کودتا علیه کودتا

احمد دستمالچیان، سفیر سابق ایران در لبنان

دیپلماسی ایرانی: از اوایل ساعت یک بامداد روز 26 تیرماه ﻭﻗﺘﻲ موج خبر ها مبنی بر سقوط حکومت اردوغان در رسانه ها به راه افتاد. همگان تحت تاثیر این خبر موج تبریک ها را به راه انداختند. اﻣﺎ در میان حجم بالای پیام ها فقط یک پیام وجود داشت بدین مضمون، ﻛﻪ زیاد غصه نخورید، این ﻳﻚ کودتای ﺻﻮﺭﻱ و یک پولتیک ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺭﺩﻭﻏﺎﻥ برای نشان دادن ضرب شصت ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺧﻮﺩ است. به این پیام دیگر اصلا هیچ توجهی نشد، چرا که خبری آمد با این عنوان: "رییس جمهور ترکیه با پرواز هوایی خاک ترکیه را ترک کرد و بیانیه ی کودتاچیان نیز هم اکنون از تلویزیون ملی ترکیه در حال قرائت است." اما آرام آرام با پیام هایی از طریق فضای مجازی به دست مردم رسید مبنی بر اینکه هرکس که این دولت را می خواهد به خیابان ها بیاید. این کودتای سه ساعته نقشه ای بود برای نقش برآب کردن کودتای اصلی و نشان دادن قدرت جناب اردوغان! آخر چند صباحی بود که خبر از سرنگونی او در رسانه ها زمزمه می شد. اما او با  سیاستی پرهزینه ﻭ ﭘﺮﺧﻂﺮ برای ﺧﻮﺩﺵ ﻭﺣﺰﺑﺶ ﻭ حکوﻣﺘﺶ ومردمش بار دیگر ﺑﺎﻣﻬﺎﺭﺕ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﻨﺘﺮﻝ اﻭﺿﺎﻉ ﺭا به ﺪﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ ﻭﻋﻤﻼ از مردم کشورش رای اﻋﺘﻤﺎﺩ ﮔﺮﻓﺖ. ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻭ ﻧﻴﺎﺯ ﻣﺒﺮﻣﻲ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺩاﺷﺖ، ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﺯ تلاطم های ﺳﻬﻤﮕﻴﻨﻲ ﻛﻪ اﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﺤﺮاﻥ ﺳﻮﺭﻳﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺗﻳﺮﮔﻲ ﺷﺪﻳﺪﻱ ﻛﻪ ﺩﺭﺭﻭاﺑﻄ ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎﻧﺶ به ﺨﺼﻮﺹ ﺑﺎ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ، به ﻮﻳﮋﻩ ﺿﺮﺑاﺖ ﻣﻬﻠﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﺭﻳﺴﻢ ﻭ اﻗﺘﺼﺎﺩ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻭاﺭﺩ آمده بود، همچنین اﻧﻔﺠﺎﺭﻫﺎﻱ ﭘﻲ ﺩﺭﭘﻲ ﻭ ﺑﻲ اﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ اﺳﺘﺎﻧﺒﻮﻝ ﻋﻤﺪﺗﺎ اﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ، نجات یابد.

اردوغان در پی این تلاطمات ﻣﺠﺒﻮﺭ شده بود ﭼﺮخش های ﻣﻬﻤﻲ کند ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ ﺳﻴﺎست های ﻗﺒﻠﻲ اش ﺑﻮﺩ، سیاست هایی که به شدت اﻗﺘﺪاﺭ ﻭ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ اﺭﺩﻭﻏﺎﻥ ﻭﺣﺰﺑﺶ ﺭا ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ قراﺭ ﺩاﺩﻩ ﺑﻮﺩ. اﻭ ﻧﻴﺎﺯ ﻣﺑﺮﻣﻲ ﺩاﺷﺖ ﺗﺎ ﻣﺠﺪﺩا ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ اﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻪ ﺧﻮﺩ ﺭا ﺩﺭ اﻓﻜﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﻲ به ﺪﺳﺖ ﺁﻭرﺩ ﻭ به  ﻨﻆﺮ می رسد ﺑﺎ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ اﺯ اﻳﻦ ﺑﺤﺮاﻥ ﺷﻜﻨﻨﺪﻩ ﺩاﺧﻠﻲ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻭاﻛﻨﻮﻥ ﺑﺎ ﮔﺎم های اﺳﺘﻮاﺭ ﻭ ﻣﺤﻜﻢ ﺑﻪ ﺳﻴﺎست های ﺧﻮﺩ اﺩاﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺩاﺩ. ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺩﺭ ﺁﺗﺶ ﺑﺤﺮان های ﺩاﺧﻠﻲ به خصوص ﺑﻌﺪ اﺯ ﻛﻨﺎﺭ ﺭﻓﺘﻦ ﻣﻬﻢ اﻭﻏﻠﻮ اﺯ ﺻﺤﻨﻪ ﻗﺪﺭﺕ به سر می برد و ﻛﺎﻣﻼ ﻭاﺿﺢ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ اﺭﺩﻭﻏﺎﻥ ﺑﺮاﻱ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﻭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﻱ دارﺩ.

ﺩر این ﺠﺎ ﮔﺮﭼﻪ ﺗﺤﻠﻴﮕﺮاﻥ ﺩﻭ ﻧﻆﺮﻳﻪ اﺭاﻳﻪ می دهند: ﻋﺪﻩ اﻱ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻃﺮﻓﺪاﺭاﻥ ﮔﻮﻟﻦ، ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺭدﻭﻏﺎﻥ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺸﻪ اﻱ ﺭا به اجرا ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﻋﺪﻩ اﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪﺗﺪ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ اﺭﺩﻭﻏﺎﻥ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻳﺴﻚ ﺧﻂﺮﻧﺎﻛﻲ ﺯﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧد ﺑﺎ ﻛﻮﺩﺗﺎﻱ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺗﺤﻜﻴﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺩاﺧﻠﻲ ﻭ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺧﻮﺩﺵ ﻧﻬﺎﻳﺖ اﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺭا ﺑﺒﺮﺩ. به هر حال ﻫﺮ ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺿﻲ ﺭا ﺩﺭ نظر ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﺑﺎ پیروزی ﻛﺎﻣﻞ اردﻭﻏﺎﻥ به اتمام ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﺭاﻩ ﺭا ﻣﻘﺘﺪﺭاﻧﻪ ﺑﺮاﻱ ﺑﺮﺩاﺷﺘﻦ گام های ﺑﻌﺪﻱ او ﻫﻤﻮاﺭ ﻛﺮﺩ.

ﺣﺎﻝ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ برنده اصلی اﻳﻦ ﻛﻮﺩﺗﺎ شخص اردوغان است. اردوغانی که هم محبوبیت خود را نشان داد و هم دلیل کافی برای تضعیف ارتش، و تقویت پلیس و تغییر قانون اساسی ﻭ ﺳﺎﻳﺮ اﻳﺪﻩ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺭا ﺩاﺭﺩ، اکنون این فرصت برای او فراهم شده تا مردم ترکیه را به راحتی ﺑﺮاﻱ تغییرات مدنظر خود برای اصلاح قانون اساسی ﻗﺎﻧﻊ ﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﺭا اﺯ ﭘﻴﺶ روی ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺩاﺭد؛ امری که چند ماه پیش بسیار بعید بود. این کودتا ﺣﺘﻲ ﺑﻨﺰﻳﻨﻲ ﺑﺮ آتش کاریزماﻳﻲ ﺷﺪﻥ اردوغان خواهد بود و قدرت او را در دهه ﻫﺎﻱ آتی در ترکیه تثبیت خواهد کرد.