مادرم هیچگاه نخواهد فهمید

روزبه آرش: تیتر روزنامه ایندیپندنت شما را شوکه می کند: «گم شدن بیش از صد کودک مهاجر»، گم شدن؟ آنها چطور گم شده اند؟ دست کم ۱۰۴ کودک بدون همراه که سال گذشته از اردوگاه «جنگل کاله» در شمال فرانسه به صورت قاچاقی وارد انگلیس شده بودند، ناپدید شده اند. با این خبر، نگرانی ها بابت استثمار کودکان از سوی قاچاقچیان در انگلیس افزایش یافته است. ده ها کودک پناهجوی زیر ۱۳ سال طی سال گذشته در بریتانیا مفقود شده اند؛ این کودکان توسط قاچاقچیان انسانی که در کاله فعالیت می کردند، به انگلیس آورده شده بودند. از ۱۶۷ کودکی که به عنوان قربانی بالقوه قاچاق انسان به آژانس های انگلیس ارجاع شده بودند، ۱۰۴ کودک مفقود شده اند. احتمال می رود آمار واقعی بسیار بالاتر و صدها مورد باشد زیرا کودکان بدون همراه، از دست آژانس های حفاظت از کودکان هم در فرانسه و هم در انگلیس پنهان می شوند و گاهی از سوی قاچاقچیان به آنها دستور داده می شود تا با مقام ها همکاری نکنند. خیریه ها و حامیان پناهجویان هشدار داده اند که کودکان مفقود شده در معرض سوءاستفاده های جنسی و بهره کشی باندهای قاچاق انسان قرار دارند و برخی از این کودکان مجبورند تا با کارکردن، پولی بابت انتقال خود پرداخت کنند. در همین حال دولت های اسکاتلند و ولز، وزیر مهاجرت انگلیس را به «عدم برنامه ریزی» برای اسکان مجدد کودکان بدون همراه متهم می کنند و تأکید دارند تلاش های بیشتری در راستای تأمین امنیت کودکان تنها باید انجام شود اما اینها همه حرف است زیرا سابقه گم شدن کودکان مهاجر به امروز و دیروز برنمی گردد. در تقویم غرب، روزی به نام «کودکان گم شده» نام گذاری شده است. این روز جهانی شده و 25 ماه می هر سال مراسمی برای آن برگزار می شود. این مراسم نخستین بار در بیست و پنجم می سال ۱۹۸۳ در آمریکا برگزار شد. از سال ۲۰۰۱ در اروپا نیز به لطف تلاش های «مرکز بین المللی ناپدید شدگان و قربانیان سوءاستفاده»، این روز از سوی کمیسیون اروپا به نام روز کودکان ناپدید شده نام گذاری شد. در کشورهای عضو اتحادیه اروپا، سالانه 250 هزار مورد گم شدن کودک گزارش می شود، به عبارت دیگر در هر دو دقیقه، یک کودک ناپدید می شود. این رقم عمدتا شامل موارد زیر است: 1- ربوده شدن توسط یکی از والدین؛ 2- فرار از خانه؛ 3- مهاجرت بدون همراه؛ 4- ربوده شدن توسط جنایتکاران و 5- گم شدن اما آنچه از همه تأسف بارتر و بیشتر بوده، گم شدن کودکان مهاجر بدون همراه است. روزنامه های آلمانی به استناد اطلاعاتی که از اداره پلیس فدرال کسب کرده اند، گزارش می دهند که تا روز اول اکتبر امسال، ۲۹۹ کودک پناهجو در آلمان گم شده اند. تازه ترین مورد، کودک چهارساله ای به نام محمد است که اوایل ماه می گم شده و جست و جوی ۳۰ پلیس برای یافتن او در برلین بی نتیجه ماند. محمد آخرین بار همراه مادرش در برابر اداره بهداشت و خدمات اجتماعی برلین دیده شده است. این اداره محل تسلیم درخواست های پناهندگی است و هر روز هزاران پناهجو با همین هدف ساعت ها در برابر آن صف می بندند. گم شدن این کودک سوری باعث شده است که پلیس فدرال آمار مربوط به کودکان گم شده در آلمان را منتشر کند. آمارهای رسمی حکایت از آن دارند که تا آغاز سپتامبر امسال، ۸۶۵ کودک در آلمان مفقودالاثر اعلام شده اند؛ کودکانی که سرنوشت هیچ کدامشان معلوم نیست. «گل ولی پسرلی»، در سن ۱۲ سالگی افغانستان را ترک کرد و بیش از یک سال طول کشید تا به بریتانیا برسد. به محض شروع مسافرت، قاچاقچیان او را از برادر بزرگ ترش جدا کردند و درنتیجه مجبور شد این سفر دشوار را به تنهایی طی کند. او روزها با پای پیاده سفر کرده، پشت کامیون ها خود را مخفی کرده، از قطارهای درحال حرکت بیرون پریده و قبل از اینکه بالاخره به سواحل ترکیه برسد، دو هفته را در زندان بزرگسالان سپری کرده است. او از ساحل ترکیه با قایقی که ظرفیت آن فقط ۲۰ نفر بود، همراه ۱۲۰ نفر دیگر به سمت یونان حرکت کرد. او می گوید: «قایق شکست؛ اولین باری بود که دریا را می دیدم. وحشت کرده بودم. به خدا گفتم نمی خواهم اینجا بمیرم. نمی خواهم در دریای مدیترانه غرق شوم چون مادرم هیچگاه نخواهد فهمید که من مرده ام یا زنده ام.» چند دقیقه قبل از غرق شدن، قایق گارد ساحلی آنها را نجات داد و به یونان برد. گل ولی را ابتدا به پلیس و سپس به ارتش تحویل دادند. از او انگشت نگاری کردند و بعد خبر بد را به او دادند: «یا درمدت یک ماه باید یونان را ترک کنی یا دیپورت خواهی شد.» گل ولی می گوید: «جان من برای کسی مهم نیست.» حالا به سؤال اول بازمی گردیم، چرا و چطور این کودکان گم می شوند؟ یوروپل، واحد اطلاعاتی پلیس اروپا تخمین می زند در دو سال گذشته ۱۰ هزار کودک پناهجو و مهاجری که بدون والدین یا سرپرست به اروپا آمده اند، گم شده اند. به گفته دلفین مورالیس، دبیرکل نهاد غیرانتفاعی «کودکان گم شده اروپا» ورود کودکان مهاجر بدون والدین یا سرپرست دلایل گوناگونی دارد. «برخی از آنها را والدینشان به این امید فرستاده اند که فرزندانشان در اروپا زندگی بهتری خواهند داشت، برخی از آنها را قاچاقچیان به عنوان روشی برای کنترل خانواده ها از والدینشان جدا کرده اند و برخی دیگر والدین خود را در حوادث از دست داده اند.»
سر این همه کودکانی که گم شده اند، چه آمده است؟ خیلی ساده می توان گفت که هیچ کس واقعا نمی داند. دلیلش این است که وقتی کودکی اهل افغانستان، سوریه یا اتیوپی در یونان و ایتالیا گم می شود، اتفاق چندانی نمی افتد. تعداد کمی از ادارات مرزبانی کشورهای اروپایی گم شدن آنها را ثبت و پیگیری می کنند. واقعیت این است که جان آنها برای کسی اهمیتی ندارد.