ماه عسل اسرائیل در خاورمیانه آشوب زده

دکتر محمد مهدی مظاهری  استاد دانشگاه

دیپلماسی ایرانی: هر چند در روزهای اخیر، مسائل مربوط به جنگ یمن، بحران سوریه و چرخش های عجیب و چند پهلو در سیاست خارجی ترکیه، به صدر اخبار رسانه های منطقه و ایران تبدیل شده است، اما بخش حاشیه ای این اخبار نیز به اقدامات رژیم اسرائیل اختصاص یافته است. تصمیم دولت اسرائیل برای احداث ۴۶۴ خانه در اراضی اشغالی کرانه باختری رود اردن از میان این منازل، ۱۷۹ خانه از سوی شهرک نشینان بدون مجوز احداث شده و سپس ساخت آنها از سوی مقام های اسرائیلی به رسمیت شناخته شده است.

تصمیمات اخیر اسرائیل در شرایطی گرفته شده است که پیش از این تلاش های فرانسه برای عملیاتی کردن  فرایند صلح فلسطینی – اسرائیلی از آوریل 2014 و به دلیل فعالیت های غیرقانونی تل آویو از جمله شهرک سازی در سرزمین های اشغالی و امتناع این رژیم از آزاد کردن زندانیان فلسطینی ، به شکست انجامید و به طور کامل متوقف شد. حال تصمیمات جدید اسرائیل برای ادامه شهرک سازی ها از زوایای گوناگون تهدیدی برای آرمان فلسطین و کشورهای حامی آن در منطقه به حساب می آید و نکات قابل تأمل بسیاری در آن نهفته است.

دلیل گرفتن چنین تصمیمی در درجه اول به فراغ بالی باز می گردد که به مدد فعالیت گروه های تروریستی و اوج گیری اختلافات کشورهای اسلامی برای اسرائیل ایجاد شده است. در شرایطی که اقدامات افراط گرایانه و خشونت آمیز داعش و سایر گروه های تروریستی به مرکز توجه افکار عمومی جهانی تبدیل شده و تنش ها در بین کشورهای مهم اسلامی به دلیل اختلاف مواضع در مسائل منطقه ای، به بالاترین حد خود در سال های اخیر رسیده، رژیم اشغالگر قدس به حاشیه امنی دست یافته است که بتواند در پناه آن توسعه طلبی های جاه طلبانه خویش را به پیش ببرد. در شرایط فعلی تصمیم اخیر دولت اسرائیل و به رسمیت شناختن ساخت و سازهای بدون مجوز، به معنی چراغ سبز دادن به خانه سازهای بدون مرز در مناطق اشغالی و تعمیق پایگاه خود در این مناطق است.

اما این تصمیم برای ادامه شهرک سازی ها  تنها دارای ریشه های داخلی و منطقه ای نیست. اسرائیل در سال های اخیر روابط چندان گرمی با دولت دموکرات آمریکا که کوشیده است، مسائل بین المللی و از جمله مسائل خاورمیانه را تا حد ممکن با گفتگو و از طریق راه حل های سیاسی پیش ببرد، نداشته و به ویژه در یک سال اخیر به دلیل توافق هسته ای ایران و 1+5 که با همراهی کامل آمریکا صورت پذیرفت، اختلاف مواضعش با ایالات متحده افزایش پیدا کرده است. بنابراین در شرایطی که دولت اوباما می کوشید با متقاعد کردن اسرائیل به توقف شهرک سازی های جدید، فرایند صلح خاورمیانه را به پیش ببرد، دولت نتانیاهو می خواهد بی میلی خود را به رویکردهای دولت دموکرات آمریکا در قبال خاورمیانه نشان داده و ثابت کند که برای دستیابی به اهدافش از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد کرد. بی دلیل نیست که در واکنش به این خبر، دولت آمریکا بلافاصله واکنش نشان داده و با ابراز نگرانی عمیق از احداث این منازل، توسعه شهرک های یهودی نشین در مناطق اشغالی را تهدیدی بسیار جدی و فزاینده برای دورنمای صلح با فلسطینی ها دانسته است.

از سوی دیگر همچون سایر مسائل بین المللی امروز، دولت روسیه نیز در تصمیمات اخیر نتانیاهو بی تأثیر نبوده است. در هفته های گذشته ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه برای میزبانی مذاکرات مستقیم صلح خاورمیانه با حضور محمود عباس، رئیس حکومت خودگردان فلسطینی و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در مسکو اعلام آمادگی کرد. هر چند هنوز تصمیم رسمی دو طرف برای پذیرش یا رد پیشنهاد پوتین اعلام نشده است؛ اما به نظر می رسد دولت راستگرای اسرائیل کوشیده است تا زمینه ها و شرایط لازم برای هر گونه مذاکرات احتمالی را فراهم کند.

بر این اساس، تصمیم به گسترش شهرک سازی ها در واقع تلاش مذبوحانه رژیم صهیونیستی برای تغییر شرایط دموگرافیک سرزمین های اشغالی، ایجاد و شکل دادن به برخی واقعیت ها مطابق میل و منافع خویش و در نهایت تلاش برای تحمیل این شرایط به طرف های فلسطینی در مذاکرات احتمالی پیش رو خواهد بود. سیاستی که به این رژیم اشغالگر در مذاکرات دست بالا را خواهد داد، چرا که با معرفی شهرک های صهیونیستی به عنوان واقعیت های موجود، آنها را بخشی جدایی ناپذیر از خاک خود معرفی خواهد کرد و چنان که طرف فلسطینی حاضر به پذیرش آنها نشود، با خروج از مذاکرات و اعلام کارشکنی طرف فلسطینی، همچون همیشه به مظلوم نمایی و تجهیز مجدد قوای نظامی خود خواهد پرداخت.

به این ترتیب به نظر می رسد همچون کشورهای عربی منطقه که در شرایط کاهش حمایت های مالی و تسلیحاتی آمریکا، به سیاست های تجاوزکارانه در منطقه متوسل شده اند، اسرائیل نیز در این مقطع زمانی از رویکرد دولت اوباما چندان راضی نیست و می کوشد با مهیا کردن زمینه های لازم و بهره برداری از فضای پر آشوب خاورمیانه، موقعیت خود را بهبود بخشیده و برای امتحان شانس خود در مذاکرات روسیه، روانه مسکو شود.