اهداف سفر وزیرخارجه کویت به تهران

«صباح الخالد الصباح» وزیر امور خارجه و معاون نخست وزیر کویت روز چهارشنبه از ایران دیدار کرد. این سفر یک روز پس از تأسیس نخستین دفتر منطقه ای ناتو در کویت بود که خود دربردارنده پیام مشخصی است و اینکه ایران و شورای همکاری خلیج فارس تفاسیر متفاوت و متعارضی از نظم امنیتی منطقه دارند.

تأکید شیخ صباح الخالد الصباح معاون اول نخست وزیر و وزیر امور خارجه کویت وزیر امور خارجه کویت در سفر اخیر خود به ایران مبنی بر ضرورت رفع اختلاف نظرها و سوء تفاهم ها میان کشورهای منطقه در یک فضای آرام و با گفتگو های صریح می تواند مسیری برای فهم مشترک از مسائل و مشکلات منطقه ای باشد. خطرات مشترک از جمله تروریسم در منطقه و لزوم نگاه به آینده و اینکه کشورهای منطقه مصالح خودشان را بهتر از دیگران تشخیص می دهند از جمله نکات جالب توجهی است که ویر خارجه کویت بر آن تأکید داشت.

از سوی دیگر وزیر خارجه کویت روز سه شنبه و هنگام نخستین افتتاح دفتر منطقه ای ناتو در کویت اعلام کرده بود که منطقه با چالش هایی مواجه است که نیازمند همکاری با سازمان های بین المللی است.

اهداف این سفر و اینکه چگونه می توان دیدگاههای متعارض میان ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را در خصوص تهدیدات منطقه ای همگرا کرد را در گفتگو با پروفسور «شیرین طهماسب هانتر» استاد دانشگاه جرج تاون آمریکا مورد بحث قرار داده ایم که در ادامه آمده است.

*«صباح الخالد الصباح» وزیر امور خارجه و معاون نخست وزیر کویت از ایران بازدید کرد. این سفر پس از دوسال صورت گرفت و اعلام شد که وی حامل پیامی از سویشورای همکاری خلیج فارس برای تهران است. اهمیت این سفر در چیست؟

دیدار فرستاده امیر کویت از ایران می تواند راهی مستقیم برای گفتگوهای احتمالی ایران و عربستان فراهم سازد. اگر هدف از این سفر این موضوع باشد که ناگفته اهمیت آن مشخص است.

همچنین این سفر می تواند نشان این باشد که تنش میان ایران و عربستان بر خود کویت نیز تأثیر منفی گذاشته است. برای نمونه گسترش سفلی گری سعودی در کویت باعث تنشهای فرقه ای در این کشور شده و دموکراسی کویتی را مضمحل کرده است.

حتی خاندان حاکم در کویت هم از نتایج و عواقب منفی این موضوع مصون نبوده است چرا که کویت تا حدودی سیاست خارجی مستقل تری نسبت به ایران دارد که همین موضوع نیز باعث ناراحتی و عصبانیت سعودی ها شده است.

بر این اساس هرگونه بهبود در روابط عربستان و ایران می تواند به خود کویت نیز کمک کند.

*در این دیدار دو طرف بر «گفتگوهای صریح» بین ایران و شورای همکاری خلیج فارس تأکید کردند. چرا دو طرف در مقطع زمانی کنونی از لزوم این گفتگوها سخن می گویند؟

بعد از تأسیس شورای همکاری مسائل مهم در روابط ایران و اعراب حاشیه خلیج فارس در بستر شورای همکاری خلیج فارس مطرح شده است. تاکنون نیز اعضای شورای همکاری خلیج فارس-به جز عمان- رویکرد مشابهی نسبت به ایران داشته اند. علاوه بر این بیشتر اعضای شورای همکاری خلیج فارس مسائل و مشکلات مشابهی با ایران داشته اند.

برخی از این مسائل به علت ناهمخوانی میان ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است. برخی از این ناهمخوانی ها به سبب بزرگی سرزمین، جمعیت، ایدئولوژی سیاسی و نوع نگاه و رویکرد به قدرتهای جهانی است.

همین مسائل احساس برای دیالوگ و گفتگو میان ایران و شورای همکاری خلیج فارس را باعث می شود.

*مکانیسم این گفتگوها باید چگونه باشد؟ برای نمونه کدام حوزه ها برای آغاز گفتگو بین طرفین باید مورد توجه قرار گیرد؟ آیا موضوعات امنیتی باید ابتدا لحاظ شود یا مباحث اقتصادی یا سیاسی و یا آنچه سیاست سفلی(low politics) خوانده می شود؟

ابتدا باید گفتگو حول موضوعات و مسائلی باشد که باعث تنش در روابط ایران و شورای همکاری شده است. برای نمونه موضوعاتی چون بحرین، یمن، حجاج ایرانی و غیره در ابتدا باید مورد بحث و گفتگو میان طرفین باشد.

تصور و درک کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از ایران این است که ایران کشوری انقلابی است که درصدد ایجاد تغییر در نظام سیاسی این کشورهاست.

*یک روز پیش از سفر وزیر خارجه کویت به تهران، نخستین دفتر منطقه ای ناتو در کویت تأسیس شد. بعد از آن وزیر خارجه کویت به ایران آمد. از منظر ایران حضور بازیگران خارجی در منطقه تهدید قلمداد می شود و از نظر کشورهای منطقه حضور این بازیگران برای مقابله با تهدیدات لازم و ضروری است. چگونه می توان این دیدگاههای متعارض میان ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس را به یکدیگر نزدیک وهمگرا کرد؟

حضور اخیر ناتو در کویت بخشی از استراتژی این سازمان بعد از جنگ جهانی دوم مبنی بر مشارکت و حضور در کشورهایی است که خارج از قلمرو سنتی آن است.

همچنین خلیج فارس هنوز هم برای اروپا و هم برای ایالات متحده آمریکا خیلی مهم است. حضور ناتو برای همین ضرورتهاست که این منافع را تضمین کند و به کشورهای عرب خلیج فارس اطمینان خاطر بدهد.

ایران به عنوان بزرگترین کشور منطقه، همواره مخالف حضور بازیگران خارجی در منطقه است. حتی در دوران پادشاهی نیز ایران همیشه معتقد بود که امنیت خلیج فارس باید مسئولیت خود کشورهای ساحلی باشد. اما قدرتهای بزرگ و قدرتهای منطقه ای هرگز این موضوع را نپذیرفتند. آنها معتقد هستند این حرف ایران برای این است که به عنوان قدرتی هژمون در منطقه درآید و این هدف را در واقع دنبال می کند.

در نتیجه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس همیشه از حضور قدرتهای خارجی از بریتانیا گرفته تا آمریکا و در حال حاضر ناتو در منطقه استقبال کرده اند.