اردوغان در بالکان

دیپلماسی ایرانی: منطقه مهم بالکان بویژه بخش غربی آن تحولات مهم سیاسی و بین المللی را در ماه های اخیر تجربه می کند از طرفی دو ماه قبل از انتخابات ریاست جمهوری و پارلمان رومانی، سوسیال دموکرات ها و لیبرال های حاکم به بحث داغی بر سر حکم دادگاه قانون اساسی وارد شدند و برای ریاست جمهوری مارسل چیولاکو، نخست وزیر و رهبر حزب سوسیال دموکرات (PSD) و رهبر حزب لیبرال ملی (PNL) و رئیس مجلس سنا نیکولای سیوکا در رقابت های ریاست جمهوری شرکت می کنند. PSD و PNL، دو حزب بزرگ پارلمانی، از سال 2021 با هم رومانی را اداره می کنند. از طرف دیگر سفر رئیس سیا به منطقه را شاهد بودیم و نشست ویژه رهبران منطقه با زلنسکی برگزار شده است و در انتظار برگزاری نشست کشورهای منطقه با آلمان در برلین هستیم.

در گذر این سفر رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه به آلبانی و صربستان و اظهارات وی بازتاب گسترده ای در رسانه های منطقه داشت. اردوغان یک سفر مینی بالکان را به مدت دو روز در تیرانا، پایتخت آلبانی و بلگراد پایتخت صربستان برگزار کرد که در تیرانا امضای چهار توافقنامه بین ترکیه و آلبانی در زمینه همکاری، ارتباطات، آموزش و کشاورزی جلب توجه کرده است. ترکیه شریک استراتژیک آلبانی و یکی از بزرگترین سرمایه گذاران آن است که در زیرساخت ها و سایر بخش ها مشارکت دارد.

همچنین سخنان اردوغان در افتتاحیه مسجد نمازگاه در تیرانا که گفت این مکان مذهبی نماد برادری و همبستگی بین دو کشور است. مسجد جامع تیرانا که به نام مسجد نمازگاه نیز شناخته می شود، یکی از بزرگترین مسجدهای بالکان است. وی در ضمن حملات اسرائیل به غزه و لبنان در تیرانا را محکوم کرد و خواستار ایستادگی در برابر نسل کشی و جنایات جنگی اسرائیل در غزه شد. اردوغان هم چنین با بیان اینکه دولت نتانیاهو بار دیگر ثابت کرد که با حمله به لبنان قصد برقراری صلح در منطقه را ندارد، یک وظیفه اخلاقی برای همه است که در برابر آنچه او تروریسم دولتی اسرائیل نامید، ایستادگی کنند. شایان ذکر است که ساخت مسجد جدید در سال 2015 با حدود 30 میلیون یورو از سوی ریاست دیانت آغاز شد و این مسجد علاوه بر چهار مناره، دارای گنبد مرکزی 30 متری و گنجایش 8هزار نفر است که در زمینی به مساحت 10هزار متر مربع در نزدیکی پارلمان آلبانی قرار دارد و طبقه اول شامل یک مرکز فرهنگی است. 

سفر اردوغان به بلگراد نیز با اهمیت بوده به‌طوری که رئیس جمهوری ترکیه گفت ما در حال گذراندن دوران طلایی در روابط خود با صربستان هستیم و توسعه روابط صنعتی بین دو کشور برجسته است. وی هم چنین بر اهمیت رویکرد سازنده صربستان در قبال شکنندگی سیاسی بوسنی و هرزگوین در کنار تعهد ترکیه به ارتقای صلح و ثبات پایدار در بالکان و بر آمادگی این کشور برای انجام مسئولیت های خود تاکید کره و افزوده اهمیت مکانیسم مشورتی سه جانبه بین ترکیه، بوسنی و هرزگوین و صربستان و آمادگی کشورش برای ایفای نقش فعال در حفظ ثبات در منطقه مورد توجه است. همچنین دو رهبر در مورد اهمیت استراتژیک منطقه سنجاک گفت‌وگو کردند و بر حمایت از گفت‌وگوی بلگراد و پریشتینا تاکید کردند. اردوغان بر نقش ترکیه در تقویت صلح و ثبات در بحبوحه تنش‌های قومی در کوزوو و بوسنی و هرزگوین تاکید کرد.

قابل توجه این که سرمایه گذاری ترکیه در صربستان از یک میلیون دلار به 400 میلیون دلار در دهه گذشته افزایش یافته و بر اساس آمار رسمی در بلگراد، صادرات ترکیه به صربستان در سال 2022 به 2.13 میلیارد دلار رسید که از 1.14 میلیارد دلار در سال 2020 افزایش یافته است. همچنین گردشگران ترک نیز برای صربستان بسیار مهم هستند و از نظر تعداد بازدیدکنندگان پس از گردشگران بوسنی در رتبه دوم قرار دارند بطوری که سال گذشته بیش از 200هزار شهروند ترکیه از صربستان و نزدیک به 400هزار شهروند صرب از ترکیه دیدن کردند. موضوع مهم این که اردوغان و رئیس جمهور الکساندر ووچیچ، چهارمین نشست شورای همکاری سطح عالی را رهبری کردند و 11 توافقنامه جدید را در زمینه تجارت، زیرساخت ها و دفاع امضا کردند که هدف آن حجم تجاری دوجانبه 5 میلیارد دلاری است.

امینه اردوغان نیز در طول سفر به بالکان با همتایان خود دیدار داشت و طی آن بینش ها و رویکردها را در مورد پیشرفت های ترکیه در زمینه مراقبت از خانواده و سایر ابتکارات مهم اجتماعی به اشتراک گذاشت. او ابراز امیدواری کرد که برنامه های مشابهی در آلبانی برای بهبود رفاه کودکان نیازمند اتخاذ شود. امینه اردوغان پس از گفت‌وگوهای آنها در شبکه های اجتماعی نظرات خود را در مورد این دیدار به اشتراک گذاشت و بر اهمیت همکاری فرهنگی و اجتماعی بین ترکیه و آلبانی تاکید کرد.

در مجموع ترکیه در سال های اخیر توانسته است روابط تمام عیار خود را با کشورهای منطقه بالکان به شکلی تمام عیار توسعه دهد و در تجارت خارجی این کشورها پس از اتحادیه اروپایی جایگاه دوم را دارد؛ در عین حال که این کشور تلاش دارد تا ابزارهای سنتی فرهنگی و تاریخی نیز برای احیای نقش تاریخی ترکیه بهر گیری کند.