مردم ترکیه از اردوغان می‌ترسند

نویسنده: توماس زایبرت

دیپلماسی ایرانی: "آب از سر گذشته است". این جمله ای است که بسیاری از ناظران امور ترکیه پس از رای مثبت مجلس این کشور به لغو مصونیت پارلمانی و پیگرد قضایی نمایندگان عضو حزب دموکراتیک خلق  (HDP) ، به عنوان چکیده تحلیل خود ارائه می دهند."ارگون باباخان"، نویسنده روزنامه اوغوردوسونس نیز روز شنبه گذشته با ناامیدی و در رابطه با این مساله نوشت: "در پارلمان ترکیه برای کسانی که هویت کردی را نمایندگی می کنند جایی وجود ندارد". هم زمان با این رویدادها پرزیدنت رجب طیب اردوغان نیز بر قدرت طلبی خود می افزاید و به هدفش نزدیک تر می شود. "یالچین دوغان" همکار باباخان در سایت آنلاین موسوم به پلاتفرم 24 می نویسد: "همه جا را سیاهی فرا می گیرد".

بسیاری از این تحلیلگران بالا گرفتن مجدد مناقشه با کردها را اولین نتیجه رویدادهای روزهای اخیر می دانند، اگرچه وضعیت به اندازه کافی وخیم به نظر می رسد. مردم ترکیه هر روز صبح که به سر کار می روند از رادیوی خودروهایشان واقعیات خشن کشور را می شنوند. گویندگان اخبار فهرست آخرین تلفات انسانی ارتش در جنگ علیه پ.ک.ک را اعلام می کنند: پنج کشته این جا، دو کشته آن جا. پس از آن خبرهای حملات هوایی ارتش علیه اردوگاه های پ.ک.ک در شمال عراق یا حمله به پناهگاه های شورشیان در کوه های آناتولی جنوبی را به اطلاع شنوندگان می رسانند. از تابستان گذشته تا به امروز هزاران نفر که بسیاری از آنها افراد غیرنظامی بوده اند، در جریان این درگیری ها جان خود را از دست داده اند.

هر یک از دو طرف این جنگ متهم به نقض قوانین جنگی شده اند. همه شهرهای مناطق کردنشین پس از ماه ها جنگ سنگین و نبردهای خانگی ویران شده و تصاویر منتشر شده در رسانه ها شبیه به تصاویر جنگ داخلی کشور همسایه یعنی سوریه است. چند صد هزار نفر زادگاه خود را ترک کرده اند و در کشور خودشان آواره شده اند. همین هفته گذشته یک کامیون حاوی 15 تن مواد منفجره توسط تروریست های پ.ک.ک در دهکده دوروکلو واقع در نزدیکی شهر بزرگ و کردنشین دیاربکر منفجر شد و سیزده انسان بی گناه را تکه تکه کرد. شدت انفجار به حدی بود که هویت قربانیان تنها از طریق آزمایش دی ان ای امکان پذیر است اما در اکثر موارد اصولا گوشتی از بدن قربانیان باقی نمانده تا مورد آزمایش قرار بگیرد.

تنها همین یک مورد وحشیگری برای غلطیدن یک کشور به دام بحران کافی است. با این حال دولت فقط از اقدام علیه گروه های تروریستی می گوید و رسانه ها را از اطلاع رسانی صحیح منع می کند. اردوغان مطبوعات بین المللی را به "دروغ گویی" در مورد وضعیت آناتولی جنوبی متهم کرده و با خطاب قرار دادن خبرنگاران خارجی در مناطق کردنشین می پرسد: "در آن جا چه چیزی را از دست داده اید؟"

شخص اردوغان بود که سه سال پیش روند صلح با کردها را آغاز کرد و برای این کار "هاکان فیدان"، رئیس سرویس اطلاعاتی ترکیه را مامور کرد که به جزیره امرالی رفته و با عبدالله اوجالان، رهبر زندانی پ.ک.ک که در این جزیره واقع در دریای مرمره محبوس است مذاکره کند. نتیجه این مذاکرات نیز آتش بسی بود که دو سال و نیم برقرار ماند و مردم مناطق کردنشین به برقراری صلح و شکوفایی اقتصادی پس از سی سال جنگ امیدوار شدند.

اما این امید از دست رفت.  تندروهای پ.ک.ک از توفیق سیاسی حزب کردی قانونی و میانه رو HDP در پارلمان آنکارا عصبانی بودند و از قدرت یابی بیشتر آنان هراس داشتند. هم زمان حزب حاکم عدالت و توسعه به رهبری اردوغان نیز به این نتیجه رسید که نتیجه گیری نسبتا بد در انتخابات پارلمانی سال گذشته به دلیل همان روند صلح با کردها بوده است. و هنگامی که تروریست های پ.ک.ک در ماه جولای جنگ را با کشتن چند مامور پلیس دوباره آغاز کردند، اردوغان نیز با شدت هر چه تمامتر پاسخ داد و رسما پایان روند صلح و عدم هرگونه مذاکره را اعلام کرد.

پرزیدنت اردوغان در جنگ علیه پ.ک.ک تنها بر راه حل نظامی و فشار شدید بر حزب HDP در آنکارا تاکید دارد. او آشکارا سیاستمداران کرد را عوامل گروه تروریستی پ.ک.ک می داند و از محاکمه آنها می گوید. اکنون لغو مصونیت پارلمانی این نمایندگان نیز کلید خورده است و چه بسا صلاح الدین دمیرتاش، رهبر HDP و دبیرکل دوم و 48 نماینده این حزب دادگاهی شوند.

حزب حاکم اما به پیگرد حقوقی سیاستمداران کرد بسنده نکرده و در فکر اخراج آنان از مجلس است تا به این صورت طی یک انتخابات جدید کرسی های آنان در اختیار نمایندگان حزب عدالت و توسعه قرار گرفته و راه برای تغییر قانون اساسی به نفع اردوغان و سیستم ریاستی مطلوب وی هموار شود.

اردوغان 62 ساله خود را تجلی خواست های مردم می داند و به منتقدان و مخالفان در داخل و خارج از حزب حاکم هیچ اهمیتی نمی دهد. در همان حال که قضات و دادستان های گوش به فرمان علیه روزنامه نگاران مخالف حکم صادر می کنند، نزدیکان اردوغان بر کیش شخصیت وی دامن می زنند. به این صورت معیارهایی شکل می گیرد که با تصورات غربی از حکومت قانون تقریبا هیچ سنخیتی ندارد. دادگاهی در شهر آدانای ترکیه به تازگی علیه یک خبرنگار زن مخالف اردوغان رایی صادر کرد که تعجب همگان را برانگیخت. این زن طبق حکم این دادگاه نه به تحمل زندان بلکه در واقع از سرپرستی و حضانت فرزندانش محروم شد.

ترس ترک ها از اردوغان!

بر اساس یکی از نظرسنجی های اخیر، دو سوم مردم ترکیه از اردوغان می ترسند. اما این ترس و هراس نه تنها به معنی کاهش محبوبیت رئیس جمهوری در میان ترک های محافظه کار نیست بلکه بسیاری از ترک ها خواهان مردی قدرتمند در راس دولت و کشور هستند. اردوغان از سال 2002 تقریبا در تمامی انتخابات ها پیروز شده و در انتخابات ریاست جمهوری 2014 نیز اکثریت مطلق آرا را از آن خود کرد. "مصطفی آکیول" به تازگی در حریت دیلی نیوز نوشت: "اردوغان از سوی توده مردم نه به دلیل وجود گرایش های خودکامه بلکه دقیقا به دلیل همین گرایش ها تحسین می شود".

عبارت سیستم حکومت فردی روز به روز در جامعه ترکیه بیشتر جای خود را باز می کند. به عنوان مثال هنگامی که حزب عدالت و توسعه اردوغان وزیر فعلی راه یعنی "بینالی ایلدریم" را به عنوان جانشین نخست وزیر منفور اردوغان یعنی احمد داوود اوغلو انتخاب و معرفی کرد، روزنامه طرفدار دولت "استار" از این اقدام به عنوان اولین گام در راستای سیستم ریاستی تقدیر کرد و نوشت:" ایلدیریم به ویژه مناسب پست ریاست حزب عدالت و توسعه و نخست وزیری است زیرا او به هیچ عنوان با اردوغان مخالفت نمی کند."

اردوغان زودتر از آن چه انتظار می رفت در همه تصمیم گیری ها و جلسات کابینه دخالت می کند و همین چندی پیش بود که "بکیر بوزداغ" صراحتا گفت که افکار و آرای رئیس جمهور برای وی در حکم دستور و فرمان است.

به باور منتقدان اردوغان چنانچه وی موفق شود که سیستم ریاستی خود را که هیچ ابزاری برای کنترل و نظارت بر آن پیش بینی نشده پیاده کند، آنگاه است که سیستم خودکامه و استبدادی در ترکیه برقرار می شود. اما تا به امروز هیچ فردی تلاش نکرده است که به اردوغان محدودیت های اختیارات و مرزهایش را گوشزد کند. و اپوزیسیون؟ رای بالای نمایندگان پارلمان ترکیه به لغو مصونیت پارلمانی و تحدیدا حزب کردی HDP نشان داد که اردوغان حتی از حمایت های بخش هایی از اپوزیسیون نیز برخوردار است و به نوشته دوغان در سایت 24 آنلاین: "آینده سیاهی در انتظار ترکیه است. به خاطر ندارم که هرگز تا این اندازه ناامید بوده باشم."

منبع: تاگس اشپیگل/ ترجمه: محمدعلی فیروزآبادی

انتشار اولیه: دوشنبه 10 خرداد 1395 / انتشار مجدد: شنبه 22 خرداد 1395