با مرگ عبدالله روابط ایران و عربستان تیره‌تر می‌شود

دیپلماسی ایرانی: پرسشی که بعد از غیبت ملک عبدالله از عرصه سیاسی عربستان مطرح می شود، این است که: آیا به زودی شاهد تغییراتی در پرونده های حساس منطقه ای، به ویژه در رابطه با یمن، عراق، سوریه، ایران و بحرین خواهیم بود؟

بر اساس منابعی که با درگیری های موجود خانواده سلطنتی بر سر قدرت ارتباط دارند، گویا پرونده های خارجی و حل آنها به تدریج به سمتی می روند که در اولویت های دوم و سوم بازیگران سیاسی عربستان قرار بگیرند. توافق کلی ای بر سر پرونده های خارجی و منطقه ای وجود دارد در حالی که بر سر جزئیات هر کسی ساز خودش را می زند.

در پرونده یمن، به طور مثال، مواضع عربستان مخالف هر گونه تغییری در داخل این کشور است که باعث به قدرت رسیدن الحوثی ها و جنبش های جنوبی و قدرت های مستقل مردمی شود یا این که حوادث به سمتی بروند که پیمان های تازه ای به وجود آیند که مانع از نفوذ بیشتر ریاض و به هم خوردن نظم سابق حاکم بر قدرت در صنعا شود.

در عراق، همین رویکرد حاکم است با این تفاوت که بیشترین خطر را از ناحیه داعش تصور می کنند و این شبکه را تهدیدی برای امنیت داخلی عربستان می دانند، و بر این اساس همکاری های میان دو کشور محدود به مخاطراتی می شود که امنیت عربستان را مورد تهدید قرار می دهد، می ماند دیگر اختلافات عمیق موجود در بغداد که دلایل طایفه ای و سیاسی و جئوسیاسی دارند.

در پرونده سوریه، نمی توان پیش بینی کرد که تغییرات احتمالی روی دهد، مگر تحولات میدانی که اراده خود را بر سیاست تحمیل می کنند. در مورد سوریه مواضع عربستان بعد از کنار گذاشتن بندر بن سلطان، رئیس سابق امنیت عام عربستان از سمتش تغییر کرد، بعد از آن عربستان به بازیگر ثانوی در بحران سوریه تبدیل شد که بعد از آن که فرصت سرنگونی حکومت اسد از بین رفت دیگر در امور آن دخالت نمی کند.

در پرونده ایران، چیز جدیدی در مواضع عربستان مشاهده نمی شود، نشانه ها حاکی از آن است که فرصت های نزدیکی ایران و عربستان کمتر شده است. این پرونده برای بیش از 20 سال در دست جناح ملک عبدالله بن عبدالعزیز بود. اکنون با مرگ او فرصت ها برای دور شدن ریاض از تهران فراهم می شود، مگر این که خطری دراماتیک به وجود بیاید یا خطر مشترکی وجود داشته باشد که نزدیکی دو کشور را ایجاب کند.

در بحرین هم وضع بر همین منوال است، مواضع عربستان همان چیزی است که امیر نایف، وزیر اسبق کشور عربستان در دیدار با حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات ایران در دسامبر 2011 گفته بود که راه حل بحرین فقط این است که تظاهرکنندگان به خانه هایشان برگردند برای این که موضع عربستان ثابت است و قابل تغییر نیست. بنابر این انتظار نمی رود که تغییری اساسی در مواضع عربستان نسبت به انقلاب مردمی بحرین به وجود بیاید.

سیاست های نفتی عربستان نیز ثابت خواهند ماند و تغییر نخواهند کرد، افزایش ناگهانی قیمت نفت که به دلیل مرگ ملک عبدالله به وجود آمد زیاد دوام نخواهد داشت و به زودی دوباره سقوط قیمت ها آغاز خواهد شد. مگر این که حادثه امنیتی دراماتیکی رخ دهد که باعث نگرانی بازارهای جهانی شود. عربستان از نفت به عنوان سلاحی برای جنگ با ایران استفاده می کند، ایالات متحده نیز با عربستان در این جنگ شریک شده است تا روسیه را از میدان به در کند. این وضعیت تا آخر ادامه خواهد داشت تا زمانی که این سلاح از ارزش بیفتد.

به هر حال، پرونده خارجی در دست سعود الفیصل باقی خواهد ماند، هیچ نشانه خوشایندی بعد از مرگ عبدالله مشاهده نمی شود، سیاست های ثابتی در عربستان در قبال پرونده های خارجی وجود دارد، و صحبت از شاهین ها و بازها زدن در مورد عربستان تنها یک نگاه خارجی است که هیچ جایگاهی در نهادهای تصمیم گیری عربستان ندارد.

منبع: الاخبار / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11