دروغ‌های مصلحتی اوباما برای برجام

دیپلماسی ایرانی:  در سومین کتاب افلاطون با عنوان جمهوریت، سقراط به تببین مفهوم مورد نظر خود از مدینه فاضله که متشکل از حاکمان، سربازان و کارگران است، می پردازد. سقراط دریافت برای این که بتواند مردم را نسبت به منطق خود متقاعد کند باید داستانی ساختگی ارائه دهد. سقراط این داستان جعلی و ارائه آن را به عنوان راهی برای پیشبرد منافع مشترک توجیه می کرد.

هم اکنون نیز باید از خودمان بپرسیم آیا اوباما هم از استراتژی مشابهی برای ارائه توافق هسته ای به مردم و پذیرفته شدن آن استفاده می کند؟ طی یک سال گذشته، اوباما و جان کری سیاست بهبود روابط با ایران را پیش برده اند. نتیجه آن مجموعه ای از دعاوی موقعیت مند و تناقضات بوده است.

جفری گلدبرگ خبرنگار آتلانتیک به خوبی این تکنیک اوباما را روشن کرده است. به گفته وی اوباما به طور کلی رویه سیاست خارجی مستقر در آمریکا را نمی پسندد چرا که این رویه وسواس اعتبار را برای آمریکا به همراه آورده است. اوباما در مصاحبه خود با آتلانتیک نیز از همین دریچه به موضوع سیاست خارجی نگریسته و اعلام کرده که از تصمیم خود مبنی بر عدم حمله به روسیه بسیار راضی است.

در سال گذشته جان کری با لحنی متفاوت اعلام کرد که اگر کنگره توافق هسته ای با ایران را تصویب نکند، آمریکا همه اعتبار خود را از دست خواهد داد. در سپتامبر نیز کاخ سفید در بیانیه ای اعلام کرد که عدم تصویب توافق می تواند ضربه ای محکم به اعتبار آمریکا به عنوان رهبر دیپلماسی باشد. همین ماه نیز کری مدعی شد که توافقات آتی با ایران مستلزم حسن نیت در اجرای توافق هسته ای است. سفرهای وی از لندن به اسلو برای پیشبرد آنچه از آن تحت عنوان منافع سرمایه گذاران در ایران یاد می شود هم بخشی از این حسن نیت قلمداد می شود. به نظر می رسد که موضوع اعتبار در بعضی مواقع برای تیم اوباما هم اهمیت دارد.

 این که جان کری لازم دیده برای تامین منافع اقتصادی ایران و اجرای صحیح برجام به اروپا سفر کند، موید یکی دیگر از تناقضات در دولت اوباما است. در اگوست گذشته کری هشدار داد که اگر ما توافق را رد کنیم و ایران را با تحریم ها و برای اطاعت از قوانین تحت فشار قرار دهیم، باید منتظر باشیم که دلار موقعیت خود را به عنوان ارز ذخیره جهانی از دست بدهد. اوباما هم به نوبه خود نسبت به این موضوع هشدار داده بود.

در حال حاضر دولت اوباما در حال بررسی اجازه استفاده از دلار در نقل و انتقالات مالی ایران است و جان کری هم سفرهایی به کشورهای اروپایی انجام داده تا سرمایه گذاران را تشویق کند وارد بازار ایران شوند. جان کری در ماه می و در جریان سفر به لندن گلایه کرد که شرکت ها نباید مدعی شوند که بخاطر ایالات متحده نمی توانند وارد تعامل تجاری و اقتصادی با ایران شوند. وی این اظهارات را ناعادلانه خوانده و در عین حال اعتراف کرده که بانک ها نگران تحریم های ثانویه آمریکا هستند. مواضع دولت در مورد دلار هم متناقض است. گاهی دلار بسیار قوی و گاهی بسیار ضعیف از سوی دولت معرفی می شود. از یک طرف گفته می شد که دلار ضعیف تر از آن است که بتواند رژیم تحریم ها را پیش از توافق حفظ کند و از طرف دیگر دلار بسیار قوی تلقی می شود چرا که می تواند بعد از توافق مانع از ورود سرمایه گذاران به ایران شود.

در مارس 2015 اوباما کنگره را به خویشتن داری تا زمان رسیدن به توافقی قطعی ترغیب کرد. اما همین که توافق اعلام شد، مذاکره کننده ارشد دولت به بحث ها پایان داد و اعلام کرد که نمی توان اعضای 5+1 را معطل کنگره آمریکا کرد.

با نزدیک شدن به سالگرد برجام و باقی ماندن تنها 7 ماه از دولت فعلی آمریکا انتظار می رود که اوباما همه تلاش خود را به کار ببرد تا برجام را به سندی دائم تبدیل کند. در واقع اوباما در این دوران برجام را به موضوعی تبدیل می کند که عملا کنار گذاشتن آن برای دولت بعدی ممکن نباشد. به طور مثال در هفته گذشته مقامات آمریکایی زمینه توافق 25 میلیارد دلاری بوئینگ با ایران برای فروش هواپیما به این کشور را فراهم کردند و هم زمان گروه ضربت مالی هم بخشی از محدودیت های اعمال شده علیه ایران را به حال تعلیق در آورد.

سقراط داستان سرایی های خود را با تمسک به کاربرد آنها برای رسیدن به نتایج سیاسی مطلوب توجیه می کرد. متحدان سیاسی اوباما و حامیان توافق هسته ای با ایران هم استدلالی مشابه دارند. تاریخ به قضاوت در مورد اوباما و شیوه وی برای پیشبرد این توافق می پردازد.

منبع: هودسون / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایران ی/ 25