حملات جاکارتا؛ به دستور داعش یا تحت تاثیر آن؟

دیپلماسی ایرانی: به گفته بعضی از تحلیلگران مسائل امنیتی، حملات تروریستی روز پنجشنبه در جاکارتا خطر فزاینده داعش در منطقه جنوب شرقی آسیا و برنامه این گروه برای ایجاد «دولت تحت قیمومت» در این منطقه را گوشزد می کند.

برخی دیگر از تحلیلگران نیز پذیرش مسئولیت این حملات از سوی داعش را مورد تردید قرار داده و معتقدند که این حملات بیشتر تقلید از رویکرد داعش بوده و یا با هدف جلب نظر رهبران این گروه انجام شده است. داعش مسئولیت حملات در منطقه مرکزی جاکارتا را به عهده گرفته است. در این حملات دو نفر کشته شده و بیست نفر نیز زخمی شدند.

گروه تروریستی داعش در بیانیه ای عاملان این حملات را سربازان خلیفه و قربانیان آن را شهروندان ائتلاف صلیبی خوانده است. منظور از ائتلاف صلیبی، ائتلاف بین المللی مبارزه با داعش به رهبری آمریکا است. پلیس اندونزی این حملات را با حملات 13 نوامبر در پاریس مقایسه کرده است.

داعش چند هفته پیش به تهدید بزرگترین ملت های مسلمان جهان پرداخته بود. روحان گاناراتنا رئیس مرکز بین المللی مطالعه خشونت سیاسی و تروریسم نیز پس از آن اعلام کرد که نزدیک به 22 گروه محلی وجود دارد که با ابوبکر البغدادی، خلیفه خودخوانده بیعت کرده اند.

به گفته گاناراتنا هسته های داعش در اندونزی به طور مستقیم از سوی اتاق عملیات های برون مرزی در سوریه کنترل می شوند. به گفته وی، داعش بر آن است که با اقدام به یک حمله جدی و بزرگ در منطقه، ایجاد ایالتی از خلافت خود را در این منطقه اعلام کند.

رئیس مرکز بین المللی مطالعه خشونت سیاسی و تروریسم حملات اخیر را به رهبری داعش و نه صرفا تحت تاثیر آن می بیند. «این هسته ها مستقیما از سوی داعش هدایت می شوند. داعش اقدام به ایجاد یک اتاق عملیات های خارجی در سوریه کرده است و هدایت کنندگان این عملیات ها اتباع اندونزی هستند. این افراد هم با گروه های تروریستی محلی اندونزی که با داعش بیعت کرده اند و هم با هسته های داعش در اندونزی در ارتباط هستند.»

به گفته گاناراتنا داعش پیش از این قصد داشته است که در جاکارتا دست به عملیات بزند، اما نیروهای امنیتی با شناسایی و دستگیری عاملان مانع از موفقیت آن شده بودند.

پیشی گرفتن گروه ها در بیعت با داعش

سوزان سیم، قائم مقام بخش آسیا در انجمن مشاورین امنیتی گروه سوفان بر این باور است که حملات تروریستی پنج شنبه کار یک فرد وابسته به داعش بوده که به دنبال اثبات توانایی های خود به گروه و اعلام نوعی رهبری بر عملیات های محلی بوده است. «گروه های افراطی چندی در اندونزی وجود دارند که سعی می کنند در اعلام بیعت با داعش از یکدیگر پیشی بگیرند. این افراد پیشتر از سوی رهبری داعش به عنوان اعضای خارجی خلافت و یا منبع تامین نیروی انسانی نادیده انگاشته شده بودند. پلیس اندونزی مدعی شده است که حملات جاکارتا به تحریک یکی از اتباع این کشور که هم اکنون در سوریه و در کنار داعش است، صورت گرفته است. آنچه که از اطلاعات آشکار شده بر می آید این است که این فرد (بهروم نعیم) به دنبال اعلام رهبری خود بر عملیات های داعش در آسیای جنوب شرقی است»

سیم معتقد است که وی به دنبال نشان دادن حسن نیت خود به خلافت خودخوانده داعش بوده است. به احتمال زیاد این حملات با کسب جواز رسمی از سوی رهبران داعش صورت نگرفته. از این رو سیم حملات جاکارتا را تحت تاثیر داعش، و نه هدایت شده از سوی این گروه تروریستی می داند.

برخی دیگر از تحلیلگران نیز معتقدند که این حملات از سوی گروه های شبه نظامی محلی صورت گرفته است که ضمن اعلام وفاداری با داعش، رابطه سازمان یافته ای با این گروه ندارند.

به گفته کارول کرستن، کارشناس مسائل جهان اسلام، احتمال اینکه این حملات مستقیما به دستور داعش انجام شده باشد، بسیار کم است. «نیروهای امنیتی معتقدند که عملیات جاکارتا به نوعی تقلید از عملیات های تروریستی در دیگر نقاط جهان بوده است و این تقلید ویژگی مهم پدیده اسلام گرایی خشونت آمیز است.»

به گفته وی هم داعش و هم گروه هایی که واقعا مسئول این حملات بودند به دنبال بهره برداری از ارتباط دادن این حملات با خود هستند.

علی رغم سابقه دیرین اندونزی در برخورداری از گروه های محلی تندرو نظیر گروه جماعه الاسلامیه که دیرزمانی است به دنبال ایجاد خلافت هستند، کرستن بر این باور است که این گروه های محلی از زمان ظهور القاعده و بمباران بالی به دست گروه جماعه الاسلامیه در سال 2002 به دنبال دلایل مشترک با گروه های بین المللی بوده اند.

در شرایطی که داعش توانسته گوی سبقت را از القاعده در بیعت گرفتن از گروه های تندرو محلی بگیرد، نفوذ این گروه ها همچنان محدود است. بنا بر گزارش گروه سوفان تعداد اتباع اندونزی که در سوریه و عراق و در کنار داعش حضور دارند، نزدیک به 500 نفر است.

مقایسه تعداد اتباع اندونزی که به سوریه رفته و به داعش پیوسته اند، با جمعیت کلی اندونزی به عنوان بزرگترین ملت مسلمان جهان نشان می دهد که تعداد این افراد بسیار کم است.

به گفته کرستن «آنچه مقامات رسمی از آن آگاهی ندارند، هم ذات پنداری با داعش در صحنه داخلی است و این که این هم ذات پنداری از سوی گروه های محلی تا چه اندازه می تواند منجر به بروز خشونت و اقدامات تروریستی شود.»

منبع: میدل ایست آی/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 25