آتش‌بازی خطرناک اردوغان

نویسنده: صادق ملکی، کار شناس و تحلیلگر ارشد سیاسی
دیپلماسی ایرانی: «ارتش ترکیه برای شرکت در عملیات آزادسازی موصل به اجازه نخست وزیر عراق نیازی ندارد و حیدر العبادی باید حد و اندازه خود را بداند. ارتش ترکیه تحت هر شرایطی برای آزادسازی موصل وارد عمل خواهد شد. اگر نیروهای ائتلاف با مشارکت نظامیان ترکیه مخالفت کنند، این کشور طرح جایگزین را وارد عمل خواهد کرد.»
در روزهای که بغداد بر شیپور آزادسازی موصل دمیده و انتظار می رود شمارش معکوس عملیات آغاز گردد، این سخنان، اظهارات مردی است که در کسوت ریاست جمهوری ترکیه تکیه زده است. اردوغان به اصطلاح اسلام گرا، امروز هم داخل ترکیه و هم خارج ترکیه را به آتش کشیده است. اردوغان، جانشین آتاترک سکولاری است که سرلوحه خود را صلح در داخل و خارج قرار داده بود.
ترکیه اردوغان، در عین برخورداری از منافع کلان در قبال ایران، در یک بازی پیچیده، چند وجهی و... بد ترین رفتار و مواضع را در قیاس با دولت های سکولار با ایران داشته، دارد و خواهد داشت. اگرچه لابی ترکیه در ایران همچنان قوی بوده و سخت مشغول تطهیر ترکیه و تقویت اقتصادی آن است اما باز برای برخی در ایران باید این درس عبرتی باشد تا یادشان بیاید که هنگامی که سال ها پیش نسبت به اردوغان و دیدگاهش هشدار داده شده بود، باید کمی بیش از امروز تعمق می کرده و در توری که وی چیده بود، بازی نمی کردند.
چندی پیش در واکنش به ناکامی های مداخله جویانه ترکیه در بحران سوریه، وزاری خارجه و دادگستری اردوغان، حزب الله لبنان را تروریست خطاب کردند و امروز با هدف صدمه زدن به روند آزادسازی موصل، اردوغان و مقامات ترکیه به حشدالشعبی اتهام مذهب و قوم گرایی وارد می نمایند. در این راستا وزیر خارجه ترکیه بی نزاکتی را به حدی می رساند که به ایران اخطار داده در کنار همتای سعودی خود خواهان عدم مداخله ایران در کشورهایی می گردند که در نتیجه دخالت آنان در آتش بحران می سوزند. این اظهارات و مواضع آنکارا در حالی مطرح می شود که رجزخوانی اردوغان نسبت به موصل، ترکیه را به نماد عینی و بارز دخالت و تجاوز به تمامیت ارضی عراق تبدیل نموده است.
در بحران آزادسازی موصل، اردوغان و تیمش با اتهام زنی به حشدالشعبی وقاحت را به آخرین حد خود رسانده اند. اردوغان واقعاً نه تنها حد خود را نمی داند، بلکه به گونه ای سخن می گوید که باید بعد از این بطور جدی نگران سلامت عقلی او بود.
اظهارات اردوغان نسبت به موصل، تنها بی اعتنایی به حق حاکمیت ملی عراق نیست، بلکه اظهارات قلدرمابانه مردی است که اگر مردم ترکیه و جهان مانع او نشوند، می تواند خاورمیانه را به آتش گسترده تری بکشد.
اردوغان چه حقی برای خویش قایل است که چنین می تواند در برابر مواضع قانونی و حقوقی بغداد مبنی بر عدم تمایل به مشارکت ترکیه در آزادسازی موصل واکنش نشان دهد؟ ظاهراً کینه های اردوغان نسبت به شیعیان و ایران با جدی شدن طرح آزادسازی موصل سر گشوده که وی به ایراد چنین اظهاراتی وارد گردیده است.
جا دارد به اردوغان یادآوری گردد که ترک های جوان، یک قرن پیش به رویای اتصال عثمانی به قفقاز و آسیای میانه، بسترساز اضمحلال عثمانی شده و با عقب نشینی فضاحت بار، یک میلیون سرباز ترک را در نبرد با روس ها، در کوه های قمیشلو جای گذاشتند. پیشینیان اردوغان نه تنها از رویای توسعه طلبی باز ماندند، بلکه از داشته های خود نیز محروم شده و با خواری تن به پذیرش جغرافیای امروز ترکیه دادند. ماجراجویی و طمع اردوغان به موصل نیز می تواند، ترکیه را از خاک و جغرافیای امروز خود محروم نماید.
درد اردوغان، درد موصل، امنیت کرد ها و یا اهل تسنن عرب نیست. اردوغان خود مسبب سقوط موصل توسط داعش بود و امروز می خواهد با مشارکت در عملیات موصل، ناجی داعش و حافظ آن باشد. بار ها گفته و اکنون نیز تأکید دارم که داعش در عراق و سوریه، مولود ترکیه بوده و می باشد. دغدغه اردوغان در موصل و حلب، دغدغه مردم، امنیت، عدالت و... نبوده و نیست. دغدغه اردوغان، میزان نفوذ و تسلط بر موصل و حلب و بطور کلی عراق و سوریه بوده و می باشد. اردوغان در پی کاهش قدرت دولت مرکزی عراق در نگاه کلی و ضربه به شیعیان در نگاه خاص است. اردوغان به داعش به عنوان ابزار تسلط و رقابت با شیعیان، اکراد و ایران در عراق و سوریه نگاه راهبردی داشته و خواهد داشت. او خطر را نه داعش بلکه شیعیان، حزب الله و ایران دانسته و می داند. اردوغان سیاست بازی است که عراق و سوریه را به آتش کشیده تا به برتری ژئوپلتیک دست یابد. در اردوغان ماکیاولیسم تبلور کامل و عینی یافته است. همه ارزش ها یا باید در خدمت اردوغان و یا قربانی قدرت او شوند. اردوغان تمام مفاهیم انسانی را قلب ماهیت کرده و به خدمت گرفته است. اردوغان بجای تقابل با دشمنان اصلی چون اسرائیل، شیعیان و کرد ها و بطور مشخص ایران را هدف گرفته و از هیچ فرصتی برای ضربه به آنان مضایقه نمی نماید. اردوغان از عوامل اصلی و سبب ساز خون های ریخته شده تمام مسلمانانی است که در سال های اخیر در سوریه و عراق کشته شده اند. اردوغان مولود ناامنی بوده و می باشد. این کلمات نه شعار است نه تهمت ناروا، زیرا هر تحلیلگر منصفی به سیاست های چند سال اخیر ترکیه و اظهارات قلدرمآبانه اردوغان نظری بیافکند بر عمق فاجعه ای که او در منطقه آفریده است پی خواهد برد.
نکته آخر آنکه در حالی که به فراخور اظهارات تند مقامات ترکیه نسبت به ایران، مقامات کشورمان هنوز پاسخ نداده اند، باید تعمق نمود تحولی چون فروش اس ۳۰۰ به ترکیه و قرارداد عظیم فروش گاز میان مسکو- آنکارا چه تاثیری بر بحران سوریه، صف بندی ها و در این میان اجلاس لوزان خواهد داشت.

انتشار اولیه: یکشنبه 25 مهر 1395 / انتشار مجدد: شنبه 8 آبان 1395