۲۷ پیش‌بینی درباره خاورمیانه ۲۰۱۴

جهان در حالی تا ساعاتی دیگر با سال 2013 خداحافظی می کند و وارد سال 2014 خواهد شد که مثل همه سال های اخیر، خاورمیانه در سالی که گذشت نیز تغییرات و حوادث غیرقابل پیش بینی زیادی را شاهد بود. تحلیل گران منطقه پیش بینی ها آمیخته با ترس و امید خود را برای سال جدید میلادی بیان کرده اند.

به گزارش «تابناک»، جمعی از تحلیلگران و کارشناسان مسائل منطقه خاورمیانه که نوشته های آنها در وب سایت ال مانیتور منتشر می شود پیش بینی های خود برای سال آینده را به رشته تحریر در آورده اند.

تجربه سالیان اخیر نشان می دهد که حوادث خاورمیانه فراز و نشیب های زیادی دارد و گاه شدت تغییرات چنان زیاد بوده است که کمتر کسی توانایی پیش بینی آنها را داشته است. این گزارش مروری بر 27 پیش بینی افراد فوق است.

 

 

1- مصطفی اکیول؛ روزنامه نگار اهل ترکیه

 

 

یک ضرب المثل عربی، هزار روز حکومت ظلم را بهتر از یک روز آنارشی و بی حکومتی می داند. این روزها بعضی کشورهای منطقه دچار همین حالت بد شده اند. مردم بعضی از کشورها موفق شده اند حاکمان ظالم خود را ساقط کنند ولی در رسیدن به شرایط مطلوب ناموفق بوده اند و دچار تفرقه زهرآگینی شده اند . سوریه و مصر این روزها روزگار سختی را می گذرانند. حتی ترکیه نیز که به تازگی از شر دیکتاتوری نظامی ها خلاص شده هنوز به یک جامعه هماهنگ نرسیده است. نخبگان در بسیاری کشورهای منطقه با یکدیگر درگیرند تا قدرت بیشتری به دست آورند. فکر می کنم این روند در سال 2014 نیز تعیین کننده باشد. هیچ کس نباید به خاطر رفتن دیکتاتورها غصه بخورد ولی منطقی این است که به دنبال واقع گرایی عقلانی باشیم.

 

 

 

2- اسما الغول؛ روزنامه نگار و فعال فلسطینی

 

 

آیا غزه الگویی برای یک بهار دیگر خواهد بود؟ غزه همیشه الگوی پیش بینی های صادق و کوچک بوده است. هر چه که در غزه رخ دهد مدتی بعد در کشورهای مجاور نیز اتفاق می افتد. غزه اولین شهر عربی بود که انتخاباتی عادلانه در آن و در سال 2006 برگزار شد اولین کودتای سیاسی در سال 2007 در غزه حادث شد. چند سال بعد این حوادث در جاهای دیگر تکرار شد. این روزها غزه در شرایط سخت اقتصادی به سر می برد. آیا بحران های اقتصادی حکومت های دیگری را در کشورهای عربی ساقط خواهد کرد؟

 

 

 

3- مصطفی الکاظمی، نویسنده و تحلیل گر عراقی

 

 

ایران و سوریه بازیگرانی مهم در ثبات عراق هستند. عراقی ها منتظر انتخابات در ماه آوریل 2014 هستند. انتخابات کلمه های مهم در اختلالات امنیتی و سیاسی اخیر عراق است. امیدها به سالی موفق و آرام برای عراق به محیط منطقه ای وابسته است؛ به خصوص با توجه به علائم مربوط به کاهش تنش ها بر سر برنامه هسته ای ایران و نیز درک غرب از این که مساله سوریه باید از راه گفتگو حل شود. منطقه در آستانه مرحله ای تاریخی است و عراقی ها امیدوارند که این مرحله به نفع امنیت و ثبات در کشورشان باشد.

 

 

 

 

4- فارع المسلمی؛ تحلیل گر یمنی

 

 

بن بست سیاسی در یمن ممکن است وخیم تر شود. مانند همیشه مسائل اصلی یمن در پتاه خشونت و درگیری های بی نتیجه سیاسی در پایتخت مغفول مانده است. دوره رئیس جمهور فعلی یمن به روش خاصی تمدید شد. تنش های فرقه ای در شمال کشور تشدید خواهد شد و جنبشی در جنوب کشور در حال تقویت است و دولت مرکزی نیز توانایی خود در کنترل آن منطقه را از دست می دهد. بحران انسانی در یمن که همین حالا هم وحشتناک است وخیم تر خواهد شد و کابینه فعلی در استفاده از کمک های خارجی همچنان با بی کفایتی عمل می کند.

 

 

 

5- مضاوی الرشید استاد عربستانی دانشگاه های لندن

 

 

حکومت عربستان با درخواست های بیشتری برای اصلاحات مواجه خواهد شد. عربستان مجبور خواهد شد دلارهای بیشتری را برای حفظ موقعیت خود در جهان عرب در خارج از کشور هزینه کند. سایر کشورها ممکن است ظاهرا با عربستان همراهی کنند ولی در پشت صحنه نمی خواهند گروگان منافع عربستان باشند. عربستانی ها انرژی خود را برای پیروزی در سوریه و نیز در مورد ایران متمرکز خواهند کرد. در داخل کشور نیز بحران جانشینی بعد از مرگ عبدالله وجود خواهد داشت. این شرایط فرصتی برای درخواست های داخلی برای اصلاحات است در حالی که کشور تحت فشار شدید اقدامات امنیتی، قانون ضد ترور و نیز تبلیغات دولت در مورد دخالت های خارجی است.

 

 

6- عبیر ایوب؛ تحلیل گر و روزنامه نگار فلسطینی

 

 

سال 2014 نیز سال جوانان منطقه خواهد و آنها سیاست را شکل خواهند داد. 2012 و 2013 سال جوانان منطقه بود. سال 2014 هم همین طور خواهد بود. اما نمی دانیم که آیا بهار عربی شاهد بهاری در خود خواهد بود یا خیر؟

 

 

 

7- ژان عزیز؛ تحلیل گر لبنانی

 

 

رابطه ایران و غرب دوره جدیدی را برای منطقه خلیج فارس رقم خواهد زد. دو مساله در سال 2014 در منطقه مهم خواهد بود؛ گشایش در روابط ایران و غرب و رقابت اسلام سیاسی و دیگران در داخل کشورها. موضوع اول می تواند نقشه سیاسی منطقه را تغییر دهد و باعث تغییراتی در عربستان شود. موضوع دوم در مورد مصر به عنوان الگوی جهان عرب صادق است. وی با مرور وضعیت چند کشور سال 2014 را سال تغییر بین فرصت ها و چالش ها می داند.

 

 

 

8- چنگیز کندار تحلیل گر اهل ترکیه

 

 

نزدیکی بین ایران و آمریکا بازی را در منطقه عوض خواهد کرد. این مساله نه تنها اوضاع منطقه را تغییر خواهد داد بلکه بر نظام بین الملل نیز تاثیر خواهد گذاشت و اثری فوری بر مساله سوریه خواهد داشت. غرب به ادامه موقت حکومت اسد در سوریه رضایت خواهد داد. تصمیم برای آینده سوریه به سال 2015 موکول خواهد شد. بعد از سلسله انتخابات سال 2014، ترکیه آینده خود را در دوران پس از اردوغان تعیین خواهد کرد.

 

 

9- بن کاسپیت؛ تحلیل گر صهیونیست

 

 

 

گروه های سیاسی اسلام گرا در مسیر افول و نزول خواهند بود. مردم مصر به جای «اسلام راه حل است» (شعار مشهور اخوان)، خواهند گفت «به اندازه ای که فکر می کردیم راه حل خوبی نیست» و یا حتی ممکن است بگویند «اسلام راه حل نیست». از تونس تا مصر و حتی احتمالا ترکیه، گروه های اسلام گرا در مقابل کسانی تضعیف می شوند که هنوز به خوبی معین نشده اند. مهم ترین نشانه این تغییر ژنرال السیسی ناصر جدید مصر است. آیا السیسی راه حل است؟ مثل دیگر کشورهای عربی، عمر این گزینه برای مصری ها 5 ماه تا 5 سال است تا این که یک ستاره جدید ظاهر شود.

 

 

10- یاسمین کنگار؛ تحلیل گر اهل ترکیه

 

 

مردم خواهان شفافیت بیشتری هستند. عصر عصر شفافیت است و دوره پنهان کاری تمام شده است. قدرت از دست مخفی کنندگان حقیقت به سوی جویندگان حقیقت در حال انتقال است. مردم خواهان علنی بودن و شفافیت بیشتر هستند. مردم فهمیده اند که آن چه که مخفی می شود معمولا به فساد کشیده می شود ولی هر فسادی سرانجام علنی خواهد شد. از مثال اسنودن تا مثال ترکیه همه می بینیم که حجاب ها در حال کنار رفتن است.

 

11- تولین دال اوغلو، نویسنده روزنامه های ترکیه و آمریکا

 

 

حزب اردوغان در حالت دفاعی به سوی انتخابات می رود. سال 2014 برای ترکیه سال انتخابات است. انتخابات محلی در مارس و اولین دور انتخابات ریاست جمهوری در ژوئن خواهد بود. حزب عدالت و توسعه شهرت خود به پاکی را از دست داده است. استراتژی اردوغان برای حل این مشکل ایراد اتهام به اسرائیل در مورد زمینه چینی اتهام فساد در حزب بوده است. این مساله باعث می شود روابط دو طرف به این زودی عادی نشود. بازسازی سیاست خارجی شکست خورده ترکیه در سال 201 کار سختی خواهد بود.

 

 

 

12- ادوارد دارک؛ تحلیل گیر مسائل سوریه

 

 

افراطی گری و فرقه گرایی ممکن است افزایش یابد. اگر افراطی گری و فرقه گرایی در کشورهایی که در معرض تحولات اخیر کشورهای عربی بوده اند همچنان در ذیل رقابت منطقه ای ایران و عربستان افزایش یابد، بار دیگر روزهایی مانند روزهای شدت گرفتن تروریسم در عراق را البته این بار در سطح گسترده تر منطقه ای شاهد خواهیم بود. سوریه و لبنان از اصلی ترین صحنه های چنین اتفاقی خواهند بود. عراق نیز که از قبل چنین تجربه ای دارد. یمن و حتی بعضی کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز ممکن است با شگفتی شاهد چنین صحنه هایی باشند.

 

 

13- آکیوا الدار؛ تحلیل گر صهیونیست

منطقه باید از بین آرامش یا جنگ های بیشتر یکی را انتخاب کند. ظاهرا روند به سوی کاهش تنش ها است. تحریم های غرب و سپس دیپلماسی سایه جنگ را از منطقه دور کرد. در سال 2014 معلوم خواهد شد که مساله هسته ای ایران به کدام سوی می رود. آیا دولت موقت 20 ساله فلسطینی ها دائمی خواهد شد یا این که دود شده و از بین می رود.، خشونت در منطقه ادامه می یابد و اسرائیل منزوی خواهد شد. در سال 2014 دنیا باید تکلیف خودش با ادامه خونریزی در سوریه را نیز روشن کند.

 

 

14- شلومی الدار؛ تحلیل گر صهیونیست

تنها جان کری است که می تواند روند بایکوت اسرائیل را کند کند. نویسنده اسرائیلی با مرور روند بایکوت اقتصادی و فرهنگی اسرائیل در اروپا احتمال می دهد چنین روندی در آمریکا نیز آغاز شود. یک مجموعه بزرگ علمی در آمریکا این روند را آغاز کرده است و موسسات دانشگاهی دیگری نیز در این مسیر قرار دارند. تنها جان کری است که می تواند با به امضا رساندن توافقی بین اسرائیلی ها و فلسطینی ها این روند را متوقف کند. به گمان نویسنده، همان قدر که ارتش اسرائیل به آمریکا نیاز دارد، دانشگاه ها و بخش فرهنگی این رژیم نیز به آمریکا نیازمند است.

 

 

15- قدری گورسل: تحلیل گر اهل ترکیه

بجران سوریه همچنان نقطه کور سیاست خارجی ترکیه است. به نظر می رسد حزب حاکم در ترکیه در سال انتخابات به جای یک راه حل جامع برای مساله کرده به دنبال حفط وضعیت پرهیز از درگیری باشد. اولویت دولت احتمالا احیای روابط با اروپا و راهی برای مساله قبرس باشد. مساله سوریه نقطه کور سیاست خارجی ترکیه خواهد بود. تهدید ناشی از گروه های وابسته به القاعده و دوره انتقالی در سوریه با حضور اسد چالش هایی عظیم برای ترکیه خواهند بود.

16- سمیح ایدیز، تحلیل گر اهل ترکیه

شکاف سیاسی در ترکیه تشدید خواهد شد. مساله سوریه لاینحل باقی خواهد ماند و بر منطقه تاثیر منفی خواهد گذاشت. بعید است 2014 سال صلح و آرامش باشد. افزایش تنش فرقه ای روند حاکم خواهد بود. چشم انداز رسیدن به توافق بین فلسطینی ها و اسرائیلی ها روشن نیست. با توجه به انتخابات برنامه ریزی شده برای سال 2014 و 2015 شکاف سیاسی در ترکیه همچنان جدی خواهد بود

 

 

17- داود کتاب؛ روزنامه نگار فلسطینی- آمریکایی

مذاکرات با اسرائیل نه ماه دیگر تمدید خواهد شد و هیچ توافقی در سال 2014 حاصل نمی شود. انتخابات فبسطینی برگزار می شود. مروان برغوثی از زندان اسرائیل آزاد نمی شود و محمود عباس یکی از اطرافیان خود را نامزد ریاست بر تشکبلات خودگردان خواهد کرد. عباس رهبری سازمان آزادیبخش فلسطین و مسئولیت مذاکرات را در دست خود حفظ می کند. بایکوت، تحریم و منع سرمایه گذاری در اسرائیل از سوی اروپا و آمریکا تشدید خواهد شد. اسرائیلی ها مجبور می شوند در اواخر سال 2014 انتخابات زودرس برگزار کنند. اولمرت هم در ان شرکت خواهد کرد.

 

 

18- فیودور لوکیانوف؛ تحلیل گر روس

روسیه با خواسته ای مبنی بر ایفای نقش در رهبری مسائل منطقه مواجه خواهد شد. روسیه نیاز خواهد داشت که در سال 2014 انتظارات فراوان ناشی از سیاست های موفق خود در سال 2013 در منطقه را بر آورده کند. این وضعیت ناشی از شکست اروپا در منطقه و نیز شیوه عمل امریکایی ها است. البته نقش آفرینی روسیه در چارچوب محدوده امکانات اقتصادی و نیز سیاست عدم مداخله این کشور قرار می گیرد. خلع سلاح شیمیایی سوریه موضع روسها را تقویت کرده است. برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سوریه جنگ داخلی در این کشور را تشدید می کند. روسیه از ادامه گشایش در روابط ایران و آمریکا حمایت می کند. هیچ انقلاب جدیدی در منطقه در راه نیست.

 

 

19- علی معموری: استاد سابق دانشگاه در ایران و استاد حوزه در ایران و عراق

همزمان با انتخابات در عراق، بحران فرقه ای تشدید می شود. انتخابات پارلمانی مهم ترین اتفاق پیش رو در عراق است. همه از مدتها پیش انتظار این زورآزمایی سیاسی را می کشند تا در نظام سیاسی حاکم بر عراق تغییر ایجاد کنند. ائتلاف های بزرگ به احزاب کوچک تر تقسیم شده اند. مالکی همچنان در کمین دوره سوم نخست وزیری است هر چند حمایت های زیادی را در داخل و خارج کشور از دست داده است. بحران فرقه ای در عراق به دو عامل بستگی جدی دارد: نوع تقسیم قدرت در نتیجه انتخابات پیش رو و آینده تحولات در سوریه

 

 

20- مزال معلم؛ تحلیل گر روزنامه های اسرائیلی

نوع دیپلماسی با فلسطینی ها، آینده سیاسی اسرائیل را تعیین می کند. با توجه به ضرب الاجل تعیین شده از سوی آمریکا برای مذاکرات، در صورت عدم پیشرفت در آن، لاپید و لیونی نمی توانند در دولت نتانیاهو باقی بمانند. نتانیاهو نیز به سمت احزاب افراطی خواهد رفت.

21 – سامی نادر کارشناس مسائل لبنان

خلا قدرت در لبنان می تواند به مصیبت ها و ترور بیشتر منجر شود. برای لبنان انتخابات ریاست جمهوری در ماه می برنامه ریزی شده است ولی هنوز روشن نیست که این انتخابات برگزار شود. وضعیت سوریه هم که بحرانی است. وضعیت حکومت سوریه، مخالفان مسلح و نیز رفتار دولت اوباما در کنار کشیدن از مسائل منطقه خلا قدرت را جدی تر کرده است.

 

 

22- وائل نواره- نویسنده و فعال سیاسی مصری

دموکراسی خیابانی مسیر سیاسی مصر را تعیین خواهد کرد. زیرساخت های اخوان باز هم تضعیف خواهد شد. تظاهرات دانشجویان همچنان دلیل ناآرامی خواهد بود. قانون اساسی جدید با رای بیش از دو سوم مردم تصویب خواهد شد. نتیجه انتخابات پارلمانی پراکندگی پارلمان خواهد بود. اتحادهای جدید درون پارلمان منشا شکل گیری احزاب و ائتلاف های سیاسی می شود. از نظر اقتصادی اتکا به کمک کشورهای حاشیه خلیج فارس ادامه می یابد. در صورت آرامش سیاسی، توریسم و سرمایه گذاری رشد خواهد کرد.

 

23- دنیس ناتالی- کارشناس آمریکایی مسائل کردها

سیاست فرامرزی بین کردها با چالش ها و فرصت هایی رو به رو خواهد شد.صادرات نفت اقلیم کردستان از طریق خط لوله به ترکیه آغاز خواهد شد و ترکیه هزینه آن را قبل از انتخابات به حکومت اقلیم خواهد پرداخت هر چند این انتقال نفت و پرداخت هزینه آن با وقفه هایی مواجه خواهد شد. شکاف بین هواداران بارزانی و اوجالان در مسائل سوریه، عراق و ترکیه نقش ایفا خواهد کرد. روند صلح در ترکیه متوقف خواهد شد و یا با موانعی مواجه می شود ولی درگیری نظامی بعید است.

24- لورا روزن- خبرنگار و کارشناس مسائل ایران

توافق جامع هسته ای با ایران حاصل خواهد شد. چه کسی در ابتدای سال 2013 پیش بینی می کرد که روحانی رئیس جمهور ایران شود و توافق اولیه بر سر مساله هسته ای امضا شود؟ یا این که مرسی از حکومت ساقط شود؟ یا این که آمریکا و روسیه خلع سلاح هسته ای سوریه را انجام دهند؟ امیدوارم در سال جدید تنش ها در منطقه کاهش یابد. جسارت این را دارم که پیش بینی کنم توافق جامع با ایران حاصل خواهد شد و اگر خدا بخواهد در مسیر یافتن راه حل سیاسی برای جنگ داخلی در سوریه پیشرفت هایی حاصل می شود.

 

 

25- باسم صبری: تحلیل گر مصری

ملی گرایان مصری تقویت می شوند و جامعه مدنی به عقب رانده می شود. پیش نویس قانون اساسی با حضور کم مردم در پای صندوق ها تصویب خواهد شد. عناصر رژیم سابق بار دیگر دور هم جمع می شوند. قدرت وزارت کشور افزایش خواهد یافت. اخوان همچنان هدف سرکوب خواهد بود ولی احتمالا حضور حداقلی آن در انتخابات پارلمانی تحمل خواهد شد. حزب سلفی النور کرسی های زیادی را از دست خواهد داد. عناصر انقلابی شدیدا تضعیف خواهند شد. مسائل داخلی، سیاست خارجی را تضعیف خواهد کرد.

 

 

26- باربارا اسلاوین کارشناس مسائل ایران

روابط ایران و آمریکا در دو سطح رسمی و غیررسمی عمیق تر خواهد شد. علاوه بر موضوع هسته ای، ایران قطعا در مذاکرات سوریه نیز حاضر خواهد بود. روابط بین مردم ایران و آمریکا هم باید بیشتر شود. با توجه به لحن سخنان روحانی در دیدار با اندیشکده های آمریکایی، روابط دانشگاهی بین دو طرف و تبادل استاد و دانشجو در حال افزایش است. روابط فرهنگی و ورزشی نیز احتمالا رشد می کند و به طور کلی کاهش تنش بین دو کشور در جریان خواهد بود.

27- آمبرین زمان – کارشناس مقیم ترکیه

تحولات سیاسی در ترکیه می تواند گفتگوهای صلح با پ ک ک را از مسیر خارج کند. 2014 می تواند سالی پر تنش برای جمعیت 35 میلیونی کردها در منطقه باشد. مسائل ترکیه حتی می تواند واردات نفت از کردستان عراق را دچار مشکل کند. در سوریه کردها تلاش خود علیه القاعده را ادامه خواهند داد. پیش بینی می شود که گروه های وابسته به پ ک ک درگیری با ایران را از سر بگیرند.