از طرح بیمه درمانی اوباما تا توافق هسته ای روحانی

دیپلماسی ایرانی: پس از 34 سال دشمنی، تهران و واشینگتن به طور وسیع روی موفقیت توافق بر سر برنامه های هسته ای ایران که از طریق کار گروهی به دست آمد، سرمایه گذاری کرده اند. اکنون آینده سیاسی حسن روحانی، رئیس جمهور میانه رو ایران به این موضوع بستگی دارد.

محسن میلانی استاد علوم سیاسی در دانشگاه فلوریدای جنونی در گفت و گو با اینترپرس سرویس خاطرنشان کرد که حل بن بست هسته ای ابتکار عمل مختص حسن روحانی است. وی افزود: در صورتی که رئیس جمهور جدید ایران به راه حلی در این زمینه دست نیابد، قادر نخواهد بود دیگر ابتکار عمل ها در سیاست خارجی و داخلی را پیگیری کند و تندروها شانس بهتری برای در دست گرفتن اکثریت مجلس در انتخابات 2016 خواهند داشت و به این ترتیب انتخاب دوباره روحانی برای چهار سال دیگر نیز به مخاطره می افتد. میلانی اضافه کرد، این موضوع را می توان با قابل اجرا بودن طرح بیمه درمانی باراک اوباما مشهور به اوباما کر مقایسه کرد. در صورتی که او نتواند در اجرای این طرح موفق شود، مشروعیت اش نیز زیر سئوال خواهد رفت.

سند اقدام مشترک که یک توافقنامه اولیه بین ایران  و گروه 1+5 به شمار می رود که 24 نوامبر در ژنو امضاء شد، از 20 ژانویه(دوشنبه) اجرا می شود. در جریان گام نخست، ایران بخش هایی از برنامه های هسته ای خود را به عقب باز می گرداند و یا متوقف می کند و در مقابل بخشی از تحریم ها تعدیل می شوند. آنگونه که در متن سند اقدام مشترک آمده است، گام نهایی از راه حل جامع شامل برچیدن نظام تحریم هاست.

از 24 نوامبر، دولت روحانی که با اقتصاد آسیب دیده و انزوای بین المللی ایران مواجه بود ، سعی کرد به دستاوردهایی در داخل و خارج از کشور دست یابد. او در سخنرانی اخیر خود در اهواز گفت،در توافقنامه ژنو قدرتهای بزرگ به خواست ملت بزرگ ایران تن دادند.

انتظار می رود همزمان با حضور روحانی از اجلاس جهانی اقتصاد در داووس، بار دیگر ایران بر تمایل خود برای ایجاد فصل جدیدی از روابط با جامعه بین المللی تاکید کند. محمد خاتمی آخرین رئیس جمهور ایران بود که در این اجلاس شرکت کرد. اما در حالی که سرمایه گذاران خارجی به حضور در ایران علاقمندند، بسیاری از موانع باید برداشته شوند تا آنها بتوانند با اطمینان وارد بازار شوند. علاوه بر پیچیدگی های تکنیکی و لجستیکی در روند اجرای این توافقنامه، چالش های خارجی نیز دردسر سازند.

دولت باراک اوباما می کوشند کنگره را از تصویب تحریم های جدید علیه ایران بازدارد و هشدار می دهد این تحریم ها می توانند مانع حل مسالمت آمیز مساله هسته ای ایران شوند و ریسک درگیری نظامی را افزایش دهند. با این حال تندروها همچنان برای تصویب تحریم های بیشتر تلاش می کنند.

اکنون اوباما برای کاستن از شدت حساسیت تندروها متن توافق بر سر اجرای سند اقدام مشترک ژنو را منتشر کرده است. اما در صورتی که سناتورها باز هم قانع نشوند و تحریم های جدید را به تصویب برسانند آنگاه موضع تندورها در ایران تقویت می شود. آنها منتقد توافق ژنو هستند و در صورتی که تحریم ها به تصویب برسند از نظر این گروه به معنی ناتوانی روحانی در حافظت از منافع ایران خواهند بود.

میلانی می گوید: روحانی با شعار لغو تحریم ها بر سر کار آمد و اکنون رای دهندگان می خواهند او به وعده های اش عمل کند. این در حالی است که تندروها پس از انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد تا حدودی به حاشیه رانده شدند. از سوی دیگر مقام معظم رهبری نیز از منتقدان داخلی خواسته اند از تلاش های روحانی برای حل مساله هسته ای ایران حمایت کنند. هرچند که ایشان می گویند به غرب به عنوان طرف معامله اعتماد ندارند.

در همین حال مقامات دولت روحانی نیز در مورد تشدید تحریم ها به طرف مقابل هشدار داده اند. محمد جواد ظریف ، وزیر خارجه ایران اخیرا گفته است که تحریم های جدید علیه ایران هیچ نتیجه مثبتی نخواهد داشت و به منزله مرگ توافق ژنو خواهد بود.

باربارا اسلاوین، تحلیلگر در شورای آتلانتیک به آی پی اس گفت: من در این مورد که ایرانیان می گویند در صورت تصویب تحریم های جدید میز مذاکرات را ترک می کنند، به تهران اطمینان دارم. به گفته اسلاوین که در مراسم تحلیف روحانی نیز شرکت داشته، در صورتی که کنگره این طرح را بدون دو سوم آرا که برای سلب قدرت وتو از اوباما مورد نیاز است، تصویب کند نیز پیامدی جدی در انتظار مذاکرات خواهد بود اما این پیامد احتمالا یک وقفه در مذاکرات است و الزاما به معنی مرگ توافق ژنو نخواهد بود. با این حال اعتبار اوباما به شدت آسیب می بیند. چرا که او ثابت می کند حتی دمکرات های سنا را نیز نمی تواند کنترل کند تا در راه دستیابی به توافق جامع مانع تراشی نکنند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10