ریاض به دنبال فتنه است

دیپلماسی ایرانی: با حمله معترضین به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد عربستان در اقدامی تحریک آمیز و به گفته وزارت امور خارجه کشورمان عجولانه اعلام کرد روابط دیپلماتیک خود با تهران را قطع می کند و دیپلمات های خود را از تهران فرا می خواند و به دیپلمات های ایرانی نیز 48 ساعت فرصت می دهد که خاک عربستان را ترک کنند. عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان خود در جمع خبرنگاران حاضر شد و با زدن اتهام هایی بی پایه رسما خبر قطعی روابط کشورش با ایران را اعلام کرد. اعلام این خبر از سوی عالی ترین مقام دیپلماتیک عربستان حکایت از تشدید تنش در روابط ریاض با تهران دارد. تنشی که به اعتقاد اکثر تحلیلگران بر بحران های شعله ور خاورمیانه تاثیری شگرف می گذارد و می تواند بسیاری از تلاش هایی که تاکنون برای حل بحران های متعدد منطقه صرف شده بود را نقش بر آب کند.

واکنش های غربی

غربی ها عموما تنش رو به افزایش میان ایران و عربستان را مایه نگرانی دانسته اند. به اعتقاد آنها با تشدید این تنش بحران های جاری در منطقه از جمله در سوریه، یمن، عراق و لبنان تشدید خواهد شد و بحرانی گسترده سراسر منطقه را فرا خواهد گرفت.

روزنامه اسپانیایی ای بی سی در این باره نوشت: «اعدام روحانی شیعه، شیخ نمر باقر النمر توسط مقامات عربستانی فصل جدیدی از روابط پرتنش میان ریاض و تهران را رقم زد و دو کشور را از فاز گفت وگو وارد فاز قطب بندی های سیاسی در منطقه کرد.» این روزنامه در ادامه می نویسد: «خاورمیانه ای که خود غرق در تنش است اکنون می رود بحران روابط عربستان سعودی و ایران را نیز به جمع بحران های خود بیفزاید. بحرانی که در کنار تنش های موجود در کشورهایی مثل بحرین و عراق و سوریه و یمن می تواند رنگ و بوی دیگری به خود بگیرد و حتی کار را به جنگ فرقه ای سنی – شیعی بکشاند. تلاشی که از سوی عربستان به شدت دنبال می شود.»

هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه سابق امریکا و یکی از رقبای مطرح در انتخابات ریاست جمهوری این کشور نیز گفت: «تنش در روابط عربستان و ایران می تواند عواقب سختی به دنبال داشته باشد و بحران را در خاورمیانه تشدید کند.»

استفان دیون، وزیر امور خارجه کانادا نیز با صدور بیانیه ای اعلام کرد که کشورش به شدت نگران آینده روابط دیپلماتیک عربستان و ایران و تاثیر آن بر بحران منطقه است. دیون تاکید کرد، اعدام شیخ نمر باقر النمر عامل تنش به وجود آمده میان تهران با ریاض است. ما با مجازات اعدام مخالفیم و این اعدام ها نشان از تحولات سوئی است که در مسائل حقوق بشر و دادگاه های عربستان سعودی به وجود آمده و مراتب نگرانی خود را در این باره به اطلاع مقامات عربستانی نیز رسانده ایم.

جان کری، وزیر امور خارجه امریکا نیز از تنش به وجود آمده ابراز نگرانی کرد و در تماس با محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان تنش به وجود آمده میان تهران و ریاض را با او در میان گذاشت.

روزنامه ساندی تایمز نیز در گزارشی به انتقاد از حکومت عربستان پرداخت و نوشت: «ایران، رقیب قدیمی عربستان در منطقه تاکید کرده که اعدام النمر جنایت است و بخش کوچکی از جنایت های خانواده خائن حاکم بر عربستان است. هنوز یک سال از دوران حکومت ملک سلمان 80 ساله نگذشته اما با این وجود این یک سال بدترین سال در تاریخ عربستان محسوب می شود. اکنون جهان غرب درک می کند که اندیشه وهابی که عربستان بر اساس آن پایه ریزی شده دلیل اصلی تندروی است که سراسر منطقه را در نوردیده است.» این روزنامه انگلیسی سپس تاکید می کند، دلایل و نشانه های بسیاری وجود دارد که نشان می دهد در درون خانواده آل سعود به دلیل سیاست های تبعیض آمیزی که ملک سلمان و پسر دردانه اش محمد که در حال حاضر علی رغم سن پایینش که 30 سال بیشتر نیست، وزیر دفاع و جانشین ولیعهد شده، مشکلات و اختلافاتی به وجود آمده است.

رابرت فیسک، روزنامه نگار مشهور انگلیسی نیز در یادداشتی که در نشریه "ایندیپندنت اف ساندی" منتشر کرد، نوشت: «اعدام ها در عربستان شبیه اعدام های داعش است بنابراین غرب می خواهد چه کند؟ تاکنون سابقه نداشته که کشوری ابتدای سال را با اعدام شروع کند، امارات متحده عربی، کشور مجاور عربستان دقیقا خلاف آن عمل کرده است. برای همین چرا نباید بگوییم کارهای حکومت عربستان شباهتی به کارهای داعش ندارد. این که عربستان برای توجیه اعدام ها از بخش هایی از قرآن استفاده می کند نشان می دهد که دقیقا همان شیوه داعش را در پیش گرفته است.»

فیسک تاکید می کند، شاید آل سعود خود تمایل چندانی به انجام چنین اعدام هایی نداشته باشد اما فقط می خواهد ایران و شیعیان در سراسر جهان را تحریک کند تا درگیری طایفه ای شدیدی، بدتر از آن چه داعش انجام می دهد در بگیرد. آن چه "مکبث" می گوید که خون خون می آورد در رفتار عربستانی ها صادق است، عربستان در حالی ادعای رهبری مبارزه با تروریسم را یدک می کشد که باکی ندارد خون های بی گناه بسیاری چه از شیعه چه از سنی ریخته شود. عربستان دقیقا مثل داعش رفتار می کند، همه دیدیم که داعش چگونه به اتهام ارتداد سنی ها و شیعیان و مسیحیان را در عراق و سوریه گردن زد. اعدام شیخ نمر دقیقا به همان شیوه انجام شد، اگر نمر به دست داعش می افتاد دقیقا به همین شیوه او را می کشتند.

واکنش های عربی

جدای از واکنش دیپلماتیک و رسمی کشورهای عربی نظیر بحرین و سودان که هم زمان با قطعی روابط عربستان با ایران اقدام به قطعی روابط خود با کشورمان کردند، روشنفکر و روزنامه نگاران و برخی مقامات عرب از این اتفاق به شدت ابراز نگرانی کرده اند. به اعتقاد آنها این اتفاق می تواند عواقب بسیار سختی بر آینده به شدت ملتهب خاورمیانه بگذارد. نبیل نقولا، نماینده فراکسیون "تغییر و اصلاح" در پارلمان لبنان گفت: «اعدام شیخ نمر و اقداماتی که عربستان پس از آن انجام داد از جمله قطعی روابط با تهران سوالات بسیاری را به وجود آورده است. آیا عربستان با این کار به دنبال تشدید تنش های طایفه ای نیست؟ در حالی که منطقه در وضعیت سختی به سر می برد به نظر می رسد عربستان سعودی به دنبال ایجاد تنش و آشوب خلاقانه در منطقه است. این مساله می تواند مخاطرات بسیاری به دنبال داشته باشد.»

یوسف الیوم، نویسنده اماراتی که از افراد نزدیک به «محمد بن زاید»، ولیعهد ابوظبی محسوب می شود از اقدامات عربستان علیه ایران انتقاد کرد و نوشت: «معلوم نیست چرا عربستان در وضعیت حساس فعلی منطقه که امت اسلامی در وضعیت سختی به سر می برد اقدام به اعدام شیخ نمر کرد که باعث شد فضای دیپلماتیک ریاض و تهران به این سطح از تنش برسد؟ آیا عربستان نمی توانست حداقل این اعدام را به تعویق بیندازد و در زمان فعلی آن را انجام ندهد؟»

وی سپس می نویسد: «عربستان برای این که بتواند اشتباه خود را جبران کند تلاش می کند حاشیه سازی کند، در عین حال می خواهد برای کسب حمایت از جنجالی که به وجود آورده دیگران را نیز با خود همراه کند در حالی که به اعتقاد من ما باید در کنار ایران بایستیم تا فضای سخت موجود شکسته شود و عربستان درک کند باید مشکلاتش را با ایران از راه های دیپلماتیک حل و فصل کند.»

گفتنی است امارات متحده عربی روابط خود را با ایران تا سطح کاردار تقلیل داد.