تقابل فتح و حماس به الجزیره هم می رسد؟

نویسنده: عدنان ابو عامر

دیپلماسی ایرانی: موسی ابو مرزوق، معاون رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس، 29 اوت در مصاحبه با یک شبکه تلویزیونی محلی الجزایری از گشایش دفتر نمایندگی در این کشور خبر داد، بدون این که به تاریخ دقیق آن اشاره کند. حماس برای گشایش دفتر نمایندگی خود در الجزایر درخواستی را به مقام های این کشور ارائه داده بود که مورد استقبال قرار گرفت. محمد عثمان، یکی از مقام های ارشد این جنبش مسئول پیگیری این مساله شده بود.

گفته شده، حماس در جریان سفر شش روزه ابو مرزوق، محمد عثمان و اسامه حمدان، مسئول سیاست خارجی حماس به الجزایر این مساله را خبری کرده است. ابو مرزوق در جریان این سفر در یک کنفرانس خبری از مردم و دولت الجزایر به دلیل حمایت از فلسطینی ها و  ساکنان تحت محاصره غزه تشکر کرد.

احمد یوسف، مشاور سابق اسماعیل هنیه، معاون رئیس دفتر سیاسی حماس، به المانیتور می گوید: «با گشایش دفتر حماس در الجزایر در واقع این کشور رسما جنبش حماس را به رسمیت شناخته است. با وجود روابط متزلزل منطقه ای، این دستاورد بزرگی برای حماس است. حماس در حال حاضر زیر چتر "جنبش جامعه برای صلح" الجزایر که با اخوان المسلمین در ارتباط است، فعالیت های سیاسی خود را انجام داده و کمک های مالی را برای کمک به فلسطینی ها جمع آوری می کند.»

یوسف با اعلام این که احتمالا حکومت خودگران فلسطین به رهبری محمود عباس به الجزایر فشار خواهد آورد که دفتر حماس را تعطیل کند، می گوید که این فشارها بی نتیجه خواهند بود.

روابط حماس ـ الجزایر سابقه طولانی دارد. رهبران این جنبش از جمله خالد مشعل در گذشته بارها به الجزایر سفر کرده اند. مشعل ماه مارس 2007 و فتحی حمد، یکی از رهبران ارشد حماس در سال 2009 به الجزایر رفته اند. علاوه بر این، محمود الزهار، عضو دفتر سیاسی حماس، نیز به همراه چند تن از مقام های بلند پایه این جنبش در سال 2011 به الجزایر سفر کرده اند.

همچنین الجزایر در جریان حملات اسراییلی ها به غزه در 2009-2008 از حماس حمایت کرد و در سال 2009 حاضر نشد که این جنبش را یک گروه تروریستی بخواند. سامی ابو زهری، سخنگوی حماس ماه می 2013 از الجزیره خواست تا برای کامل کردن حمایت خود از حماس اجازه ایجاد دفتر نمایندگی این جنبش در الجزایر را صادر کند.

اعلام گشایش دفتر حماس در الجزایر واکنش های تقریبا مشابهی را میان فلسطینی ها و اسراییلی ها داشته است. دیوید رویت، معاون نماینده اسراییل در سازمان ملل، 30 اوت در توئیتر خود ضمن ابراز ناخشنودی خود این اقدام الجزایر را عمیقا نگران کننده خوانده است.

مقام های حکومت خودگردان فلسطین در رام الله کرانه باختری نیز از این مساله ناخشنود هستند. یکی از رهبران فلسطینی در رام الله به المانیتور گفته است: «دولت خودگران فلسطین به این تصمیم دولت الجزایر اعتماد دارد. مقام های فلسطینی که در امور هیچ کشور عربی دیگری دخالت نمی کنند تلاش می کنند تا اطمینان حاصل شود که هیچ سردرگمی نسبت به نمایندگی فلسطینی ها در کشورهای همسایه وجود نداشته باشد.»

واکنش سخنگوی فتح اما تندتر بوده است. عثمان القواسمی گفته که حماس با گشایش دفتر خود در الجزایر و گرفتن جای سازمان آزادی بخش فلسطین، خطوط قرمز سیاست های فلسطینی را نقض کرده است. القواسمی تاکید کرده که تلاش حماس برای تضعیف سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف) بی نتیجه است. ناجی شاراب، استاد علوم سیاسی دانشگاه الازهر در غزه، به المانیتور می گوید: «الجزایر با اجازه به حماس برای گشایش دفتر این کشور گام بلندی را به سوی این جنبش برداشت و این دستاورد سیاسی بزرگی برای حماس است. حماس از طریق این دفتر می تواند روابط گسترده ای را با افکار عمومی الجزایر داشته باشد در حالی که این کار از طریق سفارت فلسطین (که در کنترل فتح بود) امکان پذیر نبود. البته ادامه حضور حماس در الجزایر به توانایی این جنبش برای ارائه خود به عنوان یک جنبش ملی فلسطینی است تا یک جنبش سیاسی صرف.»

حضور حماس در کشورهای عربی و اسلامی به سه بخش تقسیم مختلف تقسیم شده است. بخش نخست، کشورهایی که حماس در آن جا دفتر نمایندگی دارد، مانند ترکیه، قطر و ایران. بخش دوم، کشورهایی که از جنبش حماس به دلیل ارتباطش با اخوان المسلمین استقبال نکرده اند از جمله اردن، مصر و عربستان سعودی. و بخش سوم که شامل کشورهایی چون اندونزی است که به دلیل ارتباط نزدیکتر با فتح درخواست حماس را برای گشایش دفتر نمایندگی رد کرده اند.

حماس اگرچه گشایش دفتر در الجزایر را یک موفقیت بزرگ سیاسی می داند اما به خوبی از این مساله آگاه است که الجزایر ممکن است به همین دلیل تحت فشارهای بین المللی و منطقه ای قرار بگیرد. بر همین اساس احتمالا تلاش خواهد کرد تا این فشارها را تشدید نکند و به این ترتیب دولت های دیگر منطقه را به همکاری با این جنبش ترغیب کند.

منبع: المانیتور/ تحریریه دیپلماسی ایرانی / 30