چگونه به جنگ سرد عربستان و ایران میتوان خاتمه داد؟
عضو پیشین مذاکره کننده هسته ای کشورمان در یادداشتی راه های خاتمه جنگ سرد ایران و عربستان را بررسی کرد.
به گزارش انتخاب، متن یادداشت مشترک سیدحسین موسویان و سینا طوسی با عنوان «چگونه به جنگ سرد عربستان و ایران می توان خاتمه داد» به شرح زیر است:
در ژانویه امسال و در پی اعدام یک رهبر عالی شیعه در عربستان و حمله تظاهرکنندگان خشمگین به سفارت سعودی در تهران، ریاض روابط دیپلماتیک با تهران را قطع کرد و از آن به بعد روند رو به افزایش جنگ الفاز جایگزین دیپلماسی شده و تشنج در روابط در حد بی سابقه ای افزایش داده است.
دولت روحانی از ابتدا برای بهبود روابط تلاش کرد. وزیر خارجه ایران با همتای سعودی خود دیدار کرد و در مراسم تشییع جنازه امیر عبدالله نیز شرکت کرد و پیام های لازم را داد که جملگی با پاسخ سرد سعودی مواجه شد.
علت هم این است که سلمان، پادشاه سعودی از زمان روی کار آمدنش سیاست خصمانه علیه ایران را تعقیب کرده است، از جمله اینکه با تمام ظرفیت شورای همکاری خلیج فارس، اتحادیه عرب و سازمان کنفرانس اسلامی را به سمت مواضع ضد ایرانی سوق داده و از گروه های تروریستی ایران هممچون منافقین نیز حمایت کرده است.
در واقعه تلخ مراسم حج سال گذشته که در صدر تیتر رسانه های جهان قراگرفت، ۲۴۰۰ تا ۴۷۰۰ نفر جان باختند که لیست حوادث تلخ حج تحت مدیریت سعودی ها را مطول تر کرد. در آن مقطع مقام معظم رهبری ایران خویشتنداری ایران را متذکر شد اما هشدار داد که این خویشتنداری نامحدود هم نیست.
منتهی استمرار سیاستهای خصمانه ریاض در یکسال گذشته ، موجب شده که صبر رهبر عالی ایران به سر آید و بخاطر بی کفایتی سعودی ها و ناامنی حجاج خانه خدا، خواستار تجدید نظر جهان اسلام در اداره حرمین شریفین شود. ضمن اینکه وزیر خارجه ایران نیز رژیم سعودی را یک رژیم ظالم و غیرمنطقی بخواند
ترس سعودیها
در کنفرانس های متعددی که (موسویان) در دوسال گذشته با سعودیها مباحثه داشته، متوجه شده که وحشت اصلی سعودی ها این است که علیرغم سه دهه سخت ترین تحریم ها و فشارها، ایران امروز دست بالا در منطقه را دارد در حالیکه قدرت های تاریخی جهان عرب همچون مصر و عراق یا دچار بحران داخلی هستند یا متحد ایران شده اند لذا ریاض سعی می کند به عنوان آخرین قدرت عربی مانع تفوق ایران بر منطقه شود.
این قابل درک است که رهبران سعودی احساس آسیب پذیری می کنند. عربستان یک کشور جوانی است که به تنهایی قدرت رقابت با ایران را ندارد. عربستان با جمعیتی حدود ۲۰ میلیون (که ۱۵% آنهم اقلیت شیعه ای است که مستمرا مورد تبعیض قرار داشته است)، امروز با تهدید فزاینده افراط گرایی سنی مواجه شده در حالیکه توده عمومی اسلام گرایش هم خواستار اصلاحات دموکراتیک هستند و شکاف پنهان قبیله ای نیز آتش زیر خاکستر جامعه آن است.
در دهه های گذشته، ریاض برای حفظ جایگاه منطقه ای خود به آمریکا متکی بوده و واشنگتن نیز ضامن جایگاه منطقه ای سعودی بوده است. منتهی اخیرا بحث احتمال کاهش حضور آمریکا در منطقه از یک طرف و احتمال تعامل آمریکا و ایران بعد از برجام، سعودی را به وحشت انداخت و رویکرد افزایش تشنج با ایران را به عنوان اهرمی برای درگیر نگه داشتن آمریکا در منطقه برگزید. به همین خاطر هم اوباما تصریح کرد که عربستان سعی می کند از قدرت آمریکا برای درمان ضعف و مشکلات فرقه گرایی اش بهره برداری کند.
مصالحه واقع بینانه
مصالحه واقع بینانه نیازمند پذیرش متقابل است. عربستان باید درک کند که ایران بخاطر ویژگی های ساختاری، وزن وموقعیت استراتژیک، نیروی انسانی و منابع طبیعی و هزاران سال تاریخ حکومت مداری، همیشه یک قدرت موثر منطقه ای خواهد بود.
ایران امروزکشوری است با ۸۰ میلیون جمعیت، عظیم ترین منابع ترکیبی نفت و گازجهان، خودکفایی های قابل ملاحظه امنیتی و اقتصادی و نیروی انسانی سطح بالای تحصیلکرده است.
عربستان و دو انتخاب
عربستان دو انتخاب در پیش رو دارد. اول اینکه به سیاست های غیرمنطقی و تجاوزکارانه فعلی اش ادامه داده و برای گفتگو با ایران پیش شرط هایی تعیین کنند که خلاصه آن «نقش منطقه ای صفر ایران» است. این سیاستی است که ریاض با تجاوز و بمباران یمن، سرکوب جنبش دموکراسی در بحرین، نفی حکومت اکثریت در عراق، حمایت از تروریست ها (که ترامپ و کلینتون هم هردو به آن اعتراف کرده اند)، مقابله با بیداری اسلامی در کشورهایی مثل مصر و تونس و صدور ایدئولوژی خطرناک وهابیت (که اخیرا توسط آقای ظریف در مقاله نبویورک تایمز مستند شده) را ادامه دهد.
در تعقیب چنین سیاستی، سعودیها باید به این واقعیت توجه کنند که آمریکا، یعنی ابرقدرت جهان، هم همین سیاست ها را برای چند دهه اجرا کرده و نه تنها شکست خورده بلکه منطقه را نیز بی ثبات کرده است. ضمن اینکه سعودی مدت ها تلاش کرد که اقتصاد ایران را به خون ریزی بیاندازد و امروز اقتصاد خودش به خون ریزی افتاده و در روند سقوط قرار گرفته است.
سیاست آلترناتیو کنار گذاشتن تفکر خودزنی وبازی با حاصل جمع صفر و درک این واقعیت است در منطقه تهدیدها و منافع مشترک وجود دارد. تنها پس از درک این واقعیت است که می توان از ظرفیت و توانمندی های تهران و ریاض برای ایجاد یک توازنی که تکیه گاه صلح و امنیت پایدار در منطقه باشد، استفاده کرد. تهران قبلا آمادگی خود را نشان داده است. اکنون بار مسئولیت به عهده عربستان است.
نظر شما :