نگرانی واشنگتن از انتظارات تهران درباره توافق

نویسنده: مایکل کراولی

دیپلماسی ایرانی: با آغاز اجرایی شدن توافق هسته ای در روز یکشنبه، برخی از مقامات آمریکایی نگران انتظارات غیرواقع بینانه تهران در رابطه با اجرای توافق و پایان یافتن تحریم ها هستند. رئیس جمهور حسن روحانی بی تاب محدود کردن برنامه هسته ای ایران و در ازای آن پایان یافتن تحریم ها علیه کشورش است. انتخابات مجلس ایران در 26 فوریه برگزار می شود و اگر تحریم ها تا آن تاریخ برداشته شوند، نیروهای میانه رو حامی روحانی می توانند در انتخابات به موفقیت برسند.

روحانی در حال رقابت با تندروها است که به اجرایی شدن وعده کاهش تحریم ها از سوی ایالات متحده بدبین هستند و اخیراً تنش هایی با ایالات متحده بر سر دادگاه خبرنگار آمریکایی متهم به جاسوسی و آزمایش موشکی که در تناقض با قطعنامه های سازمان ملل است، به وجود آمده است.

رئیس جمهور ایران هفته گذشته در مصاحبه با تلویزیون ایران گفت که تحریم ها «یک یا دو ماه» پس از آغاز روند اجرایی شدن توافق هسته ای از سوی ایران، برداشته می شود. روز یکشنبه، آغاز رسمی توافق هسته ای بود که عنوان «روز پذیرش» را داشت و «روز اجرا» روزی است که ایران به تعهداتش عمل کند و در پاداش تحریم ها لغو می شود.

جدول زمانی مدنظر روحانی بسیار خوشبینانه است. بسیاری از کارشناسان هسته ای -شامل متخصصین فنی وزارت انرژی که در مذاکرات با ایران حضور داشتند- معتقدند که ایران برای انجام اقداماتی که در توافق دکر شده، به شش ماه یا بیشتر زمان نیاز دارد. این اقدامات شامل برداشتن و انتقال هزاران سانتریفیوژ به انبار، بازطراحی هسته ای راکتور اراک به منظور مانع شدن از تولید پلوتونیوم و کاهش ذخایر هسته ای با استفاده از رقیق سازی یا انتقال به خارج از کشور است.

یک مقام ارشد دولتی در این رابطه می گوید: «اقدامات زیادی وجود دارد که ایران باید برای کاهش تحریم ها انجام دهد و این اقدامات حداقل به چند ماه زمان نیاز دارد.» کارشناسان خارج از مذاکرات صریح تر در این رابطه صحبت می کنند. رابرت آینهورن، عضو سابق مذاکرات هسته ای با ایران که هم اکنون در موسسه بروکینگز حضور دارد می گوید: «هیچ راهی وجود ندارد که این اقدامات به طور موثری در عرض چند هفته انجام شود.»

چندان مشخص نیست که ایران می تواند در جریان اجرای توافق تقلب کند. براساس توافقی که توسط تهران و ایالات متحده و پنج قدرت جهانی در ماه جولای امضا شد، بازرسان بین المللی بر انجام اقداماتی که منجر به محدود کردن ابعاد برنامه هسته ای ایران می شود، نظارت خواهند کرد. سپس تحریم هایی که اقتصاد ایران را دچار مشکل کرده اند لغو خواهند شد.

گری سیمور عضو سابق دولت اوباما و عضو کنونی مرکز بلفر دانشگاه هاروارد می گوید: «ایرانی ها ممکن است از این فرآیند برای کمک سیاسی به روحانی سوءاستفاده کنند.» هنوز روحانی در داخل با تنش بر سر توافق هسته ای روبه رو است، حامیان توافق احساس می کنند که ایران به نتایج مدنظرش رسیده و تندروها به توافق حمله می کنند.

عباس میلانی، مدیر برنامه مطالعات ایران در دانشگاه استنفورد می گوید: «روحانی تحت فشار شدیدی از سوی محافظه کاران است.» روحانی تحت فشار شدیدی قرار دارد تا نشان دهد در مقابل محدود کردن برنامه هسته ای ایران مزایا و منافع بسیاری به دست آمده است.

ماه گذشته چهار وزیر نامه ای غیرمعمول برای روحانی فرستادند که در آن هشدار داده شده بود که اقتصاد کشور بر لبه بحران قرار دارد. روجانی می گوید لغو تحریم ها منجر به جهش در اقتصاد ایران می شود. اما روزنامه محافظه کار ارشد ایران روحانی را متهم کرد که در زمینه مدت زمان لغو تحریم ها، افکار عمومی را گمراه کرده است، و در ضمن ایالات متحده و شرکایش در مذاکرات هیچ وقت به صورت دائمی از تحریم ها چشم پوشی نخواهند کرد.

منبع: پولیتیکو/ مترجم: حسین هوشمند