

مرتضی حسین

دیپلماسی ایرانی: تلاش برای برهم زدن توافق هسته ای بدون شواهد روشن مبنی بر موارد نقض آشکار از سوی ایران، می تواند به طور بالقوه باعث از هم پاشیدن ائتلاف کشورهایی که در وهله اول باعث تحمیل تحریم ها به ایران و سپس انعقاد قرارداد هسته ای شده اند، بشود. اکثریت این بازیگران، در گروه 5+1 شامل چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلستان و ایالات متحده برای مذاکره در خصوص قرارداد، گرد هم آمدند. اگر مشخص شود آمریکا قصد تخریب برجام را دارد، بعید است امریکا بتواند بار دیگر کشورهای عضو گروه 5+1 را متقاعد کند تا تحریم های فرامرزی را بر ایران تحمیل کنند (تحریم ها از جانب دیگر کشورهایی که با ایران مناسبات تجاری دارند). به علاوه اتحادیه اروپا و در کنار آن، چین و روسیه، از ادامه یافتن این قرارداد استقبال کرده اند.

لغو برجام، پیامد های دیگری را نیز به جامعه بین الملل منتقل می کند. کشورهای دیگر ممکن است دریابند که ایالات متحده از لحاظ ساختا سیاسی، در اجرای توافقنامه های دیپلماتیک دشوار، ناتوان است. این امر اتخاذ رویکرد دیپلماتیک را در دیگر مناطق بحرانی، از جمله کره شمالی، سخت تر خواهد کرد.

علاوه بر این، مسئله این است که برهم زدن برجام، چه تاثیری بر سیاست داخلی ایران خواهد داشت. بسیاری از تحریم ها لغو شده است و برخی از شرکت های غربی بار دیگر سرمایه گذاری در ایران آغاز کرده اند، از جمله معاملات عمده با شرکت های فرانسوی مانند رنو و شرکت نفتی توتال و همچنین تولید کننده هواپیمای بوئینگ در ایالات متحده.

اگر چه سرمایه گذاری در ایران کاهش یافته و سرمایه گذاران همچنان به دلیل ناپایداری سیاسی محتاط عمل می کنند، اما این قرارداد تا حدودی به به وعده های حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، مبنی بر وارد کردن دوباره ایران به به اقتصاد جهانی، جامه عمل پوشانده است. امضای این توافقنامه برای روحانی که با شعار کاهش تنش با ایالات متحده از سوی مردم انتخاب شد، دستاورد بزرگی بوده است. جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران اظهار داشت که در صورت عقب نشینی یک جانبه آمریکا از برجام، "ایران مناسب ترین گزینه را برای احقاق حقوق و تامین منافع ملی خود اتخاذ خواهد کرد."

فریده فرهی، متخصص سیاست های ایران در دانشگاه هاوایی می گوید حتی اگر دولت ترامپ در تلاش برای پایان دادن یک جانبه به این معامله باشد، احتمالا ایران، پاسخی حساب شده به این مسئله خواهد داد. احتمالا ایران، از شکاف به وجود آمده بین ایالات متحده و کشورهای دیگر مانند اتحادیه اروپا، روسیه و چین که از برجام حمایت می کنند، استفاده خواهد کرد.

هیلی در سخنرانی خود در موسسه امریکن اینتر پرایز، فهرستی طولانی از نارضایتی هایی ایالات متحده از ایران را بیان کرد، این امر در حالی بود که برخی از موارد این لیست، به ده ها سال پیش از برجام باز می گشت و فقط تعداد اندکی از آنها مربوط به ساختار قرارداد هسته ای بود. همچنین بسیاری از مخالفان مذاکرات با ایران، بدون توجه به پایبندی کامل ایران به شرایط مذاکره، با وارد کردن اتهاماتی به این کشور، درصدد تخریب قرارداد هسته ای بر آمدند. این منتقدان وانمود می کنند که قرارداد هسته ای اهداف دیگری به جز آنچه آشکارا در آن قید شده است دارد: یعنی محدود کردن برنامه هسته ای ایران، در مقابل منافع اقتصادی.

هیلی با اشاره به اعتراضات ایالات متحده در خصوص سیاست های ایران در سوریه، اقدامات تاریخی تروریستی گروه های وابسته به ایران مانند حزب الله و وضعیت حقوق بشر در این کشور را از این عوامل برای ضربه زدن و تضعیف برجام استفاده کرد. اما گسترش شرایط توافقنامه و تعمیم و تمرکز آن بر مسائلی که به مراتب فراتر از گسترش سلاح های هسته ای است، منجر به جنگ بیش تر می شود، چرا که حفظ کوچک ترین و محدودترین توافقنامه ها را برای حل بحران هایی مانند مسئله هسته ای، بین ایالات متحده و ایران غیرممکن می کند.

تیرمن، مدیر اجرایی مرکز مطالعات بین المللی MIT و متخصص روابط بین الملل در حوزه ایران می گوید: "هر گونه تلاش برای اضافه کردن عوامل دیگری مانند سیاست ایران در سوریه یا حقوق بشر داخلی در این گفت و گو، یک استراتژی برای نابود کردن توافق تسلیحات هسته ای که اکنون روی میز است، محسوب می شود." وی افزود: "زمانی که نو محافظه کاران این گونه سخن می گویند، مردم متوجه می شوند که قصد دارند از این روش برای تخریب تلاش های دیپلماتیک برای جلوگیری از گسترش سلاح های هسته ای استفاده کنند."

منبع : اینترسپت / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی/33