پوتین دولت را بله‌قربان‌گوی محض کرد

نویسنده: آندری کولسنیکوف

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه با روش خاصش نزدیک ترین و پرسابقه ترین مشاوران و اعضای کابینه اش را پاکسازی می کند. قربانی اخیر که مطمئنا آخرین نخواهد بود، سرگئی ایوانف، عامل سابق ک.گ.ب (درست مانند خود پوتین) و وزیر دفاع پیشین که به عنوان رئیس اداره ریاست جمهوری در کرملین از کار برکنار شد.

ایوانف، سیاستمداری نسبتا متکی به خود بود، که به خدمتگذاری بله قربان گو عوض شد به نام: آنتون واینو، رئیس سابق پروتکل مدیریت برنامه. به همین ترتیب دمیتری لیوانوف، وزیر آموزش و پرورش و علوم که فردی اصلاح طلب بود جایش را به کهنه کمونیتسی ناشناس به نام اولگا واسیلیوا داد؛ زنی عجیب که با دیدگاه های استالینیستی اش شناخته می شود.(تصور کنید که رئیس جمهور فرانسه موقعیت مهمی از کابینه اش را به فردی رده متوسط از جبهه ملی راست افراطی بسپارد.)

مطابق معمول، پوتین هیچ توضیح واقعی برای این تغییرات ارائه نمی دهد. کرملین شناس ها ـ که به لطف پوتین به تعریف دیگری از زندگی رسیده اند ـ به الگویی مشخص در این جابجایی ها رسیده اند: کسانی که بتوانند برابر با رئیس جمهور صحبت کنند با کسانی عوض می شوند که خودش ساخته و آینده کاریشان را به او مدیونند.

اما چرا الآن؟ به گفته یکی از اعضای حلقه درونی پوتین در طول سال های اولیه رژیم او، آخرین پاکساری به سادگی منعکس کننده ایده رئیس جمهور از مدیریت موثر است. سال ها پیش، در طول یک جلسه بین پوتین و نمایندگان تام الاختیار منطقه ای او (کسانی که شغل حیاتی آنها مراقب فرماندارن منطقه ای بودن است) یک نفر پرسید او چگونه نقش این نمایندگان را توصیف می کند. پوتین پاسخ داد: «خب، آن ها قرار است یک جورهایی افسران رابط باشند.»

به عبارت دیگر، پوتین انتظار دارد که اعضای تیم او کاملا وفادار باشند، دستورات را به مانند سربازان دنبال کنند، و کارآمدی بستگی به این دارد که اراده مستقل پایین تر از زنجیره دستورات قرار بگیرد. این ترکیب گارد جدید پوتین ـ تکنوکرات ها و افسران نظامی و امنیتی که با عنوان سیلوویکی شناخته می شوند ـ  را توضیح می دهد که او برای خدمت به کار گرفته است؛ نخبگان جدید روس که پس از انتخابات ریاست جمهوری 2018 کارشان آغاز می شود.

اشتباه نکنید، نخبگان نسبتا جوانی که پوتین به کار گرفته به معنای لیبرال تر بودن نیست. هیچ کدام از منصوبین او در هیچ زمینه ای دیدگاهی لیبرال از خود نشان نمی دهند. درواقع آنها فاقد هر نشانه و تعهدی از یک ایدئولوژی یا آرمان هستند. آنها صرفا همان چیزی هستند که جنگ سالار چچن و فرد وفادار کرملین رمضان قدیروف توصیف می کند: «سربازان پوتین»

همکاران قدیمی به بهانه های مختلف و به شیوه های گوناگون کنار گذاشته شدند. برای مثال ایوانف، که بسیاری از 10 سال پیش او را جانشین بالقوه پوتین می دانستند، شغلی جدید با عنوانی بیهوده می گیرد: «نماینده ویژه ریاست جمهوری برای حقاظت از محیط زیست و حمل ونقل». رئیس خدمات گمرگی فدرال، آندری بلیانینف، دفتر و پستش را در پی یک رسوایی در محل اقامت خصوصی اش که با جعبه کفشی پر از پول نقد به وجود آمده به اجبار ترک می کند.

پوتین می داند که دوستان و نزدیکان قدیمی اش خسته، بی اثر، اغلب بیش از حد ثروتمند و به راحتی فاسد هستند یعنی افرادی که رئیس جمهور برای یک دوره جدید به آنها نیاز ندارد. آنچه مورد نیاز است از نسلی اندکی جوانتر برمی آید «افسران رابط» که دستورات را بدون سوال پرسیدن انجام می دهند. اعضای گارد جدید پوتین خودشان را زیردستانی وفادار می دانند و برخلاف گارد قدیمی، انتظاری ندارند که رئیس جمهور دوست آنها باشد.

سخت است که درباره آینده اعضای باقی مانده گارد قدیمی صحبت کردو برخی از جمله سرگئی شموزوف، مدیر عامل شرکت فناوری های نوین و شرکت دولتی دفاعی روستک، و ایگور سچین، عالیجناب خاکستری کرمیلن و رئیس اجرایی شرکت نفتی دولتی روسنفت هنوز هم جایگاه های قدرتمند خود را حفظ کرده و علاقه ای به استعفا ندارند.

اما پوتین زمان زیادی برای رسیدن به خواسته هایش دارد. 18ماه تا انتخابات ریاست جمهوری مانده و پس از آن یک دوره شش ساله فرصت وجود دارد. در این میان با ظهور تابو شکنانی مانند وزیر آموزش و پروش پوتین، او گارد خود را با مردان نظامی رده متوسطی که دیدگاه سیاسی انزواطلبانه و امپریالیستی دارند تکمیل کرده است. این انتخاب ها نه تنها آنچه از دستاوردهای آزادی خواهانه دوران بوریس یلتسین باقی مانده را به خطر می اندازد بلکه بهبودهای اجتماعی دوران حکومت خود پوتین را نیز محدود می کند.

غریزه خودآگاهانه پوتین برای حفظ جایگاهش به نظر می رسد که تنها چیزی است که مانع حذف چند لیبرال وفادار به او شده که هنوز هم موقعیت های کلیدی اقتصادی را در دولت او در دست دارند. این افراد عبارتند از آلکسی یولیکایف وزیر توسعه اقتصادی، آنتون سیلویانف وزیر دارایی و الویرا نابییولینا رئیس بانک مرکزی.

حتی اگر این افراد در مقام خود برای دور بعدی ریاست جمهوری پوتین باقی بمانند با خیال راحت می توانیم بگوییم که یک لیبرال برجسته مانند وزیر دارایی سابق آلکسی کودرین را برای جایگاه نخست وزیر برنخواهد گزید. استراتژی انتخاب افراد او در حال حاضر یک ملی گرای خونسرد و وفادار مانند آنتون واینو خواهد بود.

چیزی که از آن مطمئن هستیم این است که سیاست داخلی و خارجی روسیه تغییر نمی کند و ادامه آن چیزی است که پوتین تعیین می کند. ریاست جمهوری تنها نهاد در روسیه امروز است که توخالی نشده و رئیس جمهور تمام تصمیم های سیاسی مهم را می گیرد و هرکس دیگری فقط یک افسر رابط است.

منبع: پروجکت سیندیکیت / ترجمه: روزبه آرش