چهار گام آمریکا و کوبا برای نزدیکی به یکدیگر

نویسنده: لون گریلو(گلوبال پست) و ایندیرا لکشمانان (بلومبرگ)

دیپلماسی ایرانی: روز جمعه 29 ماه مه یکی از موانع بزرگ بر سر راه کوبا و آمریکا برای عادی سازی روابط دو جانبه، برداشته شد: آمریکا نام کوبا را از فهرست کشورهای حامی تروریسم حذف کرد که این اقدام، حرکتی نمادین در هموار ساختن مسیر برای بهبود روابط پس از 54 سال (پس از انقلاب کمونیستی کوبا) محسوب می شود.

از ماه دسامبر که باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا و رائول کاسترو همتای کوبایی وی تصمیم خود را مبنی بر از سرگیری روابط اعلام کردند، اتفاقات سریع تر از انتظار پیش رفته است؛ کوبا 53 زندانی سیاسی را آزاد کرد و آمریکا محدودیت ها بر سفر آمریکایی ها به کوبا را کاهش داد. اوباما و کاسترو در ماه آوریل در پاناما در مقابل دوربین های خبرنگاران با یکدیگر دست دادند. اوباما و کاسترو اولین روسای جمهوری بودند که پس از دوایت آیزنهاور و فولخنسیو باتیستا در سال 1956، با یکدیگر دیدار کردند. چند روز پس از این دیدار، اوباما اعلام کرد نام کوبا را از فهرست کشورهای حامی تروریسم حذف می کند. اما هنوز چندین مانع دیگر باقی مانده است؛ تحریم اعمال شده از سوی آمریکا بر تجارت بیشتر کالاهای کوبایی هنوز به قوت خود باقی است. کوبا نیز هنوز کشوری تک حزبی است و کمونیست ها در هاوانا در قدرت هستند.

اوباما برای بر جا گذاشتن میراثی از خود به عنوان رئیس جمهوری که روابط آمریکا و کوبا را بهبود بخشید، هنوز چند مرحله را بایستی بگذراند:

مرحله اول، جلب حمایت کنگره از حذف نام کوبا از فهرست کشورهای حامی تروریسم بود که با موفقیت پشت سر گذاشته شد. اوباما روز 14 ماه آوریل تصمیم خود را در این زمینه اعلام کرد و پس از آن، کنگره 45 روز برای تصمیم گیری در مورد این برنامه فرصت داشت و با توجه به این که قانونگذاران آمریکایی هیچ اقدامی برای متوقف کردن آن انجام ندادند، نام کوبا از فهرست کشورهای تروریستی حذف شد. جف راتکه یک سخنگوی وزارت امور خارجه با انتشار بیانیه ای اعلام کرد: «در حالی که آمریکا هنوز نگرانی های جدی در مورد سیاست ها و اقدامات کوبا دارد و با شماری از آنها مخالف است، اما این مسائل خارج از حوزه مربوط به کشورهای حامی اقدامات تروریستی قرار می گیرند.»

آمریکا نام کوبا را در سال 1982 و در پی حمایت هاوانا از گروه های چریکی در آمریکای لاتین و آفریقا در این فهرست قرار داده بود. اما هاوانا دیگر به دنبال انقلاب در سطح بین المللی نیست. کوبا گفتگوهای صلح میان دولت کلمبیا و یکی از اندک گروه های چریکی فعال در منطقه را میانجی گری کرد.

اوباما پیشتر در این باره گفته بود: «دولت کوبا در شش ماه گذشته از تروریسم بین المللی حمایت نکرده و اطمینان لازم را در مورد اینکه در آینده از اقدامات تروریستی بین المللی حمایت نمی کند، جلب کرده است.»

در این حال، برخی قانونگذاران جمهوری خواه همچون مارکو روبیو سناتور ایالت فلوریدا از تصمیم رئیس جمهور انتقاد کردند. جب بوش فرماندار پیشین ایالت فلوریدا نیز این تصمیم اوباما را محکوم کرد. اما در نهایت مخالفان رئیس جمهور نتوانستند حمایت اکثریت را در مجلس نمایندگان و سنا برای جلوگیری از اجرایی شدن این برنامه کسب کنند.

مرحله دوم، بازگشایی سفارت آمریکا در هاوانا و سفارت کوبا در واشنگتن است. حذف نام کوبا از فهرست کشورهای حامی تروریسم مسیر را برای دیگر اقدامات هموار می سازد و انتظار می رود اولین اقدام بازگشایی سفارت در پایتخت کشور مقابل باشد. دو کشور اکنون تنها دفتر حافظ منافع دارند و خدمات کنسولی محدود ارائه می کنند. حضور سفرای فعال می تواند خط ارتباطی مستحکم و مداوم را میان دو کشور ایجاد کند.

گفته می شود دو کشور زمانی سفارت های خود را در هاوانا و واشنگتن بازگشایی خواهند کرد که مسائل مورد اختلاف از جمله درخواست آمریکا برای آزادی عمل دیپلمات ها در کوبا و نگرانی های کوبا در مورد برنامه های دموکراسی آمریکا حل شده باشد.

راتکه در گفتگو با خبرنگاران حاضر در وزارت امور خارجه آمریکا در این باره گفت: «تعیین یک جدول زمانی برای این مسئله دشوار است. ما هر مرتبه به یکدیگر نزدیکتر می شویم.»

پس از حل مسائل باقی مانده، اوباما از 15 روز قبل تصمیم خود را مبنی بر بازگشایی سفارت در هاوانا به کنگره اطلاع خواهد داد و سفیر مورد نظر نیز در همان زمان انتخاب خواهد شد. با این حال، انتظار می رود مناظراتی در مورد انتخاب سفیر پیش بیاید، چرا که این سفیر می بایست از سوی سنا مورد تایید قرار بگیرد.

مرحله سوم، لغو تحریم های تجاری آمریکا علیه کوبا است. یکی از موانع بزرگ بر سر عادی سازی روابط میان کوبا و آمریکا، لغو تحریم های تجاری است. انتظار می رود اوباما به زودی پیشنهاد لغو تحریم ها علیه کوبا را مطرح کند؛ اما این مسئله به طور قطع به مناظرات بسیار در کنگره منجر خواهد شد، چرا که در نهایت کنگره است که می بایست این تحریم ها را لغو کند. با این حال، موفقیت اوباما در تصویب قوانین جدید درهای بازار کوبا را به روی شرکت های آمریکایی و دروازه های این کشور را به روی میلیون ها گردشگر آمریکایی می گشاید.

مرحله چهارم، اوباما به هاوانا سفر می کند یا کاسترو به واشنگتن می آید؟ نقطه اوج تلاش ها برای بهبود روابط را می توان سفر اوباما به هاوانا دانست؛ البته شاید هم کاسترو به واشنگتن سفر کند. به هر حال، یک سفر پیش بینی می شود. تاثیرات ورود اوباما به هاوانا و گفتگوی وی با جمعی از کوبایی ها در رسانه ها، خارج از حد تصور خواهد بود. این اتفاق پیروزی نمادین برای اوباما در به جا گذاشتن میراثی ارزنده در زمینه روابط خارجی محسوب می شود.

 ترجمه و اقتباس: طلا تسلیمی