جنگ عراق خیانت به متحدان امریکا بود

دیپلماسی ایرانی: آمریکا و بریتانیا هر دو از اشتباه بزرگ حمله به عراق لطمات زیادی خورده و به بسیاری دیگر از کشورها هم آسیب زده اند، اما گزارش چیلکوت نشان می دهد که نگاه آنها به این اشتباه و پیامدهای آن متفاوت بوده است. این تفاوت ها پیشتر هم آشکار شده بود. به طور مثال گزارش باتلر قبل از این به تداخل تحلیل های اطلاعاتی و سیاسی در مورد جنگ عراق اشاره کرده بود.

در آمریکا نیز پاسخ هایی از سوی مقامات به تقاضای عمومی دال بر شفاف سازی در مورد جنگ مطرح شده بود که عمدتا سعی داشتند با توجیه علل جنگ توجه مردم را از گناه حامیان حمله به عراق منحرف کنند. کمیته اطلاعات سنا و یک کمیسیون ویژه ای که کاخ سفید ترتیب داده بود به بررسی سریع اطلاعات مربوط به وجود سلاح کشتار جمعی در عراق پرداختند. اما گزارش بر آمده از این تحقیقات نمی توانست علت بنیادین برای آغاز یک جنگ باشد و حتی اگر به فرض دلایل و مدارک مستدل کافی برای وجود سلاح های کشتار جمعی در عراق وجود داشت، باز هم توجیهی برای حمله به عراق نبود. آیا هم اکنون کسی در فکر حمله به کره شمالی است؟

شرایط بی ثبات و پرهزینه پس از سقوط صدام بود که این حمله نظامی را به یک اشتباه بزرگ تبدیل کرد. بنابراین حتی اگر تمام دعاوی بوش در مورد وجود سلاح کشتار جمعی در عراق درست بود، باز هم حمله به عراق اشتباهی بزرگ قلمداد می شد. متقابلا، اگر این جنگ منتج به ظهور دموکراسی و ثبات در عراق شده بود، هم اکنون اشتباهی بزرگ خوانده نمی شد.

یکی از موضوعاتی که در گزارش چیلکوت به آن اشاره شده، عدم تمسک به روش هایی است که می توانست به طور صلح آمیز منجر به ختم اختلافات با رژیم عراق شود. اگر قرار بود این گزارش در آمریکا و در مورد سیساستگزاری آمریکا در مورد جنگ عراق نوشته شود، باید از زبانی صریح تر استفاده می شد. در واقع دولت بوش هیچ گاه خواهان این نبود که از ابزاری مسالمت آمیز برای حل موضوع تسلیحات کشتار جمعی در عراق یا هر موضوع دیگری استفاده کند. یکی از نگرانی های دولت بوش این بود که رژیم عراق به همه درخواست های جامعه بین المللی پاسخ مثبت داده و بدین ترتیب بهانه حمله به عراق از میان برود.

در گزارش چیلکوت در مورد دوره پس از سقوط صدام آمده: ما با تونی بلر در مورد درک شرایط، پس از وقوع جنگ موافق نیستیم. خطر آغاز درگیری های داخلی، فعالیت ایران برای تامین منافع خود، بی ثباتی منطقه ای و فعالیت القاعده در عراق پیش از آغاز جنگ قابل شناسایی بود. در آمریکا جامعه اطلاعاتی ارزیابی های قابل توجهی در مورد آشوبی که پس از جنگ به راه خواهد افتاد، صورت داده بود اما سیاستگزاران تصمیم گرفتند که همه آنها را نادیده بگیرند.

گزارش چیلکوت توضیح مبسوطی در مورد روندی داده که ختم به تصمیم برای مشارکت کشور در این حمله شده است. اما در آمریکا بر خلاف رویه مرسوم شاهد یک روند برای شکل گیری این تصمیم نبوده ایم. همه جلسات و مباحث در دولت بوش در مورد اقناع دیگران در مورد درستی این تصمیم و نحوه عملیاتی کردن آن بوده است.

چه چیزی عامل اصلی اختلاف رویکرد این دو متحد در پیشبرد امری مشترک است؟ یکی از دلایلی که می توان بدان اشاره کرد این است که نیروهای سیاسی که در آمریکا جنگ را به راه انداختند، با وجود اشتباه بزرگ خود همچنان قدرتمند باقی مانده اند. نومحافظه کاران همچنان بر سیاست خارجی جزب جمهوری خواه سلطه دارند. در مقابل، تونی بلر در بریتانیا در حمایت از تصمیم به شرکت در جنگ عراق تقریبا تنها مانده است.

دلیل دیگر این است که حزب گرایی در آمریکا نسبت به بریتانیا بی رحم تر است. به نظر می رسد که در آمریکا هر چیزی برای کنار زدن مخالفان مجاز است.

انتشار گزارش چیلکوت می تواند فرصتی برای آمریکایی ها باشد تا به عدم تقارن موجود میان آمریکا و بریتانیا در مورد جنگ عراق واکنش نشان دهند؛ ایده مخوف حمله به عراق از اساس متعلق به دولت بوش بود و بریتانیا هم وارد این جنگ شد، زیرا تونی بلر عروسک خیمه شب بازی بوش بود. مردم آمریکا باید به مسئولیت های رهبر جهان بودن و این که به چه آسانی می توان از قدرت سوء استفاده کرد، بیندیشند. جنگ عراق خیانت به یکی از نزدیکترین متحدان آمریکا بود و نه تنها به بریتانیا بلکه به دیگران هم این دلیل را داد که کمتر مایل به نزدیکی و همکاری با آمریکا در آینده باشند.

منبع: نشنال اینترست / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 25