مکالمه پدر و پسر بحران ایجاد کرد

دیپلماسی ایرانی: یک ماه مانده به انتخابات شورای شهر ترکیه که محک اصلی برای میزان محبوبیت احزاب و جریان های سیاسی محسوب می شود، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه و حزبش وضعیت متزلزلی را تجربه می کنند. بدترین وضعیت در طول 12 سال گذشته ای که حزب عدالت و توسعه قدرت را در اختیار داشته است.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن بعد از آن که بحران اتهام فساد به ده ها تن از افراد نزدیک به اردوغان فزونی گرفت و نخست وزیر ترکیه به دنبال آن اقدام به تصفیه گسترده در میان نیروهای پلیس و قضات کرد به رغم این که انتقادهای بسیاری را متحمل شد و هزینه های متعددی را به خود پذیرفت، میزان محبوبیت اردوغان و هم حزبی هایش در ترکیه بسیار کاهش یافته است. قوانین حمایت از دستگاه قضایی و نظارت اینترنتی که تصویب آن در پارلمان ترکیه جنجال های گسترده ای را موجب شد نیز مزید بر علت شد تا اعتراض ها به عملکرد دولت افزایش یابد و آن را بیش از پیش متهم به نقض آزادی بیان کنند.

این در حالی است که مجموعه ضبط شده صدایی که اخیرا از نخست وزیر منتشر شده ضربه کاری مهلکی را به حیثیت و اعتبار او وارد آورده است.

سنان اوگلن، عضو مرکز مطالعات اقتصادی و سیاست خارجی در استانبول در این باره می گوید: «حتی اگر شبهاتی در صحت و سقم این صداهای ضبط شده وجود داشته باشد، وجهه نخست وزیر را مخدوش کرده است. چرا که بسیاری می گویند واقعیت ها در مورد او تغییر کرده است.»

وی در ادامه می افزاید: «این مساله قطعا بر محبوبیت اردوغان تاثیر منفی می گذارد.»

صداهای ضبط شده افشا شده گفت وگویی است که میان رجب طیب اردوغان با پسرش بلال انجام شده است. در گفت وگوی اول از این مجموعه که مهمترین آن محسوب می شود اردوغان از پسرش می خواهد که میلیون ها دلار پول را رها کند که دو ساعت بعد از آن عملیات پلیس آغاز می شود و بحرانی که گذشت شعله ور می شود.

اردوغان به پسرش می گوید: «تو باید هر چه داری را از خودت دور کنی.» پسرش به او می گوید: «هنوز 30 میلیون یورو نزد ما هست که تا حالا نتوانسته ایم کاری برای آنها بکنیم.»

این مکالمه تاثیری شگرف بر تشدید بحران ترکیه گذاشته است. به گونه ای که مخالفان در رویه ای غیر معمول خواستار استعفای نخست وزیر شده و او را "دزد اول" توصیف کرده اند. کما این که توانسته اند افکار عمومی را نیز به شکل قوی ای برای محکوم کردن فساد دولت بسیج کنند و به خیابان ها بیاورند.

در ابتدا دولت این اقدام ها را محکوم کرد، سپس اردوغان خود این رفتارها را "ساخت و پاختی غیر اخلاقی" دانست و مجددا گفت که توطئه ای علیه دولت در جریان است و عده ای می خواهند که با رهبری فتح الله گولن، رهبر جریان اسلامی که در گذشته متحد اردوغان بود و اکنون به دشمن شماره یک او تبدیل شده است به دولت خیانت کنند.

اختلاف ها میان اردوغان و هم پیمان سابقش گولن در ماه نوامبر آغاز شد، زمانی که برای نخستین بار دولت دستور به بستن مدارس تحت کنترل گولن که منبع اصلی تامین درآمدهای آن محسوب می شود، داد.

با این حال ناظران می گویند آن چه نباید اتفاق می افتاد، افتاد. اکنون اظهارات و سخنرانی های اردوغان نه تنها چیزی را تغییری نداده است بلکه بدتر هر چه بیشتر صحبت می کند، اوضاع بیشتر به ضررش تمام می شود.

در چارچوب تشدید بحران در ترکیه، پارلمان این کشور در جلسه جمعه شب خود که تا پاسی از بامداد شنبه ادامه یافت دستور به بستن هزاران مدارس خصوصی که بسیاری از آنها توسط مجموعه اسلامی فتح الله گولن اداره می شوند، داد.

از ابتدای جنگ رسانه ای و آغاز بحران در ترکیه نظرسنجی جدیدی منتشر نشده است. اما بیشتر نظرسنجی ها تا 17 دسامبر گذشته حاکی از کاهش شدید محبوبیت اردوغان دارد. البته این نظرسنجی ها بیشتر تحت تاثیر فضایی است که دولت در ژوئن 2013 سرکوب گسترده ای را علیه تظاهرکنندگان معترض به عملکرد دولت اعمال کرد. در عین حال این مساله به روشنی ضعف حزب عدالت و توسعه را نیز نشان می دهد.

آخرین نظرسنجی که نزدیک به یک ماه پیش برگزار شد نشان می دهد که حزب عدالت و توسعه نمی تواند بیش از 36.3 درصد آرای رای دهندگان در انتخابات قانون گذاری را از آن خود کند در حالی که این رقم در انتخابات 2011 نزدیک به 50 درصد بود.

انتخابات شورای شهر که در 30 مارس برگزار خواهد شد در سایه تنش های موجود محکی جدی برای اردوغان و حزب او محسوب می شود، به ویژه در شهرهای اصلی مثل استانبول و آنکارا که در حال حاضر حزب حاکم اکثریت کرسی های آن را در اختیار دارد.

محمد عاکف اوکور، استاد دانشگاه غازی در آنکارا در این باره می گوید: «جناح محافظه کار و ملی در حزب عدالت و توسعه از عملکرد نخست وزیر به شدت خشمگین است. در صورتی که حزب کمتر از 40 درصد آرا را به دست آورد ما شاهد استعفاهای دست جمعی در حزب خواهیم بود که می تواند حیات سیاسی حزب و رئیس آن را به خطر اندازد.»

با این حال ناظران پیش بینی می کنند که با وجود بحران های موجود رجب طیب اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری که در آگوست سال آینده برگزار خواهد شد، شرکت کند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11