احتمال توافق محرمانه میان عربستان و داعش

سردار «ایرج مسجدی» مشاور فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که یکی از کارشناسان مسائل منطقه به ویژه تحولات عراق به شمار می رود، در گفت وگوی تفصیلی با ایلنا به بررسی تحولات عراق و تاثیر انتقال قدرت در عربستان بر معادلات خاورمیانه پرداخت.

سردار مسجدی معتقد است که عربستان برای دور کردن ناامنی از کشور خود اقدام به حمایت از داعش می کند و برای تحقق این امر، تروریسم را به سمت کشورهای دیگر مانند لبنان و سوریه هدایت می کند. وی همچنین در مورد تغییر پادشاه عربستان نیز اعتقاد دارد که به دلیل وابستگی سیاست عربستان به آمریکا، انتقال قدرت در ریاض تغییر چندانی در سیاست های عربستان در خاورمیانه ایجاد نمی کند.

سردار مسجدی در ارتباط با تاثیر مرگ پادشاه عربستان بر تحولات عراق، به ویژه تحرکات داعش گفت: با توجه به سیاست واحدی که بر نظام سعودی حاکم است، مرگ عبدالله باعث ایجاد تغییر تعیین کننده ای در این سیاست ها نخواهد شد. پادشاه جدید ادامه دهنده راه اسلاف خود است. این امکان وجود دارد که در برخی مسائل جزئی و داخلی تغییراتی در عربستان به وجود بیاید، اما «ملک سلمان بن عبدالعزیز» همانطور که به طور رسمی نیز اعلام کرد، راه پادشاه پیشین را ادامه می دهد.

وی افزود: بنابراین، با توجه به مرگ ملک عبدالله و رویه پادشاه جدید، تغییری در رویکرد عربستان نسبت به مسائل داخلی، منطقه ای و به ویژه داعش به وجود نخواهد آمد.

مشاور فرماندهی نیروی قدس سپاه در مورد رویکرد پادشاه جدید عربستان نسبت به ارتباط با عراق بیان کرد: در این اواخر، عربستان و عراق رویکرد مثبتی را برای از سرگیری ارتباط با یکدیگر اتخاذ کردند. در این راستا، رفت و آمدهایی در سطح مسئولان سیاسی دو کشور انجام شد، تا آنجا که عربستان آمادگی خود برای افتتاح سفارت در بغداد را اعلام کرد و هیاتی را برای بررسی این موضوع به عراق اعزام کرد. البته چالش ها و مسائلی نیز میان دو کشور وجود دارد اما رویکرد بغداد و ریاض به سمت بهبود روابط است. هر دو کشور مایل به حل مسائل و مشکلات فی مابین هستند، اما تا به حال اقدام موثر و قابل توجهی صورت نگرفته است.

مسجدی در مورد تمایل عربستان به بهبود روابط با عراق و در عین حال پشتیبانی این کشور از داعش گفت: دلیل پشتیبانی سعودی ها از داعش این است که مشکل تروریسم به سرزمین خودشان وارد نشود. به همین دلیل سعی می کنند با حمایت مالی و لجستیک، تروریسم را به کشورهای دیگر مانند لبنان و سوریه منتقل کنند. داعش اعتقادی به حاکمیت و رهبری عربستان ندارد، نه تنها عربستان که هیچ کدام از دولت های منطقه الگوی داعش محسوب نمی شوند. داعش دیدگاه های خاص خود را دارد و معتقد به تشکیل خلافت اسلامی است.

وی خاطرنشان کرد: عربستان علاقه ای به داعش ندارد و حمایتی که انجام می دهد، برای انداختن توپ در زمین کشورهای دیگر است. از طرف دیگر امکان دارد که توافق محرمانه میان داعش و عربستان انجام گرفته باشد که ریاض از این گروه حمایت کند و در مقابل، تکفیری ها خطری برای عربستان ایجاد نکنند. در واقع عربستان یک موضع دو پهلو در مورد داعش اتخاذ کرده است. همین موضع دوگانه در مورد حمایت آمریکا از داعش نیز صدق می کند. حمایت ایالات متحده از داعش به معنای علاقه آمریکا به این گروه نیست. بلکه برای حفظ امنیت غرب، پشتیبانی از تکفیری ها توسط داعش صورت می گیرد تا خطر تروریسم از ایالات متحده دور شود و در خاورمیانه باقی بماند. در کنار این حمایت، ائتلاف بین المللی ضد داعش نیز تشکیل می شود.

این کار شناس مسائل خاورمیانه درباره پاک سازی استان دیاله و تاثیر آن بر ساختار داعش بیان کرد: چند عملیات بزرگ توسط نیروهای ارتش عراق، جیش الشعبی و پیشمرگه های کرد با حمایت جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت که به پاک سازی نقاط آلوده و آزادسازی تقریبی دیاله منجر شد. بر اثر این عملیات، خطر داعش از مرزهای ایران نیز دور شد که یک نکته بسیار مثبت محسوب می شود. در این مورد که آیا پاک سازی دیاله آغازی بر پایان کار داعش است، باید گفت که برای تحقق این امر عملیات های دیگری نیاز است زیرا نقاط زیادی در استان های صلاح الدین، الانبار و نینوا در اختیار داعش است که آن ها را به استان های دیر الزور، رقه و بخش هایی از حلب متصل می کند.

وی اضافه کرد: با بررسی روند مبارزه با داعش می توان گفت که داعش رو به تضعیف است و از طرف دیگر، نیروهای سوریه و عراق با انگیزه و خودباوری مشغول انجام عملیات علیه داعش هستند. بنابراین نمی توان گفت که پاک سازی دیاله نقطه پایان داعش است. داعش رو به ضعف گذاشته و نابودی کامل آن نیاز به زمان دارد.

مسجدی در مورد تاثیر پیروزی نیروهای عراق بر تحولات این کشور گفت: پاک سازی دیاله و تمامی نقاطی که در دست داعش قرار داشت، باعث ایجاد خودباوری میان نیروهای مردمی و ارتش عراق می شود که انگیزه مبارزه با داعش را تقویت می کند. نه تنها پاک سازی دیاله، بلکه عملیات های پیروزمندانه نیروهای عراقی اطراف بغداد و جرف الصخر نیز باعث ایجاد انگیزه در نیروهای عراق شده که باعث تداوم مبارزه با داعش و بیرون راندن آن ها از سرزمین عراق خواهد شد.

این کار شناس مسائل عراق درباره اعتماد بغداد به ایران برای یاری رساندن به منظور مبارزه با داعش گفت: تجربه موفق ایران در کمک به سوریه برای مبارزه با تروریسم و قاطعیت کشور ما برای ریشه کن کردن این مساله و عملکرد نامناسب کشورهای غربی، دلیل اصلی اعتماد مقام های عراق است.

مسجدی خاطرنشان کرد: حمایت ایران از سوریه در مبارزه با داعش، باعث آزادسازی مناطقی در این کشور شد و در حال حاضر امنیت در دمشق و دیگر مناطق سوریه برقرار شده است. جنگ در سوریه به سمت پیروزی حکومت در حال پیشروی است. این تجربه موفق در سوریه باعث اعتماد مقام های عراقی برای حمایت ایران از آن ها شد.

مشاور فرماندهی نیروی قدس در مورد بحث تسلیح عشایر اهل سنت در عراق بیان کرد: جریان اهل سنت در عراق به این نتیجه رسیدند که شیعیان و اکراد، مناطق خود را از لوث وجود داعش پاک سازی کردند و مناطقی که در دست تکفیری ها باقی مانده بیشتر مربوط به اهل تسنن است. پرسشی که به وجود می آید این است که سران عشایر و شیوخ اهل تسنن برای آزادسازی مناطق تحت تصرف داعش چه باید بکنند. آن ها از یک طرف می بینند که تمام عراق در حال مبارزه با داعش هستند و این پرسش در ذهن آن ها ایجاد می شود و آن ها را به جنب و جوش انداخته است.

وی افزود: اشتباهی که آن ها مرتکب می شوند، این است که برای انجام این کار به آمریکا متوسل می شوند و بعضا سفرهایی به واشنگتن نیز برای انجام امر تسلیح صورت گرفته است. ایالات متحده نیز وعده های مثبتی در این مورد به آن ها داده است. برای آزادسازی مناطق سنی نشین که در تصرف داعش قرار دارد، باید یک تحول درونی از قلب اهل سنت به وجود بیاید. عده بسیار زیادی از عشایر و مردم اهل سنت هستند که خواهان یک عراق متحد و قدرتمند هستند و باید سازماندهی منظمی بر آن ها انجام شود که تا کنون صورت نگرفته است.

این کار شناس مسائل خاورمیانه در مورد ائتلاف بین المللی ضد داعش به رهبری آمریکا گفت: به نظر من این ائتلاف، یک ائتلاف نمایشی و سیاسی است که تا کنون کاری از پیش نبرده است. علت اینکه می گوییم نمایشی است، این است که تا کنون کاری از پیش نبرده و کمک موثری به دولت و مردم عراق در مبارزه با تروریسم نکرده است. اگر هواپیماهای ائتلاف چند رزو یک بار اقدام به بمباران مواضع داعش می کنند، از طرف دیگر می بینیم که در چند روز پیاپی چهار مرتبه عملیات بارریزی نظامی برای ارسال تجهیزات به داعش را انجام داده اند. این ائتلاف بین المللی تاثیر جدی در میدان مبارزه با داعش نداشته است. این نمایش برای حفظ وجهه ضد تروریستی آمریکا تشکیل شده است.

وی اضافه کرد: این ائتلاف از لحاظ سیاسی عمل خوبی است. اینکه چند کشور دور هم جمع می شوند و مواضع رسمی علیه تروریسم اتخاذ می کنند، کار بدی نیست. اما نه عراق برای مبارزه با تروریست ها امیدی به این ائتلاف دارد، نه این ائتلاف کاری برای مبارزه با داعش انجام می دهد.

این کارشناس ارشد مسائل منطقه درباره حمایت آمریکا از داعش خاطرنشان کرد: ورود آمریکایی ها در سال ۲۰۰۳ میلادی به عراق برای سرنگونی دولت صدام و سر کار آوردن یک دولت مطیع و دست نشانده صورت گرفت. ایالات متحده به این هدف دست پیدا نکرد. چه در زمانی که جعفری قدرت را در دست داشت، و چه در زمان نخست وزیری مالکی و حیدر العبادی، دولت همسو و همراه با آمریکا در عراق مستقر نشد. آمریکایی ها به دنبال مستقر کردن یک دولت سکولار و مطیع بودند و هیچ یک از تحولات عراق مانند روی کار آمدن دولت شیعه و قانون اساسی این کشور مطلوب آن ها نبود. بنابراین آن ها برای حفظ آبروی خود در سطح جهانی، طوری وانمود کردند که پیروز میدان بوده و به خواست خود از عراق بیرون می روند. در حالی که آمریکا آمده بود تا به مدت طولانی در عراق بماند، اما مجبور به ترک این کشور شد.

وی افزود: رویکرد دوستانه ای که دولت کنونی عراق نسبت به جمهوری اسلامی ایران دارد، مطلوب آمریکا نیست. روابط مثبت میان ایران و عراق و حمایت ایران از این کشور مورد رضایت آمریکایی ها نیست. بنابراین، آمریکا با حمایت از داعش سعی در تضعیف دولت و نیروهای نظامی عراق دارد. به وجود آمدن یک دولت قدرتمند شیعی در عراق که با جمهوری اسلامی ایران نیز روابط خوب و همکاری های گسترده ای دارد، مطلوب واشنگتن نیست بنابراین با به راه انداختن یک جنگ فرسایشی و نیابتی در خاورمیانه، ضمن آن که ناامنی را از سرزمین های خود دور می کند، امنیت رژیم صهیونیستی را نیز تامین کرده و مانع تشکیل یک دولت قدرتمند در خاورمیانه می شود.

مشاور سردار سلیمانی در مورد روند بازسازی ارتش عراق اضافه کرد: پس از ورود نیروهای نظامی آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی، حزب بعث، سازمان امنیت و ارتش این کشور منحل شد. با روی کار امدن دولت جدید، بازسازی ارتش آغاز شد. برخی سران ارتش متواری شده یا توسط نیروهای انقلابی بازداشت شدند. بسیاری از نظامیان سابق نیز به بدنه ارتش بازگشتند. ارتش با این شکل جدید بازسازی و سازماندهی شد و این روند، امروز نیز ادامه دارد.

وی خاطرنشان کرد: ارتش عراق از لحاظ سلاح های سبک و نیمه سنگین در وضعیت مطلوبی قرار دارد ولی در مورد سلاح های سنگین و استراتژیک مانند هواپیما ضعف هایی وجود دارد. دولت عراق برای رفع این مشکلات اقدام به عقد قراردادهای خارجی برای خرید سلاح کرده که برخی از آن ها اجرا شده و برخی از آن ها هنوز عملیاتی نشده است. پاک سازی هایی نیز در دل ارتش برای حذف نیروهای خائن در حال انجام است. به طور کلی، برای تحقق این امر که عراق یک ارتش ملی با نیروهای مومن و وفادار به کشور تشکیل دهد، به زمان نیاز دارد.

سردار مسجدی در پایان، در مورد عملیات بارریزی تجهیزات توسط هواپیما برای عناصر داعش گفت: برخی تصور می کنند که هواپیماهای نا شناس اقدام به بارریزی برای نیروهای محاصره شده داعش می کنند. در صورتی که این عملیات به طور آشکار توسط هواپیماهای آمریکایی انجام می شود. این موضوع یک امر مشخص است و ایالات متحده نیز این امر را انکار نکرده است. انجام این گونه عملیات از همان سیاست دوگانه آمریکا نسبت به داعش نشات می گیرد. از یک طرف ائتلاف بین المللی ضد داعش تشکیل می دهد و از طرف دیگر از همین عناصر تکفیری پشتیبانی می کند.