شریان عضوگیری داعش را قطع کنید

نویسنده: ریچارد هاس، رئیس شورای روابط خارجی آمریکا

دیپلماسی ایرانی: وقوع حوادث تروریستی توسط افراد وابسته به داعش در پاریس پس از بمب گذاری در بیروت و سقوط هواپیمای روسی در صحرای سینا نشان می دهد که تهدید تروریسم وارد فازی جدید و خطرناک تر از پیش شده است. سوالی که در این شرایط به ذهن می رسد، این است که چرا داعش زمان حاضر را برای حملات خود انتخاب کرده است؟ جبران شکست های اخیر داعش در عراق می تواند یکی از دلایل حملات اخیر این گروه تروریستی باشد. آنچه که مسلم است، لزوم پاسخ دهی شفاف به وضعیت موجود است.

در واقع، چالشی که توسط داعش به وجود آمده نیازمند چندین پاسخ در حوزه های مختلف است، چرا که یک سیاست واحد نمی تواند به تنهایی کفایت کند. یکی از مهم ترین حوزه ها، حوزه نظامی است. حملات گسترده هوایی به تجهیزات نظامی داعش، تاسیسات نفت و گاز داعش و هدف قرار دادن رهبران آنها ضروری است. اما این نکته را نیز باید در نظر داشت که عملیات هوایی به تنهایی نمی تواند کارآمد باشد و باز پس گیری و حفظ اراضی اشغال شده از سوی داعش نیازمند نیروی زمینی قابل توجه است.

متاسفانه، فرصت لازم برای ایجاد نیروی زمینی مشترک وجود ندارد. این اقدام بارها انجام و با شکست مواجه شده است. کشورهای عرب تمایلی به این کار ندارند، ارتش عراق نمی تواند به خوبی از عهده امور برآید و شبه نظامیان تحت حمایت ایران نیز تنها شرایط را پیچیده تر می کنند.

بنابراین بهترین گزینه باقیمانده همکاری با سربازان کرد و انتخاب قبایل سنی در عراق و سوریه است. آمریکا باید به پشتیبانی اطلاعاتی و تسلیحاتی از این نیروها بپردازد و سربازان خود را برای آموزش، ارائه مشاوره و هدایت عملیات های نظامی به این مناطق اعزام کند.

این اقدامات باید به صورت جمعی و در چارچوب ائتلافی از داوطلبان شامل آمریکا، فرانسه، انگلستان، کشورهای عرب و حتی روسیه، با لحاظ کردن شرایط خاص و یا تحت نظارت سازمان ملل یا ناتو صورت گیرد. مواضع اعلامی اعضای ائتلاف حتی از نتایج آن نیز مهم تر است. اعلام جنگ های سمبلیک باید به چشم احتیاط نگریسته شود چرا که صرف موضع گیری می تواند به منزله پیروزی داعش در هر روزی بشود که شکست را تجربه نمی کند.

پاسخگویی دیپلماتیک نیز حائز اهمیتی جدی است. دولت بشار اسد بهانه ای است برای داعش که به جذب بیشتر نیرو بپردازد، بنابراین این دولت باید برکنار شود، اما دولت جایگزین باید از توانایی لازم برای برقراری نظم برخوردار باشد، چرا که همانند تجربه لیبی، امکان سوء استفاده داعش از خلاء قدرت احتمالی وجود دارد.

بعلاوه تغییر قدرت در سوریه تنها با حمایت روسیه و ایران ممکن است. یکی از گزینه های زود بازده، ایجاد یک دولت ائتلافی به رهبری نماینده ای از اقلیت علویان سوریه است. این امتیاز می تواند برای جلب رضایت ایران و روسیه با برکناری اسد ارائه شود. به مرور زمان، بهترین گزینه، ایجاد یک دولت ملی است، اما صحبت از برگزاری انتخابات طی 18 ماه آتی با واقعیت های موجود در سوریه سازگاری ندارد.

از آنجا که رسیدن به توافق سیاسی در شرایط حاضر به نظر غیرممکن می رسد، افزایش اقدامات نظامی برای ایجاد مناطق امن و حفاظت از نیروهای غیرنظامی ضروری است. سوریه یک کشور با وضعیت طبیعی نیست و در طولانی مدت نیز شرایط عادی را تجربه نخواهد کرد. بنابراین واقع گرایانه ترین گزینه ایجاد مناطق امن در سوریه است.

یکی از اقدامات ضروری اعمال فشار بر ترکیه و کمک هر چه بیشتر به این کشور برای قطع شریان عضوگیری داعش است. ترکیه، اردن و لبنان با توجه به این که حجم گسترده مهاجران را در خود جای داده اند به کمک های بیشتری نیاز دارند. رهبران عرب نیز می توانند با اعلام موضع و به چالش کشیدن داعش، سهم خود را در مشروعیت زدایی از این گروه تروریستی به جای آورند.

بخش دیگری از سیاست مبارزه با داعش به حوزه داخلی باز می گردد. افزایش اقدامات لازم برای حفظ امنیت سرزمینی و اجرای دقیق تر قانون می تواند منجر به افزایش امنیت داخلی شود. مبارزه با تروریست هایی که به صورت منفرد و خارج از چارچوب های سازمانی عمل می کنند، بسیار دشوار است. بنابراین مبارزه با این تهدیدات مستلزم انعطاف اجتماعی بیشتر و تغییر در حوزه قوانین حریم خصوصی است.

واقع نگری نیز چاشنی لازم کار است. مبارزه با داعش مبارزه ای مرسوم و عادی نیست، بنابراین امکان نابودی و تخریب سریع این گروه وجود ندارد. این گروه به صورت شبکه ای عمل می کند، واجد سازمان و ایدئولوژی است و از سرزمین و منابع مالی برخوردار است.

تروریسم یکی از چالش های اجتناب ناپذیر قرن معاصر است. تهدید داعش می تواند از طریق اقدمات جمعی و مداوم به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کند. بهترین درسی که از حادثه پاریس می توان گرفت این است که غرب باید آمادگی اقدام در هر مکان و زمانی را داشته باشد.

منبع: پراجکت سیندیکیت / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی/۲۵

انتشار اولیه: سه شنبه 26 آبان 1394 / انتشار مجدد: جمعه 6 آذر 1394