آقای همه‌کاره در عربستان سعودی

دیپلماسی ایرانی: اگر بن سلمان پادشاه شود، او جوانترین حاکم عربستان سعودی در تاریخ مدرن خواهد بود. او به طور بالقوه در بیش از ده ها سال سیاست پادشاهی اصلاحات و تغییراتی به وجود خواهد آورد. این شاهزاده رهبر اصلاحات اقتصادی کشور شناخته می شود و احتمالا به برنامه خود برای فشار در جهت ایجاد تغییرات اجتماعی ادامه خواهد داد.

در وهله اول، بن سلمان علاقمند است تا برای حل چالش های اقتصادی و اجتماعی بلندمدتی که عربستان با آنها روبروست، تلاش کند مهم ترین این چالش ها وابستگی بیش از حد به نفت و درخواست های فراوان برای آزادی های اجتماعی بیشتر است. برخلاف رهبران سعودی پیش از او که همگی نشان می دادند می خواهند برای اصلاحات تلاش کنند او نمی خواهد در دنیای زرق و برق ها فرو رود چرا که می داند هرگونه ایجاد تاخیر در حل این مشکلات بر آینده او تاثیرگذار خواهد بود.

با این وجود هر تغییری بهایی خواهد داشت. هرگونه تلاش برای کاستن از خط قرمزهای اجتماعی و کاستن از تحریم های اجتماعی در سرزمین پادشاهی، رونق سیستم موجود را که بر استقرار روحانیت محافظه کار، وجود خانواده سلطنتی به عنوان پایه و اساس مشروعیت نظام و حمایت از مجلس سعودی تکیه دارد، متزلزل خواهد کرد و با مخالفت این ارکان روبرو خواهد شد. بسیاری از مردم عربستان همچنان معتقد به ساختار اجتماعی محافظه کارانه کشور هستند و تغییرات سریع در رویکردهای اجتماعی می تواند آنها را خشمگین کند. در نتیجه هرگونه اصلاحاتی باید با دقتی زیاد انجام و فشارهای ناشی از آن در میان جامعه کاملا سنجیده شود.

در واقع بن سلمان تاکنون برخی از پشنهادهای خود در زمینه اقتصادی را پس گرفته است: در ماه آوریل، پادشاه پس از هفت ماه پاداش های بخش عمومی را که به دلیل کسری بودجه قطع شده بود، دوباره برقرار کرد. مقاومت عمومی باعث شد که سلمان در ماه آوریل وزیر آب و برق را تغییر دهد چرا که اعتراضات به افزایش قیمت ها در توییتر بسیار زیاد شده بود.

نزدیک تر شدن بن سلمان به تاج و تخت لزوما به این معنی نیست که او می تواند راحت تر اصلاحات خود را به اجرا دربیاورد. اگر اعضای مجلس سعود ناراحت شوند ـ به ویژه نسل سوم که به طور کامل فرمان بردار نیستند ـ آنها راه هایی را برای متوقف کردن شاهزاده پیدا خواهند کرد.

با این وجود، بن سلمان خود را با این نام در داخل و خارج از کشور شناسانده است. او نه تنها در پیشبرد اصلاحات اقتصادی در طرح ویژن 2030 دخالت دارد بلکه در زمینه سیاست خارجی عربستان و استراتژی دفاعی منطقه ای این کشور به عنواو وزیر دفاع دست دارد. او به ویژه در مداخله پادشاهی در یمن و موضع تهاجمی آنها نسبت به ایران نقش اصلی را ایفا می کند.

بن سلمان همچنین به شدت تلاش دارد تا رابطه ای نزدیک با ایالات متحده ایجاد کند. بن سلمان به شکلی ماهرانه خود را فردی جا زده که زمینه مبارزه با تروریسم کاملا با ایالات متحده هماهنگ است اما او به اندازه بن نایف که در مبارزه با القاعده دهه ها تجربه داشت، چیزی نمی داند. علاوه بر این مداخله عربستان سعودی در یمن یکی از اقدامات اولیه بن سلمان به عنوان وزیر دفاع بود. اقداماتی که هزینه های زیادی را به بار آورد و محبوبیت او را کم تر و کم تر کرد. بن سلمان هنوز با عواقب این درگیری روبه رو است.

بن سلمان با دیدگاه هایی درازمدت برای اصلاحات، به سرعت در تالارهای قدرت سعودی پیش می رود. در این راستا او به رده دیگر رهبران در سازمان شورای همکاری خلیج فارس مانند شاهزاده شیخ محمد بن زاید آل نیهان در ابوظبی رسیده است. اما بن سلمان در مسائل اقتصادی در عربستان با دشواری های بسیار بیشتری روبه روست تا آنچه در امارات متحده عربی می گذشت. آل نیهان در ابوظبی با پایه هایی ایمن و پایدار مواجه بود و تنها آنها را شکل بهتری داد. اگرچه حالا بن سلمان در کنار تخت پادشاهی قرار دارد اما اینکه واقعا پادشاه شود به این بستگی دارد که چالش های دفاعی موجود وارونه نشود و مشکل خاصی به وجود نیاید.

منبع: استراتفور/ مترجم: روزبه آرش 

انتشار اولیه: شنبه 10 تیر 1396 / انتشار مجدد: جمعه 23 تیر 1396