مصلحت سنجی واشنگتن در مبارزه با داعش

دیپلماسی ایرانی: پیچیده شدن اوضاع عراق، سرانجام آمریکا را وادار به واکنش جدی کرد. در همین راستا جان کری وزیر امور خارجه به عراق سفر کرد و دیدارهایی با مسئول و رهبران سیاسی این کشور داشت که در جریان آنها بر شکل گیری تشکیل دولت نجات ملی تاکید شد.  موضوعی که مالکی آن را کودتایی علیه دولت دانسته و بر این باور است دولت نجات ملی کودتا علیه قانون اساسی است. در همین حال برخی رسانه هایی عربی از توافق آمریکا و عراق برای همکاری نظامی خبر داند که در همین راستا گفته شده پهبادهای مورد استفاده قرار گرفته برای شناسایی آمریکایی بوده و تا کنون نیز برای مورد هدف قرار دادن مواضع داعش از این پهبادها استفاده شده است. از طرفی یکی از موضوعاتی که باید به صورت جدی در این گفت وگوها مطرح شود نقش عربستان در این پرونده است زیرا کمک های عربستان به داعش را نمی توان انکار کرد. در مورد اوضاع کنونی عراق و دیدگاه آمریکا در قبال این کشور و گروه تروریستی با حسین رویوران کارشناس مسایل خاورمیانه ، گفت و گویی داشتیم که در زیر می خوانید:

وزیر امورخارجه آمریکا پس از بازدید با مسئولان و رهبران سیاسی عراق و کردستان گفته راه حل عراق نظامی نیست. اما در همین حال علی الموسوی مشاور رسانه ای نخست وزیر از اعلام همکاری آمریکا و عراق برای همکاری نظامی خبر داده؛ تا چه حد آمریکا همکاری نظامی، یعنی درگیری مستقیم با داعش را دستور کار خود با ارتش عراق قرار می دهد؟

در حال حاضر داعش در فهرست تروریست آمریکا و اتحادیه اروپا قرار گرفته است و به همین دلیل با توجه به جنگ علیه تروریسمی که غرب به عنوان یک شعار، سیاست و راهبرد انتخاب کرده، باید این کار را انجام دهد. اما اکنون شاهد تعلل آمریکا در عراق هستیم و واشنگتن هم سلاح مورد نیاز را به دولت  بغداد نمی دهد. این در حالی است که عراق پول سلاح ها را پرداخت کرده اما آمریکا حاضر نیست زودتر از موعد سلاح تحویل دهد. در حال حاضر آمریکا تا حدودی دیکته سیاست می کند. به عبارتی شرط می گذارد و می گوید دولت عراق باید یک دولت فراگیر و همه گروه های سیاسی در آن شرکت داشته باشند. این نشان می دهد که آمریکا از اراده جدی برای مقابله با داعش برخوردار نیست. اگر این نتیجه گیری را بپذیریم، آمریکا از ادامه و نهادینه شدن ناامنی در عراق و منطقه عملا حمایت می کند. سیاست کلی آمریکا در این راستا شکل گرفته است.

اعزام نخستین گروه مشاوران آمریکایی به عراق تایید شده است. در شرایطی که داعش هر روز پیشروی های بیشتری را در دستور کار خود قرار می دهد، حضور مشاوران نظامی آمریکا در عراق چه کمک نظامی به ارتش این کشور می تواند باشد؟

نخست آنکه بخشی از نیروهای نظامی که به عراق آمده اند، برای حفاظت از سفارت آمریکاست. شما می دانید که سفارت آمریکا در عراق، از کشور واتیکان بزرگتر است و چند هزار نفر در آن مشغول به کار هستند. بخش دیگری از نیروهای نظامی برای ارزیابی و مشورت نظامی آمدند. درغیر این صورت آمریکا اعلام نکرده که تصمیم به عملیات نظامی مستقیم دارد. بنابراین حضور مستشاران نظامی، شاخصی در راستای جدیت آمریکا برای مقابله داعش به شمار نمی آید.

به نظر می رسد که ارتش عراق از توانایی لازم برای مهار داعش برخوردار نیست . این در حالی است که با وجود فتوای مراجع در عراق مبنی بر مبارزه با داعش ، مهار کامل این گروه هنوز ممکن نشده است. آیا عواملی جز توان نظامی این گروه منجر به موففقیت های اخیر آن شده است ؟

مساله توان نظامی است. حوادث عراق بیانگر این است که ارتش از توان محدودی برخوردار است و افرادی زیادی در آن رخنه کرده اند. بخشی از فرماندهان منتصب از سوی مالکی، در موصل خیانت کردند. بنابراین فرماندهانی که دولت انتخاب کرده، متاسفانه با تبانی و گرفتن پول، شهر را واگذار و عملا فرار کردند. بنابراین اشتباهاتی در  ساختاری که مالکی ایجاد کرده، وجود دارد. اما این بدان معنا نیست که کل ارتش عراق، خیانتکار است. از این رو بازنگری کلی در مورد افراد و ساماندهی ارتش، بسیار لازم و ضروری است تا اینکه دولت عراق بتواند شرایط فعلی را دگرگون کند و از حالت تدافعی به حالت تهاجمی تغییر وضعیت دهد.

تا چه اندازه دولت مالکی را مقصر شرایط نابسامان امنیتی به وجود آمده می دانید.

بخشی از آنچه اتفاق افتاده، متاثر از شرایط طبیعی عراق، بخش دیگر اشتباهات فرماندهی و همینطور متاسفانه مشارکت دولت های خارجی در توطئه عظیم علیه دولت است. امکاناتی که در اختیار داعش قرار گرفته، امکانات یک کشور است، نه امکانات یک گروه تروریستی. چه کسی می تواند شهر 2 میلیون نفری موصل را تصرف کند؟ آیا یک گروه چند هزار نفری می تواند؟ به طور حتم نمی تواند. اما امکاناتی در اختیار آنها قرار گرفت که در نهایت موصل به تصرف آنها در آمد. بنابراین نمی توان تک علتی دنبال مقصر گشت. مجموعه ای از عوامل چنین شرایطی را به وجود آورد.

آمریکا معتقد است که تنها دولت فراگیر و توافق ملی راه نجات عراق است. در حالی که گفته شده مالکی با دولت نجات ملی مخالف بوده و از سمت خود کناره گیری نمی کند.. وی‍ژگی های دولت توافق ملی از نظر آمریکایی ها چیست؟ ایا فرد خاصی را برای جایگزینی مالکی در نظر دارند؟

یکی از رفتارهای متناقض آمریکا در همین مساله است. همواره غرب بر دموکراسی تاکید داشته و معتقد است باید به نتیجه دموکراسی پایبند بود. انتخاباتی در عراق برگزار و ناظران بین المللی نیز آن را تایید کردند و حزب آقای مالکی نیز بیشترین آرا را به دست آورد. اینکه آمریکا از دولت عراق می خواهد نتیجه انتخابات را نادیده بگیرد، شرایط جدیدی را به دور از نتایج انتخاباتی دولت تشکیل دهد، یا اجازه دهد دیگری دولت تشکیل دهد، یعنی عبور از دموکراسی و تسلیم در مقابل بسیاری از گروه هایی که به گونه ای با داعش زد و بند دارند و بعثی هایی که همپیمان داعش هستند. بنابراین تصور می کنم، نوعی خلط مبحث روی داده است. آمریکا نجات عراق را در راستای تشکیل دولت ملی عنوان کرده که در چارچوب قانون، عبور از دموکراسی تعریف می شود. این استرات‍ژی بیانگر این است که غرب در عراق کاملا متناقض عمل می کند. جالب است که در سوریه بحث اکثریت را مطرح می کند و در عراق منتخبین اکثریت را تا حد زیادی نادیده و بحث آشتی ملی را مطرح می کند. این نوع رفتار نشان می دهد که موضع گیری سیاسی آمریکا، پایبند اخلاق و بسیاری از مواضعی که خود غربی ها تاکید می کنند، نیست.

چرا آقای مالکی بر مواضع خود پافشاری کرده و تشکیل دولت نجات ملی را کودتایی علیه قانون اساسی می داند؟

تشکیل دولت نجات ملی، به معنای عبور از دموکراسی است. قانون اساسی جدید در عراق، پیشتر بر دولت تک حزبی بعثی اقلیتی بود. از زمانی که صدام سقوط کرده، همه دولت ها بدون استثنا با مشارک شیعه، سنی و کرد شکل گرفته است. سوال قابل طرح این است که چرا آمریکا از دموکراسی عبور می کند؟ از قانون اساسی جدید که خود آمریکا پسندیده بود، عبور می کند و بحث آشتی ملی را و نه اجرای نتیجه انتخابات را دنبال می کند؟ به نظرم این مساله نشان دهنده اهدافی است که آمریکا دنبال می کند. آمریکا دنبال حاکم کردن منتخبین مردم نیست. دنبال حاکم کردن کسی است که می تواند بیشترین امتیاز را به غرب بدهد و می تواند همپیمان غرب باشد.

داعش به پیشروی های خود ادامه داده و خوهان تصرف نوار مرزی عربستان و عراق است، آیا این اقدام در راستای ارتباط نزدیک تر با عربستان است؟ یا اینکه احتمال سرکوب شدن، آنها را به سمت عربستان سوق داده تا بتوانند به این کشور پناه برده یا به بازسازی خود به لحاظ تجهیزات نظامی و مالی بپردازند؟

درحال حاضر شاخص های زیادی روز به روز ظاهر می شود که نشان می دهد داعش از طرف برخی کشورهای منطقه از جمله عربستان حمایت شده و امکاناتی در اختیارش قرار می گیرد. رسانه های وابسته به عربستان، سعی می کنند از واژه داعش استفاده نکنند و بگویند انقلابیون عشایر. عملا با تغییر واژگان سعی در حمایت  از تروریسم دارند. اما این گروه های تروریستی معلوم نیست تا ابد، همپیمان عربستان باشند. امکان اینکه این گروه به سرعت به خطری برای عربستان تبدیل شود هم وجود دارد.عربستان با حمایت از این گروه، آنها را به جنگ علیه دولت رسمی و منتخب تشویق می کند. حال زمانی که این گروه می تواند علیه دولت رسمی و منتخب بجنگند، آیا می تواند علیه آل سعود که منتخب نیست هم بجنگد؟ بله می شود. اگر این فرهنگ گسترش پیدا کند، در آینده دود داعش به چشم خودشان خواهد رفت .

به نظر می رسد که کشورهای غربی  بی توجه به میزان خشونتی که داعش در سوریه  عراق به راه انداخته و تهدیدی که این گروه برای امنیت جهانی است ، ترجیح می دهند چندان از احتمال کمک نظامی به دولت عراق سخن نگویند. دلایل این امتناع نظامی اروپایی ها چیست؟ آیا به صرف اینکه این نبرد را جنگ میان شیعه و سنی می دانند کنار نشسته اند؟

200 دختر دانش آموز توسط بوکوحرام در نیجریه ربوده شدند. شورای امنیت بعد از چند ساعت تشکیل جلسه داد. در همین حال 2 میلیون نفر در موصل توسط داعش به گروگان گرفته شدند، اما شورای امنیت جلسه برگزار نمی کند. چرا این بی تفاوتی وجود دارد؟ دوم اینکه غرب برای کشتن تروریست در پاکستان، حاکمیت این کشور را نایده می گیرد، همچنین در افغانستان و یمن و در بسیاری از کشورها جنگ علیه تروریست را وظیفه فراملی و همه گیر می داند. چرا در عراق حاضر نیست سلاح با پول به دولت عراق بدهد؟ اینها سوال هایی است که علت رفتار متفاوت غرب را نشان می دهد. غرب بر اساس نوعی منافع و تا حدودی فشار چنین کاری را انجام نمی دهد. آمریکا و عربستان با یکدیگر همپیمان هستند، از این رو آمریکا تا حدودی دیدگاه های عربستان را نیز لحاظ می کند و از آنجایی که عربستان حامی داعش است، بنابراین آمریکا از این مساله چشم پوشی و سعی می کند موضع کلی بگیرد. بدون اینکه به صورت جدی و قاطع علیه داعش وارد فاز عملیاتی شود.

انتشار اولیه: شنبه 7 تیر 1393/ باز انتشار : پنجشنبه 12 تیر 1393