فرار از رنج طلاق یا قرار برای ترمیم روابط

دیپلماسی ایرانی: امروزه همبستگی تنگاتنگی بین بحران های نظامی ، سیاسی ، مواد غذایی ، مواد اولیه ، انرژی ، زیست محیطی ، اجتماعی ، مالی و اقتصادی وجود دارد و امکان بررسی  هر کدام به طور مستقل و بدون در نظر گرفتن تأثیرات متقابل بحرانها در یکدیگر وجود ندارد و در همین راستا گیلزبونا Gilles Bona  همانند دیگر تحلیلگران بر این باور است که بحران ها باید به شیوه ای جامع و لایه ای بررسی شود اگر چه در شرایط جاری بین المللی بحرانهای اقتصادی و مالی ، اشتغال و عدالت اجتماعی و حتی انرژی از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد و به نوعی بنیانهای دمکراسی و آزادی را با تهدید مواجه نموده است در همین راستا  اجلاس سران جی 8 که کشورهای عضو آن بیش از60 درصد تولید ناخالص داخلی جهان را دارا است توجه ویژه ای به موضوع اقتصادی می کند در حقیقت دستور کار آخرین اجلاس در سه محور زیر خلاصه می شد:

الف ) بررسی بحران اقتصادی یونان با رویکرد حمایت از ادامه عضویت این کشور در حوزه EU  و یورو

ب ) بررسی پیشنهاد رولان رئیس جمهور جدید فرانسه با عنوان کاهش فشار برنامه ریاضت اقتصادی و ضرورت توجه به رشد سریع

ج ) همکاری کشورهای جی 8 در مورد برنامه هسته ای صلح آمیز کشورمان

از سه موضوع اساسی آن زمان ،  دو موضوع یعنی یونان و برنامه هسته ای صلح آمیز ایران در مسیر حل و فصل قرار گرفته و افق روشن پدیدار شده است اما  موضوعاتی چون :  ریاضت اقتصادی و رشد ، تحولات در بالکان غربی و حوزه کشورهای شوروی سابق ، مشکلات داخلی و  تحولات خاورمیانه علی الخصوص درگیری های داخلی در مصر و سوریه و مداخلات خارجی در منطقه مورد توجه رهبران فرانسه و ترکیه است. 

در یک طرف فرانسه با بیش از 64 میلیون جمعیت ، یکی از  بزرگترین قدرت های اقتصادی اروپا با حجم بازار داخلی بیش از هزار و 700 میلیارد دلار است که با درآمد سرانه بیش از 34 هزار دلار یکی از سه راس مثلث قدرت و لکوموتیو اقتصادی اروپا بوده و با جذب سالانه نزدیک به 70 میلیون توریست خارجی همواره مورد توجه افکار عمومی جامعه جهانی بوده است و دارای مزیت های فراوانی در عرصه علوم و تکنولوژی بویژه صنایع هوا و فضا ، حمل و نقل ریلی ، انرژی هسته ای و خدمات عمومی است و ساختار تولید ناخالص داخلی این کشور 72درصد خدمات ، 20 درصد صنایع ، 4درصد کشاورزی و غیره است  و از مجموع 543 میلیارد کیلووات برق تولیدی فرانسه 77درصد هسته ای (بالاترین رقم در دنیا) ، 14درصد آبی و مابقی حرارتی و انرژی های نو است و بودجه دولت تقریبا 2700 میلیارد دلار بوده و اقتصاد این کشور با 1200 میلیارد دلار صادرات و واردات نقش مهمی در تجارت بین المللی دارد. از نظر سیاسی فرانسه به عنوان عضو دائم شورای امنیت  ، G8  ، ناتو ، اتحادیه اروپا نقش برجسته ای در ساختارهای بین المللی دارد البته این  اواخر اقتصاد این کشور با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کرده و دولتمردان در امور داخلی با مشکلات اجتماعی به ویژه نقض حقوق اقلیت ها ، ورشکستگی شرکت ها ، رشد بی سابقه بیکاری مواجه و از نظر سیاسی گرفتار مواضع افراطی  بویژه در حوزه مداخلات در موضوعات بین المللی ، همراهی نسجیده با امریکا در لشکر کشی و مداخله نظامی در کشورهای افریقایی است.

در طرف دیگر ترکیه  با وسعت 783562 کیلو متر مربع با جمعیت 76 میلیونی  در چهار راه ارتباطی اروپا ، آسیا و افریقا قرار داشته و دارای آثار تمدنی از امپراطوری روم باستان و بیزانس و عثمانی  است . این کشور با داشتن مزیت های بالایی در صنایع توریسم ، نساجی ، دستی و حمل و نقل و کشاورزی با درآمد سرانه 12 هزار و 900 دلاری  ، بودجه 400 میلیارد دلاری ، صادرات و واردات 350 میلیارد دلاری و طی کردن فرایند رشد سریع در اواخر قرن بیستم و تداوم نسبی آن در ابتدای هزاره سوم به طوری که درآمد سرانه ترکیه در یک دوره 12 ساله نزدیک به سه برابر شده است با یک چالش جدی تحت خود بزرگ بینی و اتخاذ سیاست های ناهمگون در مواجه با بیداری اسلامی به ویژه در  سوریه مواجه است.

پس از سفر سال 2009 رئیس جمهور ترکیه به پاریس و سفر آقای اردوغان به در فرانسه در سال 2010 ، آقای فراسوا اولان پس از 22 سال به عنوان یک رئیس جمهور فرانسه دیدار رسمی ار ترکیه بعمل آورد وی که پس از فشار روانی افکار عمومی کشورش  بعد از جدایی از همسرش این سفر را انجام داد با مقامات ترکیه در موضوعات ذیل دیدار و گفتگو کرد:

گسترش همکاری های دو جانبه در تمامی زمینه ها ، بحران خاورمیانه به ویژه تحولات سوریه که بنوعی هم موجب تقویت رایزنی های دو کشور شده ، گروه بیست ، اوضاع جنوب قفقاز و روابط ترکیه با ارمنستان ، حقوق اقلیت ها ، مبارزه با تروریسم و موضوع PKK  ، اوضاع افغانستان و عراق و همکاری نزدیک در سازمان همکاری مدیترانه ای و اتحادیه اروپا به ویژه موضوع همگرایی ترکیه در اتحادیه که همواره با تحفظ جدی فرانسوی ها همراه بوده است .

برای ترکیه روند الحاق به اتحادیه اروپا بسیار مهم است و از نیمه دوم سال 2008 که فرانسه ریاست دوره ای اتحادیه را بر عهده داشت تا سال 2017 که ریاست به انگلیس خواهد رسید عمدتا کشورهای کوچک و درجه 2 اتحادیه ریاست دوره ای را برعهده دارند که همواره مشکلات جدی این کشورها روند کارآمدی و دمکراتیک عملکرد اتحادیه را تحت الشعاع قرار داده اند.  ترکیه بارها از طریق مقامات عالی رتبه خود به ویژه وزیر اروپایی اگمن باجیش مخالفت با سخت گیری ها و نارضایتی خود را از روند پیشرفت مذاکرات الحاق به ریاست اتحادیه اعلام و بروکسل را تهدید به قطع همکاری های کرده است .

پر واضح است که اختلافات  ترکیه با قبرس ، حقوق اقلیت ها بویژه اقلیت کرد ، موضوع ارمنی ها ، تسریع در اصلاحات سیاسی ، اقتصادی و به ویژه قضایی و نیروهای مسلح و ضرورت نهادینه شده سازمان های مدنی و حاکمیت دمکراسی و اصول اقصاد بازار محور اساسی اختلافات اتحادیه و ترکیه بوده و خواهد بود  ، موضوعی که در سفر آقای اردوغان در نیمه دوم ژانویه سال جاری میلادی به بروکسل مورد تاکید مجدد مقامات اتحادیه به ویژه رئیس کمیسیون اروپا آقای باروسو  قرار گرفت . اساسا بسیاری از ملی گرایان و مذهبییون مسیحی اروپایی  الحاق ترکیه به اتحادیه را نقض غرض اروپای ملل متحد دانسته که بطور جدی یکپارجگی اتحادیه را بویژه از نظر جمعیتی و دینی بهم زده و موجب تقویت نقش اسلام در این ساختار می دانند. البته ماموریت آقای اولاند که به انعطاف بیشتری در همگرایی ترکیه  در اتحادیه در مقایسه با رئیس جمهور قبلی آقای سارکوزی  معتقد بوده و این روند را برای 2020 ممکن می داند در آنکارا بسیار سخت است چرا که بر اساس آخرین نظر سنجی IFOP  فقط 17 درصد فرانسوی ها با عضویت ترکیه در اتحادیه موافق هستند در حالیکه این رقم در سال 2003 بیش از 43درصد بوده است.

پاریس و آنکارا مبادلات تجاری قابل توجهی نیز دارند ترک ها در جذب سرمایه خارجی در سال های اخیر موفق بوده اند و اگر 15 میلیارد دلار در خارج سرمایه گذاری کرده اند در مقابل توانسته اند بیش150 میلیاردددلار سرمایه خارجی جذب کنند که در این راستا  بیش از یک هزار شرکت فرانسوی نزدیک به یک میلیارد دلار در ترکیه سرمایه گذاری کرده و حجم مبادلات دو کشور در سال 2012 معادلی 8/14 میلیارد دلار با تراز مثبت 5/2 میلیاردی به نفع طرف فرانسوی بوده است  البته حجم مبادلات طرفین در سال قبل از آن  حدود 16 میلیارد دلار بوده است به طوری که این کشور شریک پنجم ترکیه در صادرات و شریک ششم در واردات بوده است.

جمع بندی : به هرحال ا این سفر در شرایط سخت دو کشور به طور اعم ( مشکلات اقتصادی ، نافرمانی های مدنی ، بحران سوریه ، عراق و مصر ) ، کندی پیشرفت در فرایند همگرایی ترکیه در اتحادیه اروپا و گرفتاری های شخص اولاند در فرانسه بدلیل جدایی خانوادگی و آقای اردوغان بدلیل گرفتاری نزدیکان در فساد اقتصادی به طور اخص صورت پذیرفته و گرچه دستیابی به نتایج خیره کننده از دو روز مذاکرات آقایان اولاند و گول در آنکارا کمتر آسان به نظر می رسد با همه این حال می توان این سفر را حرکتی رو به جلو در یخ شدن روابط و رسیدن به توافقات مهم برای ترمیم روابط دو جانبه محسوب کرد.  البته این سفر برای طرف ترک با نزدیک شدن  به انتخابات عمومی در آنکشور  و برنامه جامع آقای اردوغان برای رسیدن به مسند ریاست جمهوری در شرایط جاری  و ترمیم نقش ترکیه در معادلات منطقه ای و بین المللی پس یک دوره افول نسبی بسیار مهم می باشد و یقینا" سفر یک روزه آقای اردوغان به تهران نیز در این راستا قابل ارزیابی است.