ترامپ و احتمال جنگ با ایران

نویسنده: رایان کاستلو

دیپلماسی ایرانی: آمریکا باید از امروز خود را برای دوران جدید و البته نگران کننده ای آماده کند؛ چرا که از حالا به بعد دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکاست و هنوز هیچ کس به درستی نمی داند که او چه تصمیماتی در سر دارد و این تصمیمات چه عواقب و پیامدهایی را در پی خواهند داشت. براساس بیانیه منتشر شده از سوی وب سایت جدید کاخ سفید، دولت ترامپ تلاش خواهد کرد تا استفاده از دیپلماسی را سرلوحه کار خود قرار دهد، دیگر در جستجوی دشمنان خود در ورای مرزهای این کشور نباشد و از این که دشمنان قدیمی آمریکا به دوستان جدیدی برای این کشور تبدیل می شوند، خوشحال و خرسند خواهد بود. این ها اهداف بسیار ارزشمندی هستند اما با این وجود احتمال این که ترامپ به ورطه جنگ پرهزینه دیگری با برخی کشورها از جمله ایران بیفتد، نیز بسیار بالاست.

خوشبختانه، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا تصدی پست ریاست جمهوری آمریکا را در زمانی به دست گرفته که این کشور در رابطه با موضوع برنامه هسته ای ایران با هیچ گونه جنگ فوری یا تصمیمی جدی روبه رو نیست. اما باید اذعان کرد که بدون تلاش های طاقت فرسای دولت اوباما و مذاکرات بی وقفه این دولت بر سر انعقاد توافقی جامع درباره برنامه هسته ای ایران، شرایط کنونی هیچ گاه حاصل نمی شد. توافق هسته ای ایران که با مشارکت تمامی شرکای بین المللی حاصل شد توانست برنامه هسته ای ایران را کمی به عقب برگرداند و روند بازرسی های سرزده از تأسیسات و فعالیت های هسته ای این کشور را تسهیل کند. ایران نیز همچنان به اجرای تمامی تعهدات هسته ای خود تحت این توافق پایبند است، اما سوال اساسی که در این جا مطرح می شود این است که آیا امکان دارد دولت ترامپ یا کنگره آمریکا با لغو یک طرفه این توافق یا اقدامات عجولانه خود بحران جدیدی را به وجود آورده و دستاوردهای امنیتی حاصل از توافق هسته ای را در معرض خطر نابودی قرار دهند.

ترامپ می تواند به شعارهای ضدمداخله جویانه خود در خلال رقابت های انتخاباتی همچنان متعهد و پایبند بوده و از توافق هسته ای ایران حفاظت و حراست کند. تعدادی از شخصیت ها و مقامات ارشد آمریکایی از جمله «جیمز متیس»، وزیر دفاع دولت جدید و نیز «باب کورکر»، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا که ترامپ در زمینه امور امنیت ملی به آنها اعتماد و اطمینان کاملی دارد، نسبت به عواقب و پیامدهای خطرناک عقب نشینی از توافق هسته ای به ترامپ هشدار داده اند. توصیه های این مقامات ارشد آمریکایی در مورد توافق هسته ای در نوع خود اقدام مثبتی به شمار می آید؛ زیرا آنها به خوبی می دانند که لغو کامل توافق هسته ای موجب خواهد شد تا برنامه هسته ای ایران از تمامی محدودیت ها و نظارت های بین المللی آزاد شده، میان ما و متحدانمان فاصله انداخته و رفع نگرانی های مرتبط با تسلیحات هسته ای ایران را تنها از طریق گزینه نظامی میسر کند.

البته، ترامپ در شعارهای ضدمداخله جویانه خود در خلال فعالیت های انتخاباتی هیچ اشاره ای به حفظ و حمایت از توافق هسته ای ایران نکرد. وی طی سخنرانی های انتخاباتی خود بارها از توافق هسته ای انتقاد کرد و آن را یک "توافق بد" دانست. اما وی پس از مدتی عنوان کرد که توافق هسته ای را لغو نخواهد کرد اما در عوض مذاکرات مجددی را به منظور انعقاد یک توافق بهتر ترتیب خواهد داد که این وعده ترامپ از سوی هیچ یک از دیگر اعضاء مذاکرات هسته ای مورد تأیید و حمایت قرار نگرفته است. اما دشمنی و عداوت ترامپ با ایران تنها به موضوع توافق هسته ای ایران محدود و منحصر نشد و وی در اظهارات دیگری وعده داد که قایق ها و کشتی های ایرانی که اغلب برای ناوهای نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس ایجاد مزاحمت می کنند را غرق خواهد کرد. حتی اگر اتفاق خاصی برای توافق هسته ای ایران رُخ ندهد، اظهارات ترامپ در خصوص کشتی های نیروی دریایی ایران می تواند خطر جنگ با این کشور را افزایش دهد.

علاوه بر این، تعداد مخالفان توافق هسته ای ایران در کابینه ترامپ و به طور کلی جریان اصلی جمهوری خواهان در آمریکا به مراتب بیشتر از گروه های تندرو در ایران است. بسیاری از مخالفان توافق هسته ای در کابینه ترامپ و به طرو کلی عرصه سیاسی آمریکا درک درستی از مزایای توافق هسته ای ندارند. «تام کاتن»، سناتور تندروی آمریکایی در سال 2015 نامه ای را خطاب به رهبران جمهوری اسلامی ایران نوشت و در این نامه به مقامات ایرانی هشدار داد که توافق با اوباما موقتی است و رئیس جمهور بعدی آمریکا می تواند تمام قول و قرارها و توافق هسته ای را برای همیشه لغو کند. کاتن بعدها در اظهاراتی عنوان کرد که بدون شک ترامپ پس از کسب قدرت این توافق را لغو خواهد کرد و در این باره افزود: «با توجه به این که ترامپ رویکرد بسیار سختگیرانه ای را در قبال توافق هسته ای ایران در پیش خواهد گرفت و در اجرای مفاد این توافق با دقت تمام عمل خواهد کرد، به نظر می رسد که کار توافق هسته ای ایران تمام شده است؛ چراکه سختگیری های بیش از حد ترامپ در اجرای توافق هسته ای خود موجب خواهد شد تا ایران پس از مدتی از این توافق عقب نشینی کند». کاتن در بخش دیگری از اظهارات خود می افزاید: «اما من می دانم که ترامپ قصد دارد تا با بلندپروازی های این کشور در منطقه خاورمیانه مقابله کند». اگرچه کاتن در اظهارات اخیر خود نسبت به جاه طلبی های ایران در منطقه کمی اغراق کرده، اما آن چه مسلم است این است که ترامپ چنین روند و رویکردی را در قبال ایران در پیش خواهد گرفت. همین که ترامپ تیم امنیت ملی خود را پر کرد از افرادی که همه خواهان مقابله و رویارویی با ایران هستند خود گواهی بر این امر است.

همان طور که این سناتور تندروی جمهوری خواه نیز پیش بینی کرده اگر توافق هسته ای برای همیشه لغو و نابود شود، برنامه هسته ای ایران از تمامی قید و بندها آزاد شده، روند بازرسی های بین المللی از تأسیسات هسته ای ایران تا حد بسیار زیادی کاهش یافته و اعمال فشار بر ایران از طریق تحریم های بین المللی کارایی خود را از دست خواهد داد. اظهارات و وعده های ترامپ در مورد برگزاری مذاکرات مجدد و انعقاد یک توافق بهتر می تواند به بی اعتمادی تمامی طرفین در این مذاکرات منجر شود. بدون شک هیچ یک از رهبران ایران دیگر حاضر به انجام مذاکرات مجدد با دولت ترامپ نیستند چه برسد به این که آنها توافقی را امضاء کنند که بیشتر به نفع ایالات متحده آمریکاست تا ایران.

در صورت بروز چنین شرایطی، ترامپ با تصمیمات بسیار سخت و دشواری روبه رو خواهد بود. آیا رئیس جمهوری جدید آمریکا به ایران اجازه می دهد تا این کشور برنامه هسته ای خود را پیش برده و به صورت کاملاً نامحسوس به توانمندی تولید تسلیحات هسته ای دست یابد؟ یا این که دولت جدید آمریکا رویکرد نظامی خطرناکی را در قبال ایران در پیش گرفته و از این طریق توانمندی های هسته ای ایران را محدود خواهد کرد؟ اگرچه ترامپ در بیانیه اخیر کاخ سفید به صراحت اعلام کرده که آمریکا دیگر در جستجوی دشمنان خود در ورای مرزهای این کشور نخواهد بود، اما ممکن است که ترامپ اشتباه رؤسای جمهور پیشین آمریکا در موضوع جنگ با عراق را این بار در مورد ایران تکرار کند.

منبع: هافینگتون پست / مترجم: زهره شهریاری