پیشنهاد کارشناسان آمریکایی درباره رآکتور آب سنگین اراک

در آستانه برگزاری دور جدید مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه 1+5 برای دستیابی به توافق جامع، بار دیگر بازار بحث ها و گمانه زنی ها درباره محتوای توافق نهایی میان دو طرف داغ شده است. در این میان، همچون چند دور اخیر مذاکرات، موضوع رآکتور آب سنگین اراک و چگونگی رسیدن دو طرف به توافق بر سر این موضوع، یکی از محورهای اصلی مباحث در محافل غربی است.

به گزارش «تابناک»، در حالی که هیئت های کارشناسی ایران و گروه 1+5 فردا برای گفت و گو درباره جزئیات پیشنهادات دو طرف با یکدیگر دیدار می کنند و به فاصله چند روز پس از آن، مذاکرات طرفین در سطح عالی نیز برگزار می شود، خبرگزاری «رویترز» به بررسی پیشنهاداتی پرداخته که احتمالاً درباره رآکتور اراک از سوی غرب مطرح خواهد شد. اساس پیشنهاد مورد اشاره رویترز، اطمینان یافتن از کاهش قابل توجه پلوتونیوم تولیدی این رآکتور پس از تکمیل است.

به نوشته این خبرگزاری، شماری از کارشناسان هسته ای آمریکایی با ارائه پیشنهادی عنوان کرده اند که ایجاد برخی تغییرات در طراحی رآکتور آب سنگین اراک، می تواند سبب کاهش قابل توجه توان این رآکتور برای «ساخت مواد لازم جهت سلاح هسته ای» شود.

این کارشناسان که همگی از دانشگاه «پرینستون» هستند، می گویند در صورتی که ایران با تغییر در شیوه سوخت گیری و کاهش توان رآکتور اراک موافقت کند، میزان پلوتونیوم تولیدی این رآکتور تا زیر یک کیلوگرم در سال کاهش خواهد یافت. این در حالی است که برای ساخت یک بمب پلوتونیومی، حدود هشت کیلوگرم از این ماده مورد نیاز است.

علی احمد، فرانک فون هیپل، الکساندر گلاسر و زیا میان، اعضای «برنامه دانش و امنیت جهانی» دانشگاه پرینستون ضمن بیان موارد فوق می نویسند: «انجام این تغییرات، کارکرد و فایده این رآکتور برای تولید رادیو ایزوتوپ ها و انجام فعالیت های تحقیقاتی را کاهش نخواهد داد... این رویکرد، نیازهای ایران را تأمین خواهد کرد و نگرانی های جامعه بین المللی را نیز بر طرف خواهد نمود».

به هر حال، این پیشنهاد در حالی مطرح می شود که بر اساس تخمین های موسسه علوم و امنیت بین الملل آمریکا، رآکتور اراک پس از پایان ساخت و در شرایط کارکرد بهینه، خواهد توانست سالانه 9 کیلوگرم پلوتونیوم تولید کند. در شرایط کنونی، تلاش غرب این است که موافقت ایران را برای کاهش قابل توجه این میزان جلب نماید.

محققان مذکور دانشگاه پرینستون می گویند با تغییر در شیوه سوخت گیری رآکتور اراک و تغییر در توان فعالیت آن، می توان نگرانی ها را درباره این رآکتور کاهش داد و در عین حال، اصل این تأسیسات را به عنوان یک رآکتور آب سنگین حفظ کرد.

این محققان ضمن تأکید بر اینکه تمامی موارد مطرح در طرح پیشنهادی آن ها (که قرار است طی روزهای آتی به طور کامل منتشر شود) از نظر فنی قابل اجراست، اجرای چنین طرحی را یک «راه حل برد – برد» برای مسئله رآکتو اراک عنوان می کنند.