تغییر شگرف استراتژی امریکا در منطقه

دیپلماسی ایرانی: دکتر محمد عبدالغفار، مشاور پادشاه بحرین در امور دیپلماتیک در نشستی که مرکز "مطالعات استراتژیک و بین المللی و انرژی" برگزار کرده است، گفت: «استراتژی امریکا در منطقه خلیج فارس در سال های اخیر با کاهش تدریجی نیروها و جنگ افزارهای نظامی به دلیل مسائل استراتژیک و اقتصادی تغییر کرده است.»

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ایلاف، وابسته به جریان های لیبرال مخالف حکومت عربستان که مقر آن در لندن است، وی در این نشست که با عنوان "کشورهای کوچک.. دینامیک امنیتی در منطقه خاورمیانه" برگزار شده است، همچنین گفت: «تغییر استراتژی امریکا فقط مختصر به خلیج فارس نیست بلکه تا دیگر مناطق جهان که شاهد تنش هایی است نیز امتداد یافته است.»

وی یادآور شد، ناظران سیاسی در غرب و در ایالات متحده صحبت از ضرورت تغییر سیاست های دفاعی امریکا که سال ها از آنها پیروی می کرد، می کنند. نگرش جدید مبتنی بر این است که از حضور نظامی در مناطق متشنج کاسته شود مگر این که حضور آنها برای حفاظت از مصالح حیاتی و ملی امریکا الزامی باشد.

عبدالغفار سپس گفت: «این مساله تاثیر به سزایی بر کشورهای کوچک از جمله کشورهای شورای همکاری خلیج فارس می گذارد، مساله ای که سبب می شود به طور جدی به فکر ایجاد ساختارهای تازه ای در ابعاد امنیت داخلی و خارجی با توجه به مفاهیم جدید استراتژیک منطبق با مسائل جدید امنیتی بیفتند.»

وی در ادامه افزود: «کشورهای کوچکی مثل کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در وضعیت جدید با مشکلات تازه ای روبه رو هستند که به دلیل نبود عمق استراتژیک باعث شده است که نتوانند از توانایی برخورد با درگیری های خارجی در مراحل خاص برخوردار شوند. این کشورهای کوچک ثروت های هنگفتی در ابعاد منطقه ای دارند اما کمبود توانایی نظامی و همچنین نوع وجود حکومت های سیاسی مختلف در این کشورها باعث شده است که نتوانند برای خود مصونیت امنیتی ایجاد کنند و این مساله تهدید وجودی برای آنها محسوب می شود.»

عبدالغفار همچنین یادآور شد، کشورهای کوچک انتخاب هایی برای دفاع از خود دارند که تقویت امنیت ذاتی و پیوستن به هم پیمانی های منطقه ای و گرایش های نظامی و هم پیمانی های بین المللی از جمله آنها است، این کشورها می توانند یکی یا همه این انتخاب ها را مد نظر قرار دهند اما این مساله هزینه های استراتژیکی برایشان به دنبال خواهد داشت.

در همین رابطه دکتر جین مارک، استاد بخش مطالعات دفاعی در دانشکده کینگز در لندن نیز در این نشست سخنرانی کرد و گفت: «انتخاب هایی که در برابر کشورهای کوچک منطقه وجود دارد می تواند گرایش آنها یا ورودشان به پیمان های منطقه ای و بین المللی را موجب شود. البته هر انتخابی هم جوانب ایجابی دارد هم جوانب سلبی. اما هدف اساسی همه کشورهای کوچک به طور کلی این است که بتوانند توانایی های خود را با هدف حفظ بقا تقویت کنند. یکی از مهمترین کارهایی که می توانند آنها انجام دهند برقراری رابطه با همه کشورهای منطقه است. چنین اقدامی می تواند انتخاب های استراتژیکی را در برابر آنها قرار دهد که می تواند هم ایجابی باشد هم سلبی.»

ریکی تاکید کرد، برخورداری از قدرت نرم بدون وجود قدرت سخت برای کشورهای کوچک کافی نیست. اگر قدرت نرم هم نباشد قدرت هوشمند فراهم نخواهد شد. سیاست ورود به هم پیمانی با کشورهای بزرگ التزامات بسیاری را برای کشورهای عضو تحت لوای پیمان به وجود می آورد که نمونه آن را پیمان امریکا و اروپا و چگونگی ورود کشورها به درگیری ها و جنگ ها می توان دید. در این نوع از رابطه ها ممکن است کشورها کارهایی کنند که باب میل دیگر اعضا نباشد مثل جنگ ایالات متحده در عراق که با رضایت اروپایی ها انجام نشد.

در این کنفرانس دکتر میشل بلفر، موسس و رئیس بخش مطالعات بین المللی و مطالعات اروپایی در دانشگاه متروپولیتن پراگ نیز سخنرانی کرد. وی در این باره گفت: «بحرین نمونه کشور کوچکی است که در منطقه پرخطری از جهان واقع شده است. چنین کشور کوچکی ممکن است در هر جای دیگری با مشابه همین مخاطرات روبه رو شود. بحرین توانست از تهدیدهای حقیقی و به شدت خطرناک با وجود رهبران سلیم خود و از طریق برآورد حوادث و توجیهاتی که در این زمینه شدند، عبور کند.»

وی سپس گفت: «کشورهای کوچک از توانایی کافی برای درک آن چه پیرامونشان می گذرد، برخوردار نیستند. برای همین همیشه باید متغیرهای منطقه ای و بین المللی را مورد توجه قرار دهند. به ویژه محدودیت هایی که در روابط بین المللی وجود دارد. آنها باید با درایت بتوانند آثار این متغیرها را برآورد کنند. بحرین توانایی بررسی وقایع و درک متغیرها و تعامل سریع و مدبرانه با آنها را دارد. مساله ای که به آن اجازه داده که به بقایش ادامه دهد و در منطقه پراضطراب و به شدت ملتهب رشد کند. از جمله این رفتار می توان به مشارکت بحرین در پیمان بین المللی مبارزه با اندیشه تروریسم و جلوگیری از انتشار آن اشاره کرد.»

بلفر همچنین گفت: «کشورهای کوچک عضو شورای همکاری خلیج فارس باید بتوانند که انتخاب های خود در مواجهه با متغیرهای آینده خاورمیانه را بررسی کنند. در منطقه حوادث و تحولات گوناگونی در حال وقوع است که می تواند منطقه را تغییر دهد. از جمله حوادث بحرین، همچنین حوادث عراق. تلاش هایی برای تقسیم عراق می شود که از بزرگ ترین خطرهایی است که در حال حاضر منطقه را تهدید می کند. علاوه بر آن تغییر سیاست های ایالات متحده در منطقه است که نرمش بیشتری در قبال کشورهایی که خواسته هایی در منطقه دارند، از خود نشان می دهد. امریکا تمایل دارد با این کشورها که در گذشته آنها را دشمن می دانسته و همچنان تلاش دارند به مداخله های خود در کشورهای حوزه خلیج فارس ادامه دهند، همکاری کند.»

بلفر یادآور شد، دنیا در گذشته با بی توجهی با کشورهای کوچک و تمرکز بر کشورهای در حال رشد مثل چین اشتباه کرد. موقعیت ایالات متحده در دنیای امروز نمونه این اشتباه است. کشورهای کوچک بابت این بی توجی و تاثیرپذیری ای که از کل حوادث منطقه داشته اند هزینه های بسیاری پرداخته اند. این کشورها باید تصمیم های جدی ای نسبت به تحولات جاری منطقه اتخاذ کنند تا بتوانند امنیت و بقای خود را تضمین کنند.

وی در ادامه افزود: «ما امروز شاهد تغییرات گسترده ای در سطح بازیگران بین المللی و در سطح استراتژی جهانی هستیم. توجه ایالات متحده به آسیا باعث نگرانی بعضی کشورهای کوچک منطقه در سایه وجود قدرت های منطقه ای که تلاش دارند هیمنه خود را بر کل منطقه بسط دهند، شده است. هم زمان با ظهور آن چه امروزه معروف به داعش شده ما همچنین شاهد شکل گیری نسل های جدیدی از گروه های شبه نظامی مثل حزب الله در عراق و در سوریه و در مناطق دیگر هستیم. برای کشورهای منطقه ضرورت دارد که در برابر حوادث سرنوشت ساز موضعی واحد اتخاذ کنند و اهمیت ترسیم سیاست یکپارچه را که بتواند از کشورهای منطقه محافظت کند و پشتیبان آنها در برابر زیان های احتمالی باشد، درک کنند.»

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه : پنجشنبه 10 مهر 1393 / باز انتشار : سه شنبه 15 مهر 1393