ستایش بی سابقه اوباما از ایران

دیپلماسی ایرانی: صلح برد. جنگ باخت. به همین راحتی. اشتباه نکنید چارچوب توافقی که روز گذشته اعلام شد چیزی کمتر از تاریخی بودن نداشت. برای اولین بار چرخه تقابل شکست و در ازای بازگشت به عقب برنامه هسته ای ایران، تحریم های ایران هم به عقب بازخواهد گشت. در سال 2003، همان گونه که من در مقاله «اتحاد خائنانه: توافق سری اسرائیل، ایران و ایالات متحده» نوشتم، ایران تنها 164 سانتریفیوژ داشت. در آن زمان پیشنهاد مذاکره با ایالات متحده داده شده بود، اما دولت جورج بوش رد کرده بود و دیک چنی، معاون رئیس جمهور، در واکنش به پیشنهاد مذاکره گفته بود: «ما نمی خواهیم با شیطان صحبت کنیم» در عوض دولت بوش دست به تهدید کردن به جنگ و تحریم ها کرد.

در مقابل، ایران برنامه اش را گسترش داد. تا سال 2005، ایران 3000 سانتریفیوژ داشت. مجدداً پیشنهاد مذاکره برای توقف گسترش برنامه هسته ای ایران داده شد، اما مجدداً ایالات متحده آن را رد کرد. در زمانی که رئیس جمهور باراک اوباما به قدرت رسید، ایرانی ها حدود 8000 هزار سانتریفیوژ داشتند. پس از فشارهای محدود و اولیه و شکست دیپلماسی، اوباما مسیر فشار و تحریم را آغاز کرد.

در حالی که ایالات متحده تحریم های بی سابقه ای را وضع می کرد، ایران فعالیت های هسته ای اش را به صورت پرشتابی ادامه می داد. تا این که در پایان سال 2013، ایران 22000 هزار سانتریفیوژ داشت. ایران ذخایر زیادی از اورانیوم با غنای کم و متوسط در اختیار داشت. چرخه سوخت به وجود آمد و نزدیکی به قابلیت گریز، بیش از هر زمان دیگری به دست آمده بود. فشار پشت فشار، تحریم ها موجب ساخت سانتریفیوژ ها شد. تقابل به جایی رسیده بود که ایالات متحده را به سمت بدترین گزینه یعنی جنگ رهنمون می ساخت.

تا این که دیپلماسی به صورت جدی آغاز شد، بیشترین تقدیر را در این زمینه باید از پیروزی رئیس جمهور روحانی در انتخابات و تعهد رئیس جمهور باراک اوباما به عمل آورد. تنها در مقطع کنونی است -به لطف دیپلماسی مقاوم و خستگی ناپذیر- که نه تنها رشد برنامه هسته ایران متوقف شده، بلکه به عقب بازگردانده شده است. این اولین بار است که تعداد سانتریفیوژهای فعال ایران کاهش می یابد. هیچ کدام از دیگر سیاست ها به این مسئله دست نیافته بودند. انتقادات در این زمینه وارد نیست.

آنها (سیاست های قبلی) نه تنها در زمینه مدیریت برنامه هسته ای ایران اشتباه کرده بودند، بلکه تقریباً درباره تمام موضوعات مربوط به ایران اشتباه کرده بودند. منتقدان می گویند ایران به گفته های خودش عمل نمی کند. آنها اشتباه می کنند. آژانس بین المللی انرژی اتمی می گوید که ایالات متحده و ایران به تعهدات خود عمل کرده اند. خود رئیس جمهور اوباما هم امروز به این مسئله اشاره کرد، این ستایشی نادر از ایران توسط رئیس جمهور آمریکا است.

منتقدان می گویند ایرانی ها می خواهند زمان بخرند. آنها اشتباه می کنند. هر دو طرف با حسن نیست مذاکره می کنند. اگر ایرانی ها می خواستند که ایالات متحده را مقصر قلمداد کنند و از زیر بار فشارهای بین المللی فرار کنند، بهترین فرصت برای این کار را زمانی که 47 سناتور آمریکایی نامه شان را منتشر کردند، در اختیار داشتند و می توانستند میز مذاکرات را ترک کنند.

منتقدان می گویند این مذاکرات بسیار طولانی شده است. آنها اشتباه می کنند. توافق محدودیت سلاح حدوداً 1120 روز یعنی سه سال طول کشید. میانگین تمام توافقات 899 روز یعنی 2 سال و چهار ماه بوده است. در حالی که توافق ایران تاکنون تنها 1 سال و نیم طول کشیده است. یعنی از توافقات کلی و توافقات محدودیت سلاح سریع تر بوده است.

منتقدان می گویند ایران به خاطر نظرات رهبر معظم ایران و ایدئولوژی دولتی هیچ وقت با ایالات متحده توافق نمی کند. آنها باز هم اشتباه می کنند. همان گونه که هفته گذشته در مقاله ای در آتلانتیک توضیح دادم، آیت الله خامنه ای همیشه درها را برای مذاکرات به شرطی که به نفع منافع ایران باشد، باز گذاشته است. هم اکنون، در حالی که تندروهای واشنگتن از جمله بیل کریستول به دنبال نابودی توافق هستند، تندروهای ایرانی به دنبال این هستند تا این توافق را به عنوان یک پیروزی برای خود و ایدئولوژی شان معرفی کنند.

هنوز اقداماتی باقی مانده است. اوباما هنوز نبرد با کنگره را پیروز نشده است. این وظبفه آسانی نیست. اما وی یک دستاورد بزرگ دارد، وی به عملکرد طرف خودش اطمینان دارد، هرگونه انتقادی که منتقدان می کردند، اشتباه بوده است و وی تاکنون به هر وعده ای که داده، عمل کرده است.

با تمام این تقاسیر، رهبران واقعی می دانند که تاریخ آنها را براساس انتقادات کوچکی که با آنها روبه رو هستند، قضاوت نمی کند، بلکه آنها براساس شجاعت هایی که برای به دست آمدن صلح فراتر از آنچه که ممکن بوده است، قضاوت می شوند.

منبع: نشنال اینترست/ مترجم: حسین هوشمند