ترامپ دیگر تحمل اردوغان را ندارد

نویسنده: مصطفی السعید

دیپلماسی ایرانی: دیگر خیلی سخت می توان تصور کرد که میان ایالات متحده با ترکیه برخوردی نمی شود. برای امریکا ممکن نیست که پشت کردهای سوریه را خالی کند، و از رقه، به عنوان آخرین پایگاه نفوذ و حضور مهم خود در بحران سوریه، چشم بپوشد، ترک ها هم نمی توانند قبول کنند که کردها مسلح شوند و حوزه نفوذی شان افزایش یابد، مساله ای که آن را تهدیدی برای تمامیت ارضی ترکیه می دانند، برای همین است که تانک های ترکیه بر دروازه های شهر عفرین قرار گرفته اند، اگر چیزی جلوی کردها را نگیرد، مانعی برای آنها برای تحقق اهداف امریکا وجود نخواهد داشت، هر اتفاقی هم که بیفتد آنها می توانند از نیروهای امریکایی بخواهند که دخالت کنند و جلوی تهدیدهای ترکیه را بگیرند.

برخورد ترکیه – امریکا با ایستادن ترکیه کنار دوحه در بحران قطر هم زمان شده است، نمی توانیم بفهمیم ابعاد تحرکات گروهی که ترکیه و قطر و گروه اخوان المسلمین را شامل می شود تا کجا خواهد بود. گروهی که به نظر می رسد گام به گام عقب می نشیند و پیمان بین المللی به رهبری امریکا را در حد تعارض و شاید هم برخورد با یکدیگر قرار می دهد.

گروه ترکی، قطری، اخوانی در درون پیمان بین المللی توانسته بود استقلال نسبی خود را حفظ کند، مساله ای که باعث ناراحتی عربستان و امارات متحده عربی شده بود، به ویژه که می خواست فعالیت سلول های اخوانی در درون کشورهای عربی خلیج فارس و خارج از آن را گسترش دهد، مساله ای که به دلیل وجود عناصر قدرت، پول و رسانه در اختیار قطر، و نیروهای نظامی و اقتصادی در اختیار ترکیه و همچنین شبکه گسترده بین المللی ای که در اختیار جماعت اخوان المسلمین است، باعث نگرانی آنها شده بود. اما شکست جماعت اخوان المسلمین و سقوط آنها از اریکه قدرت در مصر و تونس، و همچنین ضرباتی که تشکیلات نظامی آنها در سوریه و لیبی متحمل شدند آرزوهای اردوغان و حاکم قطر را بر باد داد. با این وجود این گروه بر مواضع خود پایبند باقی مانده است. به این ترتیب شکافی خاص در درون ائتلاف بین المللی مبارزه با داعش به وجود آمده است، به خصوص به عنوان قدرت بزرگ منطقه ای که توان تاثیرگذاری بر سیر حوادث را دارد، و حتی می تواند با منافع ایالات متحده و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تعارض داشته باشد. بر سر کار آمدن دولت ترامپ نقطه تحولی در نگرش های گروه ترکی – قطری – اخوانی به وجود آورد، ترامپ اخوان المسلمین را گروهی مطلوب نمی دید، و چون آن را میراثی به جا مانده از اوباما می دید برای سرکوب آن دست به کار شد. در مقابل، نزدیکی ای در روابط ترکیه با روسیه و ایران به وجود آمد. ترامپ به سمت تکیه به کردهای سوریه به جای اردوغان متقلب که برای تحقق اهداف شخصی اش تلاش می کرد، متمایل شد، به این ترتیب سلاح های مدرن و مربی و نیروهای هوایی و زمینی در پایگاه های متعدد در داخل مناطق کردی در سوریه منتشر کرد، مساله ای که باعث جنون اروغان شد و احساس کرد که می خواهند اریکه قدرت را از او بگیرند، هر چه کردها بیشتر خودنمایی می کردند، وی از نیروهایش بیشتر می خواست که مانع از رسیدن کردها از نوار شرقی به نوار غربی شوند، با این هدف که جلوی تشکیل کیانی کردی که او را در عمل انجام شده قرار دهد بگیرد.

با پشت کردن اردوغان به سوی روسیه و ایران، قطر خود را آماده پیوستن به جبه ترکیه می کرد، با احتیاط خود را به روسیه و ایران و عراق نزدیک کرد و از پیمان بین المللی فاصله گرفت، در اقدامی سنجیده، قطر هیئتی را به همراه 700 میلیون دلار برای حیدر العبادی، نخست وزیر عراق به بغداد فرستاد، هیئت قطری گفت: این پول در مقابل تلاش هایی است که برای آزادی قطری هایی که در حین شکار در صحرای الانبار دستگیر شدند، صرف شد، پرداخت می شود، افرادی که در میانشان اعضایی از خانواده حاکم نیز بودند، که حکایت از تلاش هایی داشت که قابل اغماض نیستند، این گروه که به اسم شکار وارد عراق شده بودند به منطقه ای آمده بودند که در آن جا گروه های مسلح حضور داشتند.

عربستان و امارات از تحرکات قطر که عکس تحرکات آنها بود، ناخرسند شدند، هم زمان ترامپ نیز از تهدیدهای اردوغان مبنی بر اشغال مناطق کردی عصبانی شده بود. اردوغان تلاش می کرد طرح ترامپ برای تکیه به کردها برای بسط تسلط امریکا بر بخش بزرگی از اراضی از دست داده داعش را خنثی کند. دولت امریکا برای تلافی اقدامات اردوغان و قطر، با چهار کشور عربی متضرر از سیاست های قطر هم صدا شد، و به اجرای دستور محاصره قطر بر اساس مطالبات ریاض که ترامپ با حکام عرب در ریاض بر سر آن توافق کرده بودند، چراغ سبز نشان داد.

دولت ترامپ به سرعت دست به کار شد تا طناب را بر گلوی حاکم قطر ببندد، زمان بندی حساس و سخت بود، تا این که نیروهای ترکیه به دوحه رسیدند، برخورد با نیروهای ترکیه باعث می شد تا نیروهای امریکایی در شمال سوریه به محاصره در آیند، در حالی که از همه طرف از سوی دشمنان امریکا احاطه شده اند، از ایران و حشد الشعبی عراقی گرفته تا ارتش سوریه و حزب الله، ترکیه حلقه ای برای بستن محاصره محسوب می شد. درگیری ها در اراضی سوریه بعد از درگیری برای تسلط بر مرزهای سوریه و عراق آماده تشدید بوده است، اگر برخوردی صورت بگیرد ترکیه به پیمان روسی – ایرانی می پیوندد، به این ترتیب وضعیت امریکا بدتر می شد و با شکستی سخت از درگیری ها خارج می شد و پیمان ناتو نقش و جایگاه ترکیه را از دست می داد، برای همین واشنگتن فورا وزیر امور خارجه خود، تیلرسون را برای انجام مسئولیتی تعریف شده به ریاض و کویت و دوحه فرستاد تا از شدت تنش ها بکاهد و فتیله بحران را پایین بکشد و ساعت انفجار را به عقب بیندازد.

به این ترتیب بحران امریکا در سوریه زیر سایه بحران قطر قرار گرفت، دولت امریکا اتخاذ تصمیم علیه قطر را به تعویق انداخت تا جلوی انفجار بحران قطعی با ترکیه را بگیرد، اما چهار کشور عربی در وضعیت سختی قرار گرفتند، دیگر نمی توانند جلوی اقدامات قطر سکوت کنند، و در عین حال نمی توانند وارد بحران امریکا و اروپا شوند، به خصوص که برنده این بحران پیمان روسیه – ایران – سوریه خواهد بود. با وجود دشمنی ای که میان ایران با قطر و ترکیه و اخوان به دلیل سوریه وجود داشت اما این کشور آماده نزدیک شدن به آنها برای افزایش شکاف در درون پیمان بین المللی است.

امریکا در صورتی می تواند به بحران با ترکیه پایان دهد که از اردوغان خلاص شود برای این کار هم باید از بحران داخلی در ترکیه سوء استفاده کند، مثلا از تظاهرات اعتراضی 450 کیلومتری از آنکارا تا استانبول که در آن مخالفان اظهارات شدیداللحنی را علیه اردوغان بیان کردند، بهره برداری کند.

منبع: الاهرام / ترجمه: سید علی موسوی خلخالی