مشکل امضای توافق است یا اجرای آن؟

دیپلماسی ایرانی: بخش مطالعات خاورمیانه اندیشکده «ویلسون» در واشنگتن، ویژه نامه ای را با عنوان «بعد از مذاکرات ایران و 1+5» منتشر کرده است. 32 متخصص مسائل خاورمیانه و ایران در حوزه های روابط و امنیت بین المللی با طرح نقطه نظرات خود، به نوعی آینده بعد از مذاکرات را پیش بینی کرده اند که "دیپلماسی ایرانی" طی چند روز پیاپی آنها را منتشر می کند.

نظر دانیل برومبرگ را اینجا و پاتریک کلاوسون را اینجا می توانید بخوانید:

رمی خوری، بنیانگذار موسسه سیاست عمومی و روابط بین الملل ایصام فارز، دانشگاه امریکایی بیروت:

تمدید مذاکرات میان ایران و 1+5 نشان دهنده عقلانیت و خردورزی حاکم بر هر دو طرف و انتظارات عمیق تر برای رسیدن به توافق دائمی و نهایی است که در ماه های پیش رو به دست خواهد آمد. در این رابطه نکاتی دارم:

اول) پختگی، صبر و جدیت در هر دو طرف تحسین برانگیز است و فاصله بسیاری با توهین ها، تهدیدات دیوانه وار و سرزنش هایی دارد که در چند سال اخیر به محتوای اصلی روابط ایران و امریکا و اسرائیل تبدیل شده است. هر دو طرف نیاز دارند به یک توافق برسند چرا که هزینه های شکست برای همه بسیار بالاست به ویژه با توجه به وضعیت آشوب زده خاورمیانه که هم ایران و هم قدرت های بزرگ تلاش های بسیاری را برای حل مسئله انجام داده اند چرا که همه در مقابل شکست که چیزی جز نتیجهٔ شرارت بار تنبیهی و انتقام جویانه نیست، آسیب پذیر هستند.

دوم) مسائل تکنیکی مربوط به صنایع اتمی ایران و البته رفع تحریم می تواند با جدیت و بدون غرض ورزی حل و فصل و اختلافات تدریجا رفع شوند، اگر اتهام زنی ها و مواضع خشمگینانه طرفین نادیده گرفته شوند. بجای آن دو طرف می توانند بر اقدامات متقابلی تمرکز کنند که نیازهای دو طرف را تامین کند. مجددا تاکید می کنم که «متقابل بودن» و «همزمان بودن» از عناصر دستیابی به موفقیت است.

سوم) رهبری تعیین کننده در هر طرف می تواند بر مواضع افراطی ایدئولوژیکی مخالفان داخلی فائق آید. ادامه مذاکرات کنونی به ویژه برای لابی های همدل با اسرائیل که مخالف کلی هرگونه غنی سازی اورانیوم توسط ایران هستند، ضربه بزرگی است.

چهارم) ایران به دنیا درس بزرگی داده است: اینکه چگونه یک موضع محکم، مشروع و متکی به حق برخورداری از غنی سازی اورانیوم برای مقاصد صلح آمیز می تواند تثبیت شود، آن هم زمانی که کشوری مقهور اتهام ها و مفروضات ابتدایی عمدتا امریکایی و اسرائیلی پسند نشود. اتهام هایی که شواهد معتبر و محکمی در پشت خود ندارند. «احترام به خود» ابزار دیپلماتیک موثری است برای کسی که واقعیت هایی را برای اثبات مواضعش در دست دارد.

برنار اورکاد، محقق مرکز پژوهش های ملی فرانسه (سنراس) پاریس:

پیروزی برای هر دو طرف؟ بله، حداقل موفقیتی سیاسی برای اوباما و دولت روحانی است چرا که بعد از ۳۵ سال جنگ سرد میان دو کشور روابط تهران –واشنگتن تبدیل به نوعی شناسایی عملی روابط سیاسی-دیپلماتیک شده است. مسئله هسته ای مورد استفاده همه طرف های مذاکره به عنوان ابزاری برای از سرگیری روابط بر یک مبنای استوار شده است. بنابراین مشکل اصلی رسیدن به توافق نیست بلکه بیشتر اجرای توافق است، عمدتا برای اجتناب از اینکه توافق به سرنوشت توافق اکتبر ۲۰۰۳ دچار نشود. خوشبختانه دو طرف زمان لازم برای توافق موقت را داشته اند. نقشه راهی که پر کردن حفره های موجود در توافق را گام به گام و به دور از مناظرات ایدئولوژیکی و پروژکتورهای خبری پیش بینی کرده بود. ایران و کشورهای غربی و مخالفان هر گونه توافق همگی همچنان قوی هستند، اما برای آن ها مخالفت با توافق ضعیف و پرحفره که فرآیند طولانی مدت خواهد بود نیز دشوار است. تندروهای ایرانی از پیامدهای اجتماعی و فرهنگی گشایش سیاسی می ترسند. اسرائیل و عربستان سعودی و بعضی از لابی های غربی ظاهرا مجبورند که دست از کار بکشند و تقریبا همه آن ها باید چرخش اصلی در موازنه قوا در منطقه را به نوعی بپذیرند. بازگشت ایران مهم ترین محور این چرخش جدید موازنه قوا در منطقه است. ظهور ایران به عنوان قدرت منطقه ای منشا اثر و نه یک بازیگر منفعل. آنچه این روز ها مخاطره آمیز است، مدیریت سیاسی پایداری باثبات در خاورمیانه است. وظیفه ای که عربستان سعودی و شرکایش قادر به انجام آن نیستند. مناظرات هسته ای با یا بدون توافق جامع، کلید گشایش در است. پرسشی که هم اکنون مطرح این است که چه کسی از در و با چه هدفی استفاده خواهد کرد؟