ایران، شاه‌کلید طلوع توسعه‌ی نوین

اخیرا بحث های چالشی درخصوص لزوم عضویت ایران در سیستم هایی نظیر FATF که زائیده ی کشورهای صاحب نفوذ در صندوق بین المللی پول و بانک جهانی باشد در کشور شکل گرفته و موافقان و مخالفان بسیاری را رو در روی یکدیگر قرار داده است و در کل فعالیت با سازمان های فوق الذکر مستلزم گردن نهادن به شروط آنها نظیر FATF است. بر هیچ کس پوشیده نیست، عضویت در این چنین پیمان ها حاکمیت ملی و اقتصادی کشورهای عضو را تحت تاثیر قرار خواهد داد و این ابتدای راه است. قطعا پیمان های دیگری نیز وجود دارد که به صورت گام به گام به متقاضیان افزایش فعالیت های مبتنی بر دلار تحمیل خواهد شد و کشورها یا باید انزوا را پیشه کنند یا باید به شروط تن دهند که در این صورت ممکن است استقلال شان فدا شود، ولی راه سومی هم وجود دارد. 
راه سوم
در گذشته اساس کار بر این بود که هر کشور می توانست به ازای میزان طلایی که داشت، اسکناس چاپ یا در ازای اسکناس از بانک طلا دریافت کند. اما مشکل زمانی به وجود می آمد که در یک زمان مراجعه کنندگان زیادی تقاضای تبدیل اسکناس به طلا می کردند، در نتیجه خزانه تخلیه شده و میزان تورم افزایش می یافت. به عبارتی نرخ طلا، موجب افزایش یا کاهش نرخ ارزهای مختلف می شد. به دلیل مشکلات فراوان این سیستم، همان طور که در مقاله ی پیشین با عنوان «بریکس + ایران، ائتلاف برای سونامی پترودلار» ذکر شد حاکمیت دلار بر جهان در جولای ١٩٤٤ شکل گرفت. در اواخر جنگ جهانی دوم کنفرانس بین المللی تاریخی در برتن وودز، واقع در نیوهمپشایر برگزار و سیستم برتن وودز ایجاد شد. براین اساس دلار ارز مشترک ٤٢ کشور مشارکت کننده شد. در کنفرانس مذکور برای اجرایی کردن این سیستم دو نهاد جهانی با نام های صندوق بین المللی پول و بانک جهانی ترمیم و توسعه ی معروف به بانک جهانی، تاسیس کردند و بدین ترتیب هژمونی آمریکا به واسطه ی مالکیت دلار بر سازمان های فوق تثبیت و پیرو آن بر کل اقتصاد جهان شد. محدودیت هایی سیستم برتون وودز بعد از جنگ جهانی هویدا شد. رشد اقتصادی کشورهای اروپایی، ژاپن و سایر مناطق و رکود اقتصادی آمریکا در دهه ی ۱۹۷۰ باعث شد آمریکا حمایت خود را از سیستم برتون وودز بردارد، برابری قیمت دلار و طلا از بین رفت و دلار مبنا قرار گرفت و عضویت کشورهای دیگر در صندوق بین المللی پول و بانک جهانی به واسطه ی افزایش سرمایه منجر به قدرتمندتر شدن سازمان هایی شد که تحت تسلط کامل دلار بوده و این منبع عظیم در اختیار آمریکا برای افزایش ثروت و نیز اعمال نفوذ بر دیگر اقتصادهای کوچک و متوسط قرار گرفت. هر عضو اگر بخواهد از امکانات و تسهیلات این سازمان ها استفاده کند باید تن به اصلاحاتی بدهد که این سازمان ها براساس سیاست های دلار تدوین می کنند و در نتیجه حاکمیت ملی و استقلال کشورها با تهدید مواجه می شود، از این رو کم کم کشورها به فکر ایجاد سازمان های موازی نظیر بریکس افتادند که در نتیجه ی آن دلارزدایی یا پترودلار در حال شکل گیری است. گروه بریکس که مهمترین رقیب گروه هایی نظیر گروه ٧ تحت تسلط آمریکاست در راستای مقابله با هژمونی دلار به واسطه ی صندوق بین المللی پول و بانک جهانی اقدام به تصویب تاسیس  بانک توسعه جنوب جنوب که بعدها در زمان تاسیس بانک توسعه نوین نام گرفت، کرد. بانک توسعه نوین در سال ٢٠١٤ با سرمایه ی تاسیس ٤٥ میلیارد دلار با عضویت اعضا گروه بریکس تاسیس شد و پیتر کوئینگ اقتصاددان سابق بانک جهانی پیش بینی کرد که اعضا بریکس اقدام به ایجاد یک واحد پولی مشترک با نامی نظیر بریکسو خواهند کرد که واحد پولی فعالیت های بانک توسعه نوین خواهد بود. وی در تحلیل خود، سناریویی به رشته تحریر درآورد که براساس آن معتقد است با ظهور بریکسو، بسیاری از شرکت ها به این واحد پول روی می آورند و این در حالی ست که بخش دیگر همچنان اعتماد خود را به دلار و یورو حفظ خواهند کرد. پیتر کوئینگ معتقد است ارزش بازارهای اقتصادی آمریکا صدها تریلیون دلار است و همین امر می تواند پاشنه ی آشیل اقتصاد و دلار آمریکا باشد. بریکس با رسمی شدن واحد پول بریکسو، زیر پای امریکا در بازارهای جهانی را خالی کرده و عملا بزرگ ترین ضربه را به اقتصاد آن وارد خواهد کرد با گذشت اندک زمانی از ظهور بریکسو بسیاری از بانک ها عقب نشینی کرده و عده ی دیگر اقدام به تبدیل واحد پول خود به بریکسو می کنند. پس از اعلام نظریه پیتر کوئینگ وبسایت «ریالیتی چک» با تایید برآورد کوئنینگ، این سناریو را کاملا حقیقی و بسیار محتمل دانست. کوئنینگ می افزاید که پس از اندک زمانی کشورهای ضعیف تر منطقه یورو واحد پول خود را به همان واحد ملی بازمی گردانند. با این عمل و با ملی کردن بانک های شان، آنها قادر خواهند بود که پول چاپ کنند. لذا، با تقویت اقتصاد داخلی از طریق نظام بانکداری ملی برای تولید و مصرف داخلی شاهد اشتغال زایی و بازگشت اعتماد به نفس به مردم خود خواهند بود. با ایجاد واحد پولی «بریکسو» برای کشورهای بریکس، فروپاشی اقتصاد جهانی مبتنی بر دلار آمریکا آغاز می شود. پس از مدتی از میان کشورهایی که به واحد پول ملی بازگشته اند، برخی خواستار ورود به بریکس و یا دست کم استفاده از واحد پولی بریکسو می شوند. از نظر کوئئینگ تا سال ٢٠٢٠، شاهد سلطه بریکسو بر دنیا و تاسی بر این واحد پولی از سوی غالب کشورهای دنیا خواهیم بود. آری، بریکس کار خود را کرده است که این عمل گرایی و نتیجه گرفتن بریکس به مدد سیستم اجرایی بانک توسعه نوین خواهد بود. ایران در دوره های متفاوت سرمایه گذاری های عظیمی در بانک جهانی و صندوق بین المللی پول داشته است و همچنین پول های بی هدفی که در عین حال هدفی مناسب برای تحریم کنندگان آمریکایی بوده را هزینه ی خرید اوراق قرضه ای در آمریکا کرده است که به واسطه غرض ورزی های آمریکا نظیر داستان ٢میلیارد دلار بلوکه و یا مصادره شده است، درحالی که می تواند درصدی از این پول ها را جهت خرید سهام و سرمایه گذاری در بانک توسعه ی نوین استفاده و به مرور اقدام به دلارزدایی از ارز محوری تبادلات بین المللی خود کند، همان طور که در پیش بینی های کوئئینگ مشاهده شد اقدامات بریکسو موجب دلارزدایی و تحقق پدید پترودلار خواهد شد. ولی برخلاف نظریه ی کوئئینگ دلار هرگز حذف یا ضعیف نخواهد شد بلکه بانک توسعه نوین، بازوی اجرایی بریکسو به عنوان واحد پولی مشترک اقتصادهای نوظهور و نماینده ی کشورهایی که طالب استقلال مالی و پول ملی هستند از یک سو و کشورهایی که بر سازمان هایی مانند صندوق بین المللی پول و بانک جهانی تسلط دارند، از سوی دیگر به یک توازن در تقسیم قدرت در عرصه ی بین المللی خواهند رسید و اعضا با نفوذِ متکی بر دلار دیگر نمی توانند به واسطه ی هژمونی دلار کشورها را تحریم یا ساختار مورد علاقه ی خود و شروط شان را بر کشورهای دیگر تحمیل و بر رفتارهای ملی و بومی آنها تاثیر گذاشته و آنها را استثمارکنند. پس یاد می گیرند که اگر احترام متقابل نباشد کشورها به سوی بریکسو یا بالعکس کوچ کرده و به صورت شناور منافع خود را تامین می کنند. ایران نیز می تواند با یک استراتژی مدون خود را وارد بازی کرده و بازیگردان این عرصه شود. حضور ایران در بریکسو فواید بسیاری برای ایران دارد که از آن جمله می تواند رهایی از مشکلاتی که تحریم های آمریکا به واسطه ی تسلط بر دلار به وجود آورده و با وجود برجام هنوز گریبان گیر کشور است، باشد. عضویت در بانک توسعه نوین ظرفیت جذب سرمایه گذاری ایمن برای داخل کشور را با استفاده از ظرفیت اعضا بریکس فراهم خواهد آورد و همچنین با توجه به اینکه جمعیت بریکس بیش از ٤٠% جمعیت جهان است بازار بسیار مناسبی برای محصولات بومی ایران و نیز تبادلات تجاری و ایجاد گشایش اقتصادی و جهش کشور در افزایش تولید ناخالص ملی خواهد داشت که به واسطه ی تحریم های دلار با رکود مواجه شده بود و کشور را از اقتصاد نفتی رهایی خواهد داد. 
عضویت در بانک توسعه نوین موجب می شود تا براساس استانداردهای آن، که با شعار حفظ حاکمیت ملی کشورها تاسیس شده است دیگر به شروط پیمان های اجباری دول تاثیرگذار بر صندوق بین المللی پول و بانک جهانی نظیر گروه هفت که ابداع کننده پروتکل های نظیر FATF هستند، تن نخواهند داد. براساس FATF هر فرد، گروه یا کشوری که در لیست سیاه این گروه قرار گیرد، تحریم شده و از عرصه ی اقتصادی بیرون رانده خواهد شد و از این طریق کشورهای با نفوذ تصمیم خود را بر تصمیم حاکمیت کشورهای ضعیف تر تحمیل خواهند کرد و در صورت عدم همراهی با سیاست های این گروه در لیست سیاه قرار گرفته و کشورها و سرمایه گذاران خارجی را از سرمایه گذاری در این کشورها دور خواهند ساخت. در آخرین لیست منتشر شده کشورهای ایران و کره شمالی به عنوان کشورهای خطرناک شناخته شده اند. عضویت در بانک توسعه ی نوین و ائتلاف با سهامداران این بانک و ایجاد سونامی پترودلار سبب کاهش تهدیدات نظیر FATF شده و چالش های عضویت در آن مدیریت و رفع خواهد شد. از سوی دیگر عضویت کشوری مانند ایران با قرارگیری در منطقه خاورمیانه و امنیت و ثبات مثال زدنی آن و تاثیراتی که بر کل منطقه دارد، می تواند برگ برنده ای برای بریکس و نفوذ بانک توسعه ی نوین در خاورمیانه و شمال آفریقا باشد و نفوذ و تثبیت هر قدرت اقتصادی با منطقه ای که شاه راه انرژی در دستانش است همانند شاه کلید نفوذ و تسلط آن بر کل جهان خواهد بود پس می تواند عضویت ایران در این گروه به معنای شاه کلید طلوع توسعه نوین باشد. بانک توسعه ی نوین که مقرش در شانگهای چین است، اولین دفتر منطقه ای آن در آفریقای جنوبی قرار دارد و در صورتی که سیاستمداران کشور بتوانند با ملاحظات امنیتی فرصت را غنیمت شمرده و با عضویت در بریکس و در نهایت سرمایه گذاری در بانک توسعه نوین دفتر منطقه ای بانک در خاورمیانه را در ایران تاسیس و مدیریت مالی بانک در منطقه را در اختیار بگیرند می توانند قدرت چانه زنی ایران در معاهدات و سازمان های بین المللی را افزایش داده و سایه تاثیرات تحریم ها را از ایران دور کنند. در صورت تعلل باید منتظر تاسیس این دفتر در عربستان، قطر، امارات یا عمان باشیم.

منبع: روزنامه سایه