امیدها برای پایان یافتن بحران سوریه افزایش یافته است

دیپلماسی ایرانی: روشن است که گشایش در بحران سوریه بعد از دیدار پوتین و ترامپ در هامبورگ در حاشیه نشست گروه 20 روز به روز بیشتر می شود، توافقی که دو طرف توانستند با آتش بس در جنوب سوریه توافق کنند، توافقی که با موافقت اردن و اسرائیل و سوریه پایداری آن روز به روز بیشتر می شود. در عین حال نشان می دهد که این آتش بس نمی تواند مناطق جدیدی از سوریه را در بر بگیرد تا زمانی که گروه های جدیدی وارد این توافق نشده باشند. علاوه بر آن به روشنی می توان دید که مواضع عربستان نسبت به بحران سوریه تغییر کرده و توجه بیشتری برای حل مشکلات این کشور و پایان دادن به عذاب های ملت سوریه صرف می کند. این بعد از آن اتفاق افتاد که همه درک کردند جنگ سوریه به جایی برای پرورش گروه های تروریستی و تعدد بازیگران و ترافیک حریم هوایی سوریه با حضور جنگنده های متحدان و دشمنان و ناظران تبدیل شده است که هر کدام تصور می کند نقشی در این کشور دارد، تا آن جا که روس ها و امریکایی ها در توافقی مکتوب توافق کردند که عملیات هوایی را با یکدیگر هماهنگ کنند، کما این که اسرائیلی ها و روس ها نیز به توافق مشابهی رسیدند تا از هر گونه برخورد احتمالی که نتایج آن را نتوان برآورد کرد، جلوگیری شود.

اما آن چه بیش از پیش حکایت از بهبود اوضاع و روشن شدن فضا برای حل بحران سوریه دارد، بازگشت بیش از نیم میلیون نفر سوری به کشورشان در طول هفته های اخیر است. شهروندانی که از شهرها و روستاهای خود آواره شده بودند و به لبنان و اردن و عراق و مصر فرار کرده بودند و با عبور از مرزهای ترکیه و بالکان و دریای اژه تلاش می کردند خود را به اروپا برسانند، اتفاقی که مخاطرات این گونه مهاجرت ها را افزایش داد و کشورهای اتحادیه اروپا را بر آن داشت تا توافق کنند دروازه های خود را به روی این مهاجران سوری ببندند و همچنین رئیس جمهوری ترکیه، رجب طیب اردوغان را به عنوان یک گارد اجاره ای، مسئول بستن مرزها به روی آوارگان سوری کنند. روشن است که هر چه آتش بس بیشتر پایدار باشد و فرصت های ثبات بیشتر شود و شکست داعش ادامه دارتر باشد و سرزمین های بیشتری را در سوریه از دست بدهد، میزان بازگشت سوری ها به کشورشان نیز افزایش خواهد یافت.

همه منتظرند که ارتش سوریه به پیشرفت خود ادامه دهد و مواضع و اراضی بیشتری را که از دست داده بود، پس بگیرد، چه در غوطه دمشق چه در مناطق مرکزی حمص و حماه چه در شمال شهر حلب که فعالیت و حیات خود را بازیافته است و می رود تا ساعت باستانی قدیمی خود را در مرکز میدان اصلی شهر بازسازی کند. همه منتظرند که ارتش سوریه به مرزهای سوریه با ترکیه برسد و مرزها را ببندد و جلوی ورود غیرقانونی افراد مسلح خارجی به داخل سوریه را بگیرد.

در شهر رقه که داعش آن را به عنوان پایتخت خلافت خودخوانده خود انتخاب کرده بود، نیروهای کُرد و هم پیمانان عرب آنها با همکاری مستقیم ایالات متحده درگیری برای آزادسازی شهر را در جنگی سرسختانه بر عهده دارند. جنگی که بعد از پایان کار داعش در موصل به نظر می رسد ظرف هفته های آینده به پایان برسد و رقه هم مانند موصل از دست داعش خلاص شود. این در حالی است که ارتش سوریه به عملیات خود در جنوب رقه ادامه می دهد، و توانسته بر برخی از چاه های نفتی تسلط یابد و به سمت استان دیرالزور پیشروی کرده، شهری که همچنان بخش بزرگی از آن تحت کنترل داعش است.

در این میان آن چه قابل ملاحظه است این است که ارتش سوریه علی رغم کمبود نیرو و گسترش میدان نبرد در هیچ جنگی بعد از آزادسازی حلب شکست نخورده است.

در سایه این تحولات است که می توان گفت به نظر می رسد گشایشی در بحران سوریه بعد از تصمیم رئیس جمهوری امریکا برای پایان دادن به برنامه های سازمان امنیت مرکزی که از سال 2013 و در دوران باراک اوباما، رئیس جمهوری سابق کار آموزش و مسلح کردن نیروهای شورشی از هنگ 13 به خصوص ارتش یرموک با هدف فشار به حکومت اسد برای وادار کردن او به قبول مرحله جدید انتقالی در سوریه را آغاز کرده بود، به وجود آمده است. این بدان معناست که رئیس جمهور ترامپ به حمایت ایالات متحده از شورشیان سوری که بخش مهمی از اپوزسیون را تشکیل می دادند، پایان می دهد تا به این ترتیب نقش مخالفان مسلح برای همیشه پایان یابد. همچنین توافق امریکا و روسیه بدین معناست که اولولویت همچنان مبارزه با داعش است. همه اینها این معنا را می دهد که امریکایی ها اعتراف کرده اند نفوذشان در سوریه نسبت به نقش آفرینی روسیه که روزبه روز قدرتش در حال افزایش است، محدود است تا آن جا که بعضی بر این اعتقادند که تصمیم اخیر ترامپ به توقف برنامه سری سازمان امنیت مرکزی امریکا اعلام پیروزی روسیه است.

منبع: الاهرام / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: دوشنبه 2 مرداد 1396 / انتشار مجدد: یکشنبه 15 مرداد 1396