چرا جنگ با داعش محکوم به شکست است؟!

نافذ احمد*

دیپلماسی ایرانی: آمریکا برای شکست دادن داعش می بایست ابتدا تاریخ معاصر را مطالعه و در مسیر خود تغییرات اساسی ایجاد کند. آمریکا همچنین می بایست به بررسی نقش واقعی خود در تشدید بی ثباتی هایی بپردازد که به بروز افراط گرایی منجر شده اند.

طبق مثلی قدیمی که عموما به اشتباه به انیشتین نسبت داده می شود، دیوانگی این است که عمل واحد بارها تکرار شود و انتظار نتیجه ای متفاوت از آن برود.

چنین تعریفی شرح حال کامل جنگ های ائتلاف آمریکا و انگلیس در چند سال گذشته و به ویژه مبارزه آنها با گروه نو ظهور تروریستی داعش در عراق و سوریه است.

مشکل آمریکا و انگلیس این است که همه تلاش خود را به کار می گیرند؛ اما نه برای پیروزی، بلکه برای شکست. ائتلاف آمریکا و انگلیس در نابودی شبکه های مالی داعش شکست خورد؛ در مبذول داشتن توجه کافی به داعش شکست خورد؛ در محافظت از غیر نظامی ها از گزند و آسیب حملات و بمباران های هوایی شکست خورد و تا کنون هیچ راهبرد بلند مدتی برای جلوگیری از پیوستن افراد جدید به گرو ه های افراطی نیافته است. همه این شکست ها نشانه بی کفایتی در زمینه های سیاست خارجی هستند.

در زمینه نابودی منابع مالی داعش، باور عمومی این است که داعش در تامین منابع مالی خود کفاست و بودجه خود را از فروش نفت خام به دست می آورد؛ اما تنها بخشی از این باور صحیح است.

در اوایل ماه سپتامبر، جانا هیباسکووا سفیر اتحادیه اروپا در عراق در گفتگو با کمیته امور خارجی اتحادیه اروپا تصریح کرد چندین کشور عضو این اتحادیه از سازمان تروریستی داعش که با وحشیگری بخش هایی از سوریه و عراق را اشغال کرده است، نفت خریداری کرده اند. وی با این حال از اشاره مستقیم به نام کشورهای مربوطه خودداری کرد.

به گزارش نیویورک تایمز، گروه افراطی داعش در ماه ژانویه سال گذشته کنترل بیشتر منابع نفت و گاز سوریه را به دست گرفتند که این مسئله به افزایش منابع مالی داعش و جبهه النصره منجر شد که هر دو شاخه هایی از القاعده محسوب می شوند. از جمله مناطق اشغال شده توسط داعش منابع نفت و گاز در شهرهای حلب، دیر الزور و حسکه بودند.

سه ماه پس از انتشار این خبر، اتحادیه اروپا به تسهیل معاملات نفتی با سوریه رای داد تا بدین ترتیب امکان فروش نفت به دست آمده از میدان های تحت اختیار داعش را در بازارهای بین المللی فراهم آورد. شرکت های اروپایی مجاز بودند در صورت تایید گروه مخالف ائتلاف ملی سوریه، محصولات نفتی این مناطق اشغال شده را خریداری کنند.

جاشوا لندیس کارشناس مسائل سوریه در دانشگاه اکلاهما در این باره گفت: «تنها نتیجه ی منطقی که می توان از این دیوانگی اتحادیه اروپا گرفت، تامین مالی القاعده توسط این اتحادیه است.»

آمریکا پس از درک لزوم مبارزه با داعش، حملات هوایی گسترده علیه پالایشگاه ها و خط لوله های تحت کنترل داعش در سوریه آغاز کرد. اما داعش همچنان میزان قابل توجهی نفت را به صورت پالایش نشده و از طریق عملیات قاچاق به فروش می رساند و روزانه درآمدی میلیون دلاری از فروش نفت کسب می کند.

در پی آسیب های وارد آمده به زیرساخت ها در حملات هوایی، داعش اکنون تولیدی خود را به صورت پالایش نشده و از طریق کاروان های تانکرهای نفتکش به ترکیه و یا از مرز اردن به استان الانبار عراق منتقل می کند.

این شیوه فروش نفت داعش به انتقاد گروه انگلیسی نظارت بر حقوق بشر در سوریه از حملات تحت رهبری آمریکا به پالایشگاه های تحت کنترل داعش در سوریه منجر شد. رامی عبدالرحمان یکی از اعضای این گروه مدافع حقوق بشر تصریح کرد: «پالایشگاه ها هدف های اصلی نیستند و حمله به آنها داعش را تضعیف نمی کند؛ چرا که این پالایشگاه ها ارزش مادی برای داعش ندارند و تانکرهای حمل نفت می بایست هد حملات قرار گیرند.»

کاروان های سوختی داعش که از سوریه به سمت ترکیه حرکت می کنند همچنان سالم به مقصد می رسند و در مقابل، سیاستمداران در ترکیه و عراق دولت منطقه کردستان عراق را به موافقت با استفاده داعش از جاده های منطقه متهم می کنند.

اکنون دیگر مسئله کمک ترکیه-- متحد ائتلاف تحت رهبری آمریکا—به داعش با هدف پیروزی در بازی جغرافیای سیاسی و سرکوب گروه های مخالف کرد، رازی سرگشاده است.

در همین راستا، کلودیا روث معاون رئیس پارلمان آلمان با شنیدن خبر موافقت ترکیه با برپایی اردوگاه داعش در شهر بندری استانبول که به تسهیل انتقال اسلحه برای این گروه منجر می شود و همچنین حمایت ترکیه از فروش نفت توسط داعش، از این مسئله اظهار تعجب کرد که ناتو تا کنون واکنشی به این مسئله نشان نداده است.

اما تنها ترکیه در این روند مقصر نیست. طبق برآوردهای محرمانه سازمان سیا، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر و کویت نیز در گذشته در تامین مالی افراطی ترین عضو در میان گروه های شورشی در سوریه-- داعش، نقش داشتند. این کشورها تامین مالی داعش را تحت برنامه عملیات پنهانی و با هدف برکنار کردن بشار اسد از ریاست جمهوری سوریه صورت دادند و آمریکا و انگلیس نیز در ابتدا در اجرای این برنامه همکاری داشتند.

بسیاری از مقامات رده بالا همچون جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا، ژنرال جوناتان شاو مشاور ارشد پیشین ستاد مشترک ارتش انگلیس و ریچارد دیرلاو رئیس ام آی 6، به تامین مالی داعش اعتراف کرده اند.

با توجه به مسائل مطرح شده، ائتلافی که در ظاهر قرار است داعش را سرکوب کند، از کشورهایی تشکیل شده که در اصل داعش را ساخته اند و برخی از آنها همچنان به حمایت از این گروه تروریستی ادامه می دهند. با این حال، آمریکا و انگلیس هنوز برای تحت فشار گذاشتن این کشورها چه از نظر دیپلماتیک و چه مالی هیچ اقدامی نکرده اند.

مسئله دیگر ناتوانی آمریکا  متحدانش در حمایت و محافظت از افراد غیر نظامی گرفتار شده در این درگیریهاست. آمریکا در ماه سپتامبر استانداردهای در نظر گرفته شده در سال 2013 را برای کاهش تلفات غیر نظامیان تسهیل کرد. بدین ترتیب، ارتش آمریکا می تواند در صورت سکونت تروریست ها در یک منطقه، «بدون نگرانی از آسیب های جانبی ناشی از حملات برای غیر نظامیان»، این مناطق را هدف قرار دهد. نتیجه این اقدام اوباما فاجعه آمیز بود.

یکی از فعالان مخالف بشار اسد در سوریه در این خصوص گفت: «در نتیجه حملات هوایی اتحاد غرب، خانه های افراد غیر نظامی در مناطق بسیاری ویران شد.»

با این حال، پنتاگون به رغم انتشار گزارش های بسیار در خصوص کشتار جمعی غیر نظامیان در این حملات هوایی، از اعتراف به کشته شدن غیر نظامیان در این حملات خودداری کرد.

آمریکا جنگ با داعش را از مدت ها پیش از شروع مبارزه باخته است. با افزایش بی ثباتی ها در منطقه و در شرایطی که آمریکا و متحدانش هنوز نتوانسته اند راهبردی موثر برای جلوگیری از تشکیل گروه های افراطی بیابند و در مواردی به گسترش این گروه ها کمک نیز کرده اند، قدرت داعش افزایش می یابد و بر خشونت های تروریستی علیه غرب نیز افزوده خواهد شد.

آمریکا برای شکست داعش می بایست نقش موثر خود را نیز در شکلگیری و گسترش گروه های افراطی در نظر بگیرد؛ به مطالعه تاریخ معاصر بپردازد و از اقدامات اشتباه خود در گذشته درس بگیرد و تغییری جدی در سیاست های خود ایجاد کند.

نویسنده: نافذ احمد

* نافذ احمد یک خبرنگاری محقق است که در زمینه امنیت بین المللی مطالعات دارد. وی در نشریه هایی همچون ایندیپندنت، فارن پالیسی، پراسپکت و لموند مطلب نوشته است.

منبع: میدل ایست آی / مترجم: طلا تسلیمی