از محوریت منافع ملی تا توازن در مثلث عزت، حکمت و مصلحت

دیپلماسی ایرانی: عرصه بین الملل در هزاره سوم متاثر از عواملی چون تغییرات عمده در ساختار ژئوپلیتیک و پازل قدرت  و تقویت قدرت های منطقه ای، اهمیت و تاثیرگذاری حوزه های فرهنگی، ارتباطات و سازمان های مردم نهاد در روابط بین الدولی، مقوله جنگ سرد با ویژگی های  جدید خود به ویژه بین روسیه و قدرت های یورو آتلانتیک تحت تاثیر بحران اکراین، ظهور پدیده اسنودن با  ابعاد خطرناکی از جنگ سایبری  و جاسوسی های علنی و پنهان امریکا  و مهمترین عامل یعنی  تقویت و گسترش  پدیده شوم و خطرناک تروریسم و گروه های داعشی  و تکفیری در منطقه خاورمیانه و جهان است. در یک نگاه گذرا با توجه به سیاست های اعلامی دولت تدبیر و امید می توان عناوین الویت های برتر سیاست خارجی را اینگونه برشمرد:

الف: تداوم خردورزی و اعتدال با هدف کاهش تهدیدها و خنثی سازی پروژه ایران هراسی و شیعه هراسی

ب: اهتمام جدی در به نتیجه رساندن مذاکرات  بسیار مهم هسته ای با  1+5

 ج: اهتمام به برقراری امنیت در منطقه خاورمیانه و مبارزه با گسترش داعش در منطقه

د: تمرکز بر دیپلماسی اقتصاد مقاومتی

 د: تسهیل در ارائه خدمات همه جانبه به ایرانیان خارج واحیای اصولی احترام به حقوق آنان

ه: نگاه الویتی به توریسم    

ت : تقویت دیپلماسی فرهنگی با بهره گیری از مفاخر فرهنگی و  ظرفیت های علمی ، دانشگاهی   

ی: ارتقاء ایفای نقش در مباحث بین المللی محور

اکنون که ثلث اول سکانداری دکتر ظریف در دستگاه دیپلماسی می گذرد در یک ارزیابی اجمالی می توان اذعان کرد که نحوه عملکرد وی و مجموعه سیاست خارجی در برخی الویت ها از جمله مذاکرات هسته ای، مقابله با خشونت و گروهای تروریستی، توریسم و ارائه تسهیلات به ایرانیان توفیق بیشتر و در مواردی در حال ایجاد فرایندهای لازم به ویژه در حوزه اقتصاد مقاومتی و دیپلماسی فرهنگی است و برنامه های آموزشی دستگاه دیپلماسی در ساختار سازی و آموزش در موضوع اقتصاد مقاومتی و دیدار دکتر ظریف از بنیاد سعدی و تاکید همه جانبه بر دیپلماسی فرهنگی و ترویج زبان فارسی گواه این اقدامات است.

 در یک نگاه تطبیقی بر کسی پوشیده نیست که رهبران جهان و دولت های مختلف در پیام سال نو میلادی 2015 خود کمترین اشاراتی را به ایران تهدیدآمیز کردند، امری که موید موفقیت کشورمان در تضعیف طرح های ایران هراسی در عرصه بین المللی است. همچنین در موضوع هسته ای نیز روند برگزاری مذاکرات و چگونگی ایفای نقش هیئت ایرانی با عنایت همه جانبه به منافع ملی و فرصت تاریخی بودن این مقطع موید آن است که ضمن آزاد سازی بیش از 7 میلیارد دلار از دارایی های کشورمان، جامعه جهانی نیز به اراده و اهتمام جمهوری اسلامی ایران در به نتیجه رساندن مذاکرات و به رسمیت شناختن حق استفاده از دانش هسته ای وقوف کامل پیدا کرده است، امری که موجب تشویش و نگرانی دولتمردان رژیم صهیونیستی و سیاستمداران نئومحافظه کار آمریکایی نیز شده است. مهمتر اینکه در رصد رسانه های خبری و تحلیلی بین المللی کاملا مشخص است که سیاستمداران متعادل عرصه بین المللی بیش از هر زمان دیگر بر ضرورت به نتیجه رساندن مذاکرات هسته ای و حصول توافق در سال 2015 میلادی تاکید دارند.

خاورمیانه همواره نقش مهمی در تحولات بین المللی داشته است و ایران اسلامی در دوره پسا انقلاب به عنوان قدرت برتر در منطقه ایفای نقش کرده و این نقش در سال های اخیر برجسته تر شده است ، رایزنی های مقامات کشورهای منطقه به ویژه عراق ، سوریه ، لبنان با دولتمردان جمهوری اسلامی ایران و اذعان رهبران بین المللی به ضرورت مشارکت ایران در برقراری صلح و آرامش در منطقه و مبارزه با داعش نیز موید این امر است و سفر اخیر رئیس مجلس شورای اسلامی به سه کشور عراق ، سوریه و لبنان ، دیدارهای مقامات خارجی با کشورمان و رایزنی  تلفنی وزرای خارجه اروپایی و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با دکتر ظریف و حضور مقامات وزارتخارجه های آلمان و فرانسه در تهران برای رایزنی با معاونت عربی و آفریقایی وزیرخارجه کشورمان در راستا قابل ارزیابی است.

در هزاره سوم توریسم ضمن تداوم روند تصاعدی در حوزه اقتصاد نیز نقش بیشتری به خود گرفته است و در مورد کشورمان توریسم ضمن آثار متبت اقتصادی و اشتغال در بهبود تصویر فرهنگ و تمدن ایرانی در جهان اهمیت مضاعف دارد و این واقعیت بر کسی پوشیده نیست که اتباع کشورهای خارجی در هر موقعیت و شرایط به ایران سفر می کند به یک مروج فرهنگ ایرانی تبدیل می شوند و در یک مقایسه آماری مبرهن است که که حضور گردشگران خارجی در سال 1393 در کشورمان افزایش چشمگیر داشته و بنا به اعلام سازمان گردشگری ورودی گردشگر به کشور با رشد 70درصد نسبت به دوره سال قبل روبه رو است.

تحرکات در حوزه بین الملل نیز اهمیت خاص و برجسته ای در تامین منافع ملی هرکشور دارد و در یک بررسی اجمالی و با اشاره به حضور پویای دیپلماتیک کشورمان در مجامع بین المللی، شرکت رئیس جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی، اجلاس شاهنگ های و برگزاری اجلاس جهانی مبارزه با خشونت ، کنفرانس وحدت و غیره می توان بر این رویکرد موفق دستگاه دیپلماسی صحه گذاشت.

در یک ارزیابی مختصر  می توان به این حمع بندی رسید که از طرفی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر برقراری توازن در سه اصل عزت ، حکمت و مصلحت تحت رهبری مقام معظم رهبری و تحول حاصله از اهداف اعلامی و اعمالی دولت تدبیر امید با تکیه بر اعتدال و خردورزی  و محور قراردادن حفظ منافع ملی و امنیت شهروندان در شبه جزیره بی ثباتی موفقیت شایانی را تداوم بخشیده است و از طرف دیگر دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران  با تمرکز بر کاهش هزینه های تصنعی و خلع سلاح روانی و تبلیغی دشمنان قسم خورده انقلاب اسلامی توانسته است پویایی جدیدی را در روابط کشورمان با کشورهای همسایه ، جنوب شرق آسیا و قاره سبز و حوزه بین المللی به ثبت برساند که گواه عملیاتی و عینی آن نقش برجسته کشورمان در معادلات امنیتی ، سیاسی کشورهای همسایه ، پویایی ارتباطات اقتصادی با همسایگان ، برگزاری اجلاس مهم منطقه ای و بین المللی در تهران و رقابت  کشورهای اروپایی برای تقویت رایزنی و فراهم کردن پیش زمینه های گسترش روابط به خصوص در مبادلات تجاری و انرژی با ایران اسلامی است.

انتشار اولیه: یکشنبه 21 دی 1393 / انتشار مجدد: شنبه 27 دی 1393