آیا پاکستان به ایران پشت خواهد کرد؟

نویسنده: عارف رفیق

دیپلماسی ایرانی: اسلام آباد به ژنرال راحیل شریف، فرمانده سابق ستاد کل نیروهای مسلح که به تازگی بازنشسته شده اجازه داده است تا آنچه "ناتو اسلامی" توصیف می شود را در خاک عربستان فرماندهی کند. انتظار می رود اواخر همین ماه پست جدید شریف در ریاض اعلام شود. هر چند که ماموریت و فعالیت های این ائتلاف (تحت عنوان ائتلاف اسلامی نظامی برای جنگ علیه تروریسم) روشن نیست، با این حال حضور شریف در ائتلافی به ابتکار سعودی ممکن است توازن ظریفی که پاکستان می کوشید در قبال ایران و عربستان سعودی به خرج دهد را بر هم زند. این دو کشور مراکز ثقل قدرت در جهان اسلام هستند که در جنگی سرد محبوس شده اند. با این همه، گرچه این اقدام با مخاطراتی همراه خواهد بود اما مزایای بالقوه این اقدام بر آن ها می چربد.

نخستین بار اوایل ماهه ژانویه گزارش شد شریف به پیشنهاد سعودی ها روی خوش نشان داده است، با این حال اواخر ماه مارس به او اختیاری تحت عنوان " گواهی عدم مخالفت" اعطا شد، آن هم پس از آن که مقامات سیاسی و نظامی پاکستانی، همتایان ایرانی خود را در جریان این اقدام قرار دادند. بر اساس گزارش ها فرمانده سابق ارتش پاکستان به رهبران سعودی اطلاع داده به شرطی این پست را می پذیرد که این ائتلاف نظامی رویکرد ضد ایرانی نداشته باشد و حتی درخواست کرده است برای کاهش تنش های میان ریاض و تهران نقشی دیپلماتیک ایفا کند.

احتمال بالا این است که ائتلاف به رهبری سعودی، ایران را در خود جای ندهد اما ضد ایرانی هم نباشد و در عوض تلاش خود را متمرکز بر مقابله با تروریسم کند. افراد نزدیک به شریف در مصاحبه های تلویزیونی گفته اند این ائتلاف همکاری های اطلاعاتی میان پایتخت کشورهای مهم اسلامی را افزایش خواهد داد. با توجه به بازگشت جنگجویان وابسته به داعش به سرزمین های مادری خود، این امر اقدامی حیاتی است. بعید به نظر می آید شریف و یا ائتلاف بخواهد همچون جنگ مصیبت بار یمن درگیری نیابتی با ایران پیدا کند.

عدم مشارکت پاکستان در عملیات های نظامی یمن تصمیمی درست بود. جنگ یمن فاجعه ای استراتژیک و انسانی است، به مرگ بیش از ده هزار تن منجر شده و این کشور تنگدست را در آستانه قحطی قرار داده، با همه این ها در بیرون راندن حوثی ها و بازگرداندن (منصور) هادی به قدرت ناکام مانده است. پاکستان موفق شد به جنگ درون خاک خود تمرکز کند. تلفات غیرنظامیان از سال 2013 تا پایان سال 2016 تا 80 درصد کاهش و جنگ های فرقه ای نیز در دوره مشابه حدود 75 درصد کاهش یافته است.

پاکستان حالا در خصوص جنگ فرقه ای در منطقه امتیازاتی به ایران داده است. به جز آنکه تسلیم فشارهای ابوطبی و ریاض برای پیوستن به جنگ یمن نشده، اسلام آباد از حمایت های اولیه خود از شورشیان (مخالف بشار اسد) در سوریه نیز عقب نشسته است.

پاکستانی ها همچنین ادعا می کنند ایران خاک خود را برای انجام عملیات در خاک پاکستان در اختیار نیروهای اطلاعاتی هند قرار داده است و هم اینکه ایران دارایی های خود را در اختیار گروه های جنایتکار زیرزمینی و جدایی طلب قرار داده است. از آن سو ایرانی ها نیز، در گذشته ای نه چندان دور، نگرانی های خود را در خصوص گروه هایی نظیر جندالله و خلف هایش که از پایگاه های خود در پاکستان علیه ایران عملیات انجام می دهد اعلام کرده اند. به نظر می آید از شدت این نگرانی ها کاسته شده است و دو کشور همکاری های خود برای تامین امنیت مرزی افزایش داده اند.

سازماندهی دوباره " ائتلاف اسلامی نظامی برای جنگ علیه تروریسم" به فرماندهی شریف، منجر به از بین رفتن زمینه های بسیار همکاری که در سال های اخیر میان ایران و پاکستان به وجود آمده نخواهد شد. ایران و پاکستان همین حالا چابهار و گوادر، بندرهایی که آینده نسبتا روشنی دارند را " بندرهای خواهر" توصیف کرده اند، حال که روزگاری رقیب هم به تصویر کشیده شده بودند. دو کشور بهار امسال مذاکرات بر سر خط لوله گاز طبیعی را از سر می گیرند.

فرماندهی شریف در "ائتلاف اسلامی" تخطی ناچیز پاکستان از نقش بی طرفانه خود در جنگ منطقه ای ایران و عربستان است. بیانگر آن است که پاکستان پذیرای سیاست تعامل دوگانه با ریاض و تهران است. ایران به جای آنکه ناخودآگاه سر ناسازگاری با این اتفاق بگذارد بهتر است خود را با آن وفق دهد. اگر چین حامی برنامه موشک بالستیک ایران باشد و همزمان برای عربستان هواپیمای بدون سرنشین تولید کند، یا اگر هند می تواند هوس کند تامین کننده بالقوه امنیت شورای همکاری خلیج فارس باشد و همزمان به همکاری های تنگاتنگ نظامی خود با ایران ادامه دهد، پس ایران دلایل زیادی برای اعتراض به پاکستان که تصمیم گرفته هم خر را بخواهد هم خرما را، در دست ندارد.

منبع: نشنال اینترست / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی/ ۳۳