آمریکا در این جنگ جانب آنکارا را می گیرد

نویسنده: رابرت اولسون

دیپلماسی ایرانی: قطعه بعدی پازل درهم ریخته ترکیه ـ کردها ـ ایالات متحده، کجاست؟ این پرسشی است که متین گورکان، کارشناسی سیاسی ترکیه ای متخصص در امور امنیتی، 31 اوت در المانتیور مطرح کرد. گورکان چندین سناریوی احتمالی را درباره این که سیاست های ترکیه در ماه های آینده برابر حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) و شاخه نظامی آن، یگان های مدافع خلق (YPG) چه خواهد بود و این که ایالات متحده در این میان چه خواهد کرد، مطرح می کند. 

گورکان بر این عقیده است که ترکیه سیاست هایش را در چند سطح پیش می برد. به لحاظ نظامی، آنکارا می خواهد گروهی یکپارچه از مخالفان سنی را تشکیل دهد که شامل عناصری از گروه ارتش آزاد سوریه و چندین گروه جهادی باشد. یکی از این گروه های جهادی بی شک گروه موسوم به "احرار الشام" یا حتی "جبهه فتح الشام" خواهد بود، گروهی که نام سابق آن جبهه النصرت بود که ظاهرا از شبکه القاعده جدا شده است. گورکان تاکید می کند، ترکیه ترجیح می دهد ببیند که این گروه موقعیت خود را در تمام سوریه، به ویژه شمال این کشور، تثبیت می کند، جایی که نفوذ اقتصادی، سیاسی و نظامی زیادی دارد. اگر این گروه از مخالفان موفق شوند موقعیت خود را در سوریه به ویژه مناطق شمالی تثبیت کنند، کمترین منفعتش برای آنکارا این است که در مذاکرات آینده درباره سرنوشت سوریه، ترکیه دست بالا را خواهد داشت.

به گفته گورکان، ترکیه سه هدف استراتژیک دارد. نخستین هدف ایجاد یک پایگاه دائمی در منطقه جرابلس است (که احتمالا همین حالا هم در دست اقدام است). در جرابلس ترکیه می تواند با دسترسی مستقیم به پایگاه های نظامی مبارزان سوری را به راحتی آموزش داده و تجهیز کند. این تقریبا همان مدل پایگاه نظامی الزلکان در منطقه بعشیقه در اقلیم کردستان عراق است. تنها تفاوت در این است که پایگاه الزلکان با تایید و حتی به تشویق مسعود بارزانی، رییس اقلیم کردستان عراق و رهبر حزب دموکراتیک کردستان که کنترل منطقه بعشقه را در دست دارد، ساخته شد. اگر آنکارا موفق نشود که ایالات متحده را راضی کند تا با ساخت چنین پایگاهی موافقت کند، آنکارا این گزینه را دارد که به سمت منطقه کوبانی حرکت کند. ترکیه بدون توجه به این مساله که اکنون داعش در آن جا حضور ندارد، به دنبال خالی کردن کردها از منطقه است و با توجه به این که ایالات متحده تا حالا از اقدامات ترکیه در سوریه (حداقل به طور ضمنی) حمایت کرده، این احتمال وجود دارد که در برابر خواسته های جدید آنکارا هم تسلیم شود.

مهمترین مساله در استراتژی آنکارا این است که آیا نیروهای مورد حمایت ترکیه قادر به اشغال شهر منبج هستند یا خیر، شهری که نیروهای کرد یگان های مدافع خلق ماه گذشته از داعش پس گرفتند. آنکارا باید این مساله را هم در نظر بگیرد که اگر درصدد تصرف منبج برآید، بعید است نیروهای حزب اتحاد دموکراتیک که مورد حمایت ایالات متحده هستند، مشتاق باشند در عملیات نظامی برای تصرف شهر رقه، مهمترین شهر در تصرف داعش، به ترکیه بپیوندند.

به گفته گورکان، هدف دوم آنکارا اشغال منطقه مرزی 55 مایلی میان جرابلس و کوبانی است. این اقدام می تواند دست نیروهای ترکیه و گروه های متحدش را برای دسترسی به منطقه "عفرین" که تحت کنترل یگان های مدافع خلق کرد است باز کند. اما هدف آخر ترکیه، تصرف منطقه الباب است که کردهای سوریه امیدوارند با کنترل این منطقه بتوانند به راحتی به منطقه عفرین دست پیدا کرده و کنترل کامل شمال غرب حلب را به دست گیرند.

گورکان معتقد است که استقرار یک پایگاه نظامی در منطقه جرابلس توسط ترکیه می تواند به این معنی باشد که نیروهای تحت امر آنکارا قصد دارند از این منطقه به ضعیف ترین نقاط و سپس شهرهایی چون کوبانی که در امتداد منطقه مرزی قرار دارند، حمله کنند. چنین حملاتی احتمالا به تدریج و در طول چندین ماه اتفاق خواهد افتاد. البته کمتر شدن نفوذ ایالات متحده بر کردها و ترک ها می تواند باعث شود که اجرای این عملیات سرعت بگیرد. این مساله را نیز باید در نظر گرفت که چنین اقداماتی از جانب آنکارا احتمالا این کشور را در معرض حملات انتقام جویانه نیروهای پ ک ک در داخل خاک ترکیه قرار می دهد. واقعیت این است که امروز ارتباط میان حزب اتحاد دموکراتیک/ یگان های مدافع خلق و پ ک ک/ کنگره جوامع کرد (KCK) بسیار نزدیک و بیش از پیش تقویت شده است.    

با این حال اگر ترکیه دست به چنین عملیات هایی بزند، تلاش های چهار سال گذشته کردها برای ایجاد یک منطقه مستقل به شدت تضعیف خواهد شد.

جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده، در جریان سفر 26 اوت خود به آنکارا گفته که ایالات متحده خواستار سوریه ای واحد است و از استقلال کردهای سوریه حمایت نمی کند. در حالی که کردهای سوریه بارها اعلام کرده اند که تنها به دنبال استقلال سیاسی در سه منطقه کانتون جزیره، کانتون عفرین و کانتون کوبانی هستند که هم اکنون در کنترل آنان است، از سخنان جان کری چنین بر می آید که واشنگتن با این مساله مخالف است. کاملا روشن است که در مواجه با شرایط دشوار حفظ روابط نزدیک با دولت و ارتش ترکیه از یک سو، و حمایت از متحدان کرد خود برای کسب استقلال در سوریه، ایالات متحده اولویت را به ترکیه می دهد. اما مشکل کردهای سوریه فقط رویگردانی آمریکایی ها نیست، آنها با چالش های بیشتری روبه رو هستند. برخی رسانه های کرد گزارش داده اند که آژانس اطلاعات ملی ترکیه به آوارگان سوری مستقر در اردوگاه های تحت کنترل ترکیه پول می دهد تا برای مبارزه با داعش و کردهای سوریه به شبه نظامیان تحت کنترل ترکیه بپیوندند. برای ارتش ترکیه، شمال سوریه می تواند منبع مهمی از نیروی انسانی برای مبارزه با کردها در ترکیه و سوریه باشد.

منبع: لوب لاگ/ تحریریه دیپلماسی ایرانی /30