ارتباط تحولات اخیر منطقه با توافق نهایی

دیپلماسی ایرانی: در حالی که دیپلمات های کشورمان در وین در حال رایزنی و چانه زنی برای نگارش متن توافق نهایی میان ایران با 1+5 هستند، هم زمان تحولات منطقه ای تازه ای در حال وقوع است. پیشروی داعش هم در عراق و هم در سوریه افزایش یافته و مناطق تازه ای را به کنترل خود در آورده است. بیش از 50 درصد و بنا به روایتی حتی 60 درصد از خاک سوریه تحت کنترل دولت مرکزی دمشق نیست و در عراق نیز رمادی مرکز الانبار سقوط کرد تا اوضاع عراق بیش از پیش متشنج شود. فارغ از این که آیا این مساله نشان از شکست استراتژی ایالات متحده در قبال عراق و پیمانش در مبارزه با داعش هست یا نیست؛ برخی کارشناسان نزدیک به تحولات منطقه ای نظر دیگری در این زمینه دارند.

روز چهارشنبه حضرت آیت الله خامنه ای، مقام معظم رهبری هشدار دادند که اطلاع دارند برخی رهبران منطقه به همراه غربی ها در حال دسیسه چینی برای نزدیک کردن جنگ های نیابتی به مرزهای ایران هستند. منابع آگاه به دیپلماسی ایرانی گفتند که مقام معظم رهبری با آگاهی کامل از تحولات جاری در منطقه این اظهار نظر را کرده و اظهاراتشان کامل دقیق و مبتنی بر واقعیت های موجود است.

منابع آگاه همچنین به دیپلماسی ایرانی گفتند که در آستانه رسیدن به توافق نهایی میان ایران با 1+5 امریکا و متحدانش تلاش دارند این توافق در حالی امضا شود که ایران در ضعیف ترین حالت ممکن از لحاظ امنیتی و سیاسی در منطقه باشد. به این معنا که در عراق و سوریه و یمن درگیر باشد و حل امضای توافق نهایی را نه از روی موضع قدرت بلکه از روی ناچاری و نبود راه دیگری امضا کند. بعد از آن که آنها گمان می کنند از ناحیه تحریم ها توانستند اقتصاد ایران را تحت فشار بگذارند و به ادعای خود تهران را پای میز مذاکره بنشانند حالا نوبت آن است که از لحاظ امنیتی نیز ایران را مجبور به مذاکره کنند.

به گفته این منابع امریکایی ها همه تلاش خود را به کار گرفته اند تا موقعیت ایران را در عراق و سوریه و یمن تضعیف کنند. برای رسیدن به این هدف همه فشار خود را در عراق بر نیروهای داوطلب مردمی گذاشته اند که معتقدند تبدیل به قدرت نظامی ایران در عراق شده و می تواند در آینده برنامه های امریکا را در کل منطقه به سود ایران به هم بریزد. در سوریه نیز کاملا روشن است که از چه کسانی بهره می برند. در آن جا فعلا داعش و القاعده و جبهة النصرة از زمره دشمنان امریکا خارج شده اند تا برای هدف دیگری بجنگند. برای همین هم شاهد عقب نشینی های اخیر نیروهای وفادار به اسد در سوریه بوده ایم.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان برای اوباما همچنان خط قرمز سقوط بغداد است، در حالی که نهادهای امنیتی امریکایی اطمینان داده اند که کمربند امنیتی بغداد آن قدر قدرتمند است که به این سادگی ها سقوط بغداد امکان پذیر نیست. در سوریه نیز همین رویکرد وجود دارد. به اعتقاد نهادهای امنیتی امریکایی علی رغم پیشروی های اخیر داعش سقوط دمشق فعلا امکان پذیر نیست.

برای همین سقوط رمادی اگر چه برای دستگاه سیاست خارجی اوباما گران تمام شد ولی از آن هم به عنوان برگه ای برای آزمون و خطا در استراتژی خود در منطقه استفاده می کند. به اعتقاد کارشناسان بر اساس استراتژی اوباما امریکا باید با ایران بر سر مسائل گوناگون منطقه، در راس آنها هسته ای به تفاهم برسد. این تفاهم زمانی حاصل خواهد شد که ایران عملا احساس کند باید با امریکا به تفاهم برسد. این احساس به بیان دیگر نشانه ای از ضعف ایران خواهد بود.

به گفته کارشناسان امریکا به این نتیجه رسیده است که در وضعیت فعلی هیچ قدرتی نمی تواند در منطقه با ایران برابری کند. کشورهای عربی همگی در ضعیف ترین موقعیت خود نسبت به دو تا سه دهه گذشته هستند و عربستان نیز که داعیه رهبری جهان عرب را دارد تا کنون هیچ دستاوردی در سیاست خارجی خود نداشته است. نه در سوریه موفق عمل کرده نه در عراق و نه حتی در حال حاضر در یمن. ائتلافش در حمله به یمن نیز روز به روز کوچک تر می شود تا آن جا که در حال حاضر کشورهای مهم عربی اگر چه اسما در این ائتلاف شرکت دارند اما عملا از آن خارج شده اند و حاضر به هیچ گونه همکاری با عربستان نیستند. از این رو عربستان کشور ضعیفی است که نمی توان بر روی آن حساب کرد. اما تفاهم با ایران نیز ساده نیست. ایران دشمن امریکا و غرب و در راس آنها اسرائیل است و تفاهم با آن نباید به معنای قدرت گرفتن آن در دیگر پرونده های منطقه ای باشد.

از این رو است که باراک اوباما در دیدارش با رهبران عرب در کمپ دیوید می گوید که هیچ گاه توافقی را با ایران امضا نخواهد کرد که منجر به قدرت گرفتن آن در برابر کشورهای دیگر شود و بخواهد اعراب را بترساند. اوباما در مصاحبه اخیر خود با گولدبرگ نیز گفته است که ما با اسرائیل بیشترین همکاری امنیتی را در ماه های اخیر داشته ایم. کاملا روشن است که این همکاری های امنیتی در حال حاضر بیش از همه علیه ایران است. به عبارت دیگر ابراز اطمینان اوباما به اعراب و اسرائیل مبنی بر رسیدن به تفاهم خوب با ایران به این معنا است که این تفاهم تنها در زمانی به دست می آید که به باور خود توانسته باشد ایران را تضعیف کرده باشد.

این در حالی است که برخی منابع آگاه به روزنامه لبنانی السفیر نیز گفته اند که احتمال تعویق امضای توافق نهایی تا ماه سپتامبر وجود دارد چون دو طرف هنوز درباره بسیاری از مسائل نتوانسته اند به توافق برسند.