لیبی را دریابید

دیپلماسی ایرانی: امسال سومین سالی است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم، نویسنده و روزنامه نگار مشهور لبنانی را که ماحصل سفر هر ساله وی به امریکا است، با هماهنگی او ترجمه و منتشر می کند. یادداشت هایی که در پی دیدارهای او با مقام های امریکایی در واشنگتن و نمایندگی های جامعه جهانی در نیویورک نوشته شده اند و به دلیل به روز بودن آنها اهمیت خاصی دارند. همانند همیشه نعوم نامی از مصاحبه کننده نمی آورد اگر چه سمت او را ذکر می کند، و به رویه همیشگی اش مصاحبه اش بیش از آن که مصاحبه باشد، گفت وگو و بحثی خواندنی است.

نعوم در مقدمه امسال یادداشت های خود آورده است: در طول 15 سال شاید هم بیشتری که هر سال در ماه مارس به واشنگتن سفر می کنم و نزدیک به پنج هفته ای را که هر سال در آن جا می گذرانم، به اداره های مختلف امریکایی و مراکز پژوهشی متنوع و صاحب نامی که ارتباطات بسیاری با سیاست خارجی و داخلی امریکا دارند، سر زده ام. امسال نیز به عادت هر ساله نزد همه آنها رفتم و به نیویورک که بعضی ها به آن لقب جهان داده اند، نیز سر زدم. با مقام های عالی رتبه نهادهای بین المللی چه اعضای سازمان ملل، چه دیپلمات های کشورهای مختلف و چه پژوهشگران مشهور مراکز پژوهشی فعال در ایالات متحده نیز دیدار کردم و همانند همیشه با برخی از چهره های ذی نفوذ در نهادهای امریکایی و حتی صهیونیستی هم دیدار کردم و به گفت وگو نشستم. در سلسله جدید از یادداشت هایم درباره شرق و غرب جهان عرب و همچنین تحولات خاورمیانه و کشورهای حوزه خلیج فارس، همچنین ایران اسلامی و ترکیه به طور مفصل خواهید خواند. البته افغانستان و پاکستان و کشوری که به تازگی تهدیدی برای امنیت ملی امریکا شده، یعنی کره شمالی نیز از قلم نینداخته ام. درگیری های فلسطینی – اسرائیلی را نیز فراموش نکرده ام.

در زیر چهلمین بخش از سلسله نوشته های جدید سرکیس نعوم را می خوانید:

منبع واقعا آگاه و از افراد نزدیک به دیپلماسی منطقه ای که در نیویورک ساکن است و در سازمان های بین المللی و بسیار مهم عضویت دارد، درباره لبنان و انتخابات نمایندگان آن پرسید، گفتم: «تمدید دوره مجلس نمایندگان ممکن است و می تواند مانع خلاء قانونی در کشور شود. گفته می شود دوره رئیس جمهور نیز تمدید می شود.» پرسید: «با همه اینها راه حل چیست؟» جواب دادم: «راه حلی نیست. لبنان در وضعیت بسیار بدی به سر می برد و چه بسا از این هم بدتر شود، به ویژه اگر این بی ثباتی کار را به یک جنگ داخلی بکشاند.» گفت: «حزب الله میان سوریه و ایران و لبنان گرفتار شده است. شاید انتخابات نمایندگان نتایجی که از آن انتظار می رود را نداشته باشد.» دیدار ما در همین جا تمام شد و بعدش بیشتر درباره ویژگی های مثبت نجیب میقاتی و شایستگی های او صحبت کرد و در آخر گفت که دولت او حتی قبل از این که استعفا دهد دولت حزب الله محسوب نمی شد.

بعد از آن به سراغ مسئول امور اعراب در شمال افریقا در کاخ سفید که سمتی واقعا مهم دارد، رفتم. از او درباره تروریسم در سراسر مغرب عربی از جمله القاعده و اسلام گرایان به شدت تندرو پرسیدم، جواب داد: «در منطقه غرب عربی القاعده حضور دارد. جریان های اسلام گرای دیگر نیز با آن همکاری می کنند، جریان های مشابه دیگری نیز حضور دارند اما مستقل هستند و برای خود گروه های شبه نظامی و باندهای قاچاق دارند. همه آنها صرفا در منطقه مغرب عربی کار می کنند. اما در مقابل آنها جدیت کاملی برای مبارزه با تروریسم در الجزایر و مغرب وجود دارد. ایالات متحده به وسیله توانایی ها و اطلاعات و ارتباطات و احیانا سلاح های لازم با آنها همکاری می کند. تاکید می کنم که این دو کشور به شدت در این زمینه تلاش می کنند برای این که در حال حاضر در وضعیت باثباتی به سر می برند. اما در لیبی اوضاع فرق می کند. در آن جا معمر قذافی حکومت می کرد. او همه نهادهایی که در آن جا وجود داشت را نابود کرد. زیربناهای آنها را از بین برد که از نو دوباره ساخته نشوند. و همه چیز را به خودش ربط داد. ملت لیبی در دوران حکومت او فقیرتر شد. قذافی رفت و کشته شد اما کشور به وضعیت سابق خود بازنگشت و استوار نماند. در لیبی عشایر و قبایل و گروه های مسلح و باندها و بقایای انقلاب و گروه های اسلام گرا هستند که این آخری تلاش می کند از ناآرامی ها و نبود دولت سوء استفاده کرده و با سرپوش گذاشتن بر فعالیت های تروریستی فرایند عملیات سیاسی را به دست گیرد. در لیبی نه نیروهای پلیس وجود دارند نه نیروهای ارتش و نه نیروهای امنیتی. دولت لیبی نیز توانایی اداره کشور را ندارد برای این که ابزارهای لازم را در اختیار ندارد. ارتش و پلیس و نیروهای امنیتی و سلاح و وحدت ملی و شهروندان همگی خارج از کنترل دولت هستند. از امریکا کمک خواسته اند. امریکا هم هر چه در توانش باشد انجام می دهد تا بتواند نهادها را بازسازی کند و با آشوب و تروریسم مبارزه کنند. لیبی ها پول دارند و حاضرند برای هر چیزی که نیاز دارند پول بدهند تا آن را بخرند از جمله مهمات لازم برای تامین امنیت و محافظت از کشور، از این که طلب کمک هم می کنند نیز خجالت نمی کشند.»

پرسیدم: «آیا نگرانی ای نسبت به وحدت لیبی وجود دارد؟ لیبی چندپارچه است و گفته می شود به دوان زمان حکونت خاندان السنوسی باز می گردد، یعنی دوران ایالت ها یا تجزیه یا فدرالیسم.» جواب داد: «این نگرانی وجود دارد. وحدت ظاهری لیبی وجود دارد. اما عملا وحدتی نیست. به جای آن حکومت های محلی در طرابلس و بنغازی و مصراته و البیضاء و غیره وجود دارد. بعضی از آنها کارشان را خوب انجام می دهند. اما نیاز به پول دارند که باید دولت مرکزی بپردازد. برخی دیگر نیز نیاز به ابزارهای اجرایی دارند. به هر حال در لیبی کارها پیش می رود. اما قضیه به این سادگی ها نیست.»

پرسیدم: «گفتی یک کار جدی در زمینه مبارزه با تروریسم در مغرب و الجزایر در جریان است. آیا این دو کشور همسایه هم خود در این زمینه با یکدیگر همکاری می کنند؟» جواب داد: «متاسفانه نه. هر کدام از آنها به تنهایی علیه تروریسم کار می کند. هر کدام هم از نبود امکانات یا کمبود آن شکایت دارد. ما تا آن جا که در توانمان باشد به آنها کمک می کنیم. مانع حقیقی همکاری الجزایر و مغرب در بحث مبارزه با تروریسم، که هر دوی آنها را آزار می دهد، قضیه "صحرای غربی" است. این قضیه مزمن است و هیچ راه حلی برای آن وجود ندارد به رغم این که سال ها از وجود این مشکل می گذرد. پیش بینی نمی شود در آینده نزدیک نیز راه حلی برای آن یافت شود. الجزایر به خوبی علیه تروریسم فعالیت می کند. اما اخیرا از این که عملیات تروریستی به طور گسترده به خاکش سرایت کرده کلافه شده است، مساله ای که باعث شد چاه های نفتی اش به اشغال تروریست ها در آیند و کارکنان آن مکان ها ربوده شوند که در میان آنها شهروندان خارجی به ویژه غربی نیز بودند. شهروندان الجزایری با مقام های امنیتی شان همکاری می کنند و اطلاعاتی که در اختیارشان باشد را به آنها می دهند و در عملیات و اجرای آنها به این مقام ها کمک می کنند. روابط خوبی میان دولت مقام ها از یک سو و با ملت از سوی دیگر به وجود آمده است. الجزایر توانست با قدرت این بحران را درمان کند و به آن پایان دهد، با ما نیز در هر زمینه ای که مرتبط با تروریسم باشد، همکاری می کند. قبلا اطلاعاتی درباره عملیات آدم ربایی شهروندانش در کشورهای دیگر دریافت می کرد اما اتفاق اخیر عقل از سر آنها پراند.»