مسکو، اردوغان را به اسد می رساند؟

دیپلماسی ایرانی: ابتکارهای دیپلماتیک ترکیه برای پایان دادن به انزوای نفس گیر این کشور در عرصه بین المللی و خاورمیانه نتیجه داد. آنکارا پس از سازش با اسراییل و روسیه و ارسال پیام های دوستانه به مصر، به نظر می رسد که طرح هایی هم برای دمشق دارد که امکان یک سازش را فراهم می کند.

اسماعیل هاکی پکین از جمله دیپلمات های ترکیه ای است که در پشت پرده پرونده آنکارا ـ دمشق فعالیت دارد. پکین، ژنرال بازنشسته که مدتی را به عنوان رییس اطلاعات ستاد کل خدمت کرده در حال حاضر معاون رییس حزب وطن است که روابط خوب را با دولت شار اسد حتی در دوران بحران سوریه نیز حفظ کرده است. پکین گفته که پس از درخواست غیر مستقیم آنکارا، نقش میانجیگری را برعهده گرفته است. او در گفت وگو با المانتیور از احتمال سازش میان آنکارا و دمشق و همچنین تحولات اخیر در روابط آنکارا و مسکو صحبت کرده است.

همتایان پکین در دمشق و مسکو در سال های 2007 تا 2011 ، زمانی که او رییس اطلاعات ارتش ترکیه بود، هنوز هم در پایتخت های مطبوعشان پست های مهمی را اشغال کرده اند و همین مساله دست او را در مذاکره با طرف روسی و سوری باز می گذارد. پکین گفته که سه بار در ماه های ژانویه، آوریل و می به دمشق سفر کرده و قرار است که به زودی با هیاتی از سیاستمداران و تجار ترکیه ای دوباره به آن جا بازگردد.

عبدالله الاحمر، دبیر کل حزب بعث سوریه، از جمله افرادی است که در فهرست تماس های پکین قرار دارد. اسماعیل پکین همچنین با ژنرال علی مملوک، رییس اداره امنیت ملی سوریه، ولید المعلم، وزیر امور خارجه و فیصل مقداد، معاون وزیر امور خارجه ارتباط دارد. اما نتیجه این ارتباط غیررسمی از طریق میانجیگیری پکین چه بوده است؟

پکین گفته است که آنکارا مهمترین خط قرمز خود، یعنی کنار رفتن بشار اسد از قدرت، را تغییر نداده است. او در توضیح انتظارات آنکارا می گوید: «ترکیه همچنان معتقد است که سنی ها، عرب ها و ترکمن ها باید در ائتلافی که قرار است در سوریه شکل بگیرد صدای خود را داشته باشند. دولت آنکارا همچنان با یک دولت تماما علوی مخالف است.»

پکین با خلاصه کردن موضع رژیم سوریه در این مذاکرات می گوید: «البته آنها قاطعانه درخواست ترکیه برای یک سوریه بدون اسد را رد می کنند. آنها می گویند حاضرند درباره تمامی گزینه ها صحبت کنند اما اجازه تقسیم کشور را نمی دهند و با فدرالیزه شدن سوریه هم موافقت نخواهند کرد. آنها به ویژه می خواهند که ترکیه دست از حمایت تمامی گروه های مخالف دولت بشار اسد بردارد و گذرگاه های مرزی تروریست ها را مسدود کند.»  

پکین اشاره می کند که در جریان مذاکرات، رییس اداره امنیت ملی سوریه بارها به اتاق مجاور رفت تا بشار اسد را از روند مذاکرات مطلع کند. پکین می گوید که پیش از آغاز مذاکرات و پس از آن، نیروهای مسلح و وزیر امور خارجه ترکیه نیز از روند گفت وگو ها مطلع می شدند.

این دیپلمات ترکیه ای با اشاره به سازش دیپلماتیک آنکارا ـ مسکو می گوید که رهبران حزب او (حزب میهن) درخواست غیرمستقیمی را از طرف دولت برای مقابله با تنش های میان دو کشور دریافت کردند که در پی سقوط جنگنده روسی توسط نیرو هوایی ترکیه در سال گذشته بود.

پکین در پاسخ به این پرسش که پاسخ آنها به این درخواست چه بوده است، می گوید: «پس از تشدید تنش ها با روسیه، تجار نزدیک به حزب حاکم عدالت و توسعه با مشاوران رییس جمهور و نخست وزیر ترکیه دیدار کرده و توضیح دادند که این تشدید تنش ها با روسیه چه تاثیر بسیار بدی بر کسب و کار آنها داشته است. مشاوران به تجار گفتند که با رهبر حزب میهن ترکیه دیدار کنند. ما این سخنان را به عنوان درخواست غیررسمی دولت از خود برداشت کردیم و پس از تماس هایی با دولت با دولت روسیه تماس گرفتیم. در ماه دسامبر بود که به مسکو رفتیم.»

پکین می گوید: «در جریان مذاکرات مسکو اعلام کرد که انتظار یک عذرخواهی مکتوب را دارد و همچنین انتظارات و خواسته هایی درباره سوریه دارد که ما این مساله را به وزارت امور خارجه ترکیه منتقل کردیم.»

در حالی که اقداماتی برای از سرگیری روابط ترکیه و روسیه در دست بود، مسکو نخستین گام غیررسمی خود را به سوی آنکارا برداشت و آلکساندر دوگین، نماینده شخصی ولادیمیر پوتین و مشاور او در سیاست خارجی، سیزدهم جولای به آنکارا آمد و با مشاوران رجب طیب اردوغان دیدار کرد. سوریه موضوع مهم این دیدار بود. به گفته تکین، دوگین بار دیگر سوم اوت به آنکارا بازگشت و با مشاوران اردوغان و بنعلی ییلدریم، نخست وزیر ترکیه دیدار کرد. موضوع این دیدارها نیز دوباره سوریه بوده است.

نشست نهم اوت پوتین ـ اردوغان در سن پترزبورگ آغاز عصر جدیدی در روابط روسیه و ترکیه بود. مراد یتکین، سردبیر روزنامه حریت نوشت آنچه باعث کاهش تنش های ترکیه ـ روسیه شد "دیپلماسی محرمانه" بود. اردوغان درست پیش از دیدار خود با پوتین گفته بود: «مهمترین بازیگر برای برقراری صلح در سوریه، روسیه است.»

شرایط فعلی و سیاست های امروز آنکارا این پرسش را پیش روی ما قرار داده است که آیا آنکارا از خط قرمز خود عقب نشینی خواهد کرد و سیاست خود را در سوریه دوباره تنظیم خواهد کرد؟   

منبع: الجزیره / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 30