سنگ‌اندازی‌های جدید عربستان در حل بحران سوریه

دیپلماسی ایرانی: عربستان سعودی پنج شنبه اعلام کرد که نیمه ماه آینده میلادی میزبان کنفرانس بزرگی از مخالفان سوری است. این نخستین کنفرانس مخالفان سوری در عربستان در ماه های اخیر محسوب می شود. بعد از آن که عربستان ناراضی از نشست های وین یک و دو خارج شد اکنون به نظر می رسد تحرک های تازه ای را علیه بشار اسد آغاز کرده با این امید که شاید بتواند خود به تنهایی کمی از ناراحتی هایی که از غربی ها و ایرانی ها و روس ها بر سر بشار اسد دارد، بکاهد. عربستان از این که غربی ها به ویژه امریکایی ها در رابطه با کنار زدن بشار اسد به زور وارد عمل نمی شوند و خواسته ریاض را برآورده نمی کنند ناراحت است و از روسیه و ایران نیز به دلیل حمایت قاطع از بشار اسد عصبانی است. این عصبانیت به گفته منابع مختلف خبری و دیپلمات های آگاه از نشست وین، در نشست های وین یک و دو بسیار مشهود بود تا آن جا که بارها به مشاجره لفظی میان طرف های ایرانی و روسی با طرف عربستانی منجر شد. بعد از کنفرانس های وین ایران بارها نسبت به رفتارهای ایذایی و مخرب عربستان هشدار داده است.

اکنون عربستان که احساس می کند به هیچ کدام از خواسته هایش در مورد سوریه توجه نشده قصد دارد تحرکی تازه از خود نشان دهد تا به خیال خود بتواند جامعه جهانی را در عمل انجام شده قرار دهد و برای عمل به خواسته هایش تحت فشار بگذارد. در حالی که اکنون تقریبا اکثر کشورهای غربی، به ویژه بعد از حوادث تروریستی مختلف در خارج از سوریه و قلب اروپا، پذیرفته اند که مبارزه با تکفیری ها و گروه های تروریستی نظیر داعش باید مقدم بر تلاش برای کنار زدن بشار اسد باشد، عربستان همچنان می گوید اولویت باید کنار رفتن اسد از قدرت باشد و کمتر به مساله تروریسم و خشونت های افراط گرایانی نظیر داعش و جبهه النصره توجه می کند. 

اکنون عربستان می گوید می خواهد میزبان کنفرانس گسترده ای از مخالفان سوری باشد. به گزارش شبکه خبری العربیه، ریاض این خبر را چند روز بعد از بیانیه وزرای امور خارجه شرکت کننده در مجموعه موسوم به "کشورهای حامی سوریه" با مشارکت روسیه و ایالات متحده بیان کرد. در این بیانیه بر تشکیل حکومت انتقالی ظرف شش ماه آینده و انجام انتخابات سراسری ظرف 18 ماه آینده تاکید شده است. همچنین توافق شد تا قبل از پایان سال جاری میلادی مخالفان سوری با نمایندگان حکومت سوریه به گفت وگو بنشینند تا راه حلی سوری – سوری برای پایان دادن به بحران سوریه بیابند.

در همین رابطه روزنامه الحیات، چاپ بیروت گزارش داد که روسیه فهرستی متشکل از 38 چهره مخالف سوری تهیه کرده است که ایالات متحده 15 نفر از آنها را بیشتر از تعداد فهرستی که کشورهای عربی داده اند، دانسته است. بر اساس این گزارش قرار است هیئت انتقالی شامل 25 نفر تشکیل شود که در میان آنها فاروق الشرع، معاون سابق رئیس جمهوری سوریه نیز حضور دارد. مسکو بر لزوم حمایت از سوریه برای موفقیت نشست مخالفان و حکومت سوریه تاکید کرده و ابراز امیدواری کرده است که مخالفان بتوانند هیئتی مشترک برای مذاکره با حکومت سوریه تا ابتدای سال جاری با هدف تشکیل حکومت انتقالی تشکیل دهند.

از سوی دیگر استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل در امور سوریه روز پنج شنبه گزارش خود درباره نتایج کنفرانس وین و طرح های پیشنهادی برای اعلام آتش بس در سوریه را به اعضای شورای امنیت ارائه داد. او همچنین گفت که قرار است دوشنبه پیش رو در استانبول با بخش دیگری از مخالفان سوری دیدار کند و بر سر نتایج جلسات خود با ائتلاف مخالفان سوری در روزهای اخیر بحث و گفت وگو کند.

برخی از گروه های مخالف سوری از جمله 19 گردان عضو ارتش آزاد در جنوب سوریه آمادگی خود را برای مذاکره برای ورود به مرحله انتقالی اعلام کرده اند. این گروه ها محمد المطلق را نماینده سیاسی خود در این مذاکرات معرفی کرده اند.

ارتش آزاد تا نزدیک به 7 ماه پیش مورد حمایت عربستان سعودی بود اما بعد از شکست های مکرری که این گروه در برابر ارتش سوریه از یک سو و دیگر مخالفان مسلح به ویژه داعش و جبهه النصره از سوی دیگر متحمل شد، حمایت عربستان را از دست داد و جایگاه آن نیز تا اندازه بسیاری ضعیف شد اما عربستان همچنان با فرماندهان این جریان رابطه دارد. عربستان از ایالات متحده و دولت های اروپایی گله دارد که حمایت لازم را از ارتش آزاد به عمل نمی آورند چرا که می خواهند قدرت اخوان المسلمین در میان مخالفان سوری افزایش یابد. اخوان المسلمین مورد حمایت قاطع ترکیه و قطر قرار دارد و آنها نیز جبهه النصره و در برخی موارد داعش را نیروی مسلح خود در برابر اسد می دانند. به همین دلیل از آنها در شمال و شرق سوریه حمایت های گوناگون می کنند. ایالات متحده و غرب نیز بیشتر تمایل دارند از شیوه ترکیه و قطر در سوریه حمایت کنند اگر چه از رابطه ای که اخوانی ها با داعش و جبهه النصره برقرار کرده اند، ناخرسندند و فشارهای بسیاری را برای قطع این روابط وارد می کنند. فشارهایی که تا کنون نتیجه نداده و تنها بر پیچیدگی بحران سوریه افزوده است. البته تا قبل از مرگ ملک عبدالله، پادشاه سابق عربستان سعودی فشار بر اخوانی ها بسیار بود و عربستانی ها به هیچ وجه حاضر به قبول آنها در هیچ روند سیاسی در هیچ کشور عربی نبودند. اما با مرگ ملک عبدالله و توصیه های امریکایی ها تا اندازه ای از نگاه تند و مخالف عربستان سعودی در قبال اخوانی ها کاسته شد اما ریاض همچنان نمی خواهد اخوان المسلمین دست برتر را در جمع مخالفان سوری داشته باشد با وجود این که به طور غیر مستقیم گفته است که حاضر به قبول سهم آنها در جمع مخالفان سوری است. نکته مهم در مواضع عربستان این است که ریاض هدف خود را سرنگونی بشار اسد به هر قیمت تعریف کرده و می گوید چون هدف مشخص است پس می توان با همه گروه ها ولو موقت و کوتاه مدت کار کرد تا به خیال خود مرحله سقوط بشار اسد فرا برسد بعد از آن درباره آینده سوریه و جدا کردن راه این کشور از اخوانی ها یا کاستن از نقش آنها تصمیم گرفت.

در همین رابطه باراک اوباما، رئیس جمهوری ایالات متحده در حالی که تنها چند روز از گفت وگوهایش با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در مورد بحران سوریه در حاشیه نشست گروه 20 در آنتالیا گذشته بود، در سفرش به مانیل، پایتخت فیلیپین گفت: «نمی توانم وضعیتی را تصور کنم که در آن جنگ سوریه تمام شده باشد و اسد هنوز در قدرت باشد.» با این حال اوباما تاکید کرد، این مردم سوریه هستند که باید تصمیم بگیرند اسد در قدرت بماند یا خیر. اما حتی اگر ملت سوریه هم با بقای او در قدرت موافقت کنند بعید می دانم این وضعیت بتواند با موفقیت سپری شود.