نزدیکی به ایران به حساب دوری از اعراب

دیپلماسی ایرانی: عمان این روزها سازی مخالف شورای همکاری خلیج فارس می زند. سازی که برای دیگر اعضای این شورا چندان مطلوب نیست. عمان می گوید با تشکیل اتحادیه شورای همکاری خلیج فارس مخالف است و در صورت ادامه روند تشکیل این اتحادیه توسط دیگر اعضا از این شورا خارج خواهد شد. تهدیدی که اعضای شورا را به شدت شوکه کرده است.

به گزارش روزنامه الحیات، چاپ لبنان، 48 ساعت بعد از برگزاری نشست کویت که برای بررسی چگونگی تشکیل اتحادیه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به سبک اتحادیه اروپا و تعیین واحد پولی یکسان تشکیل شده بود، یوسف بن علوی، وزیر امور خارجه عمان گفت: «اگر شورای همکاری واقعا تلاش دارد تا اتحادیه میان کشورهای کشورهای عضو تشکیل دهد و آن را جایگزین شورای همکاری خلیج فارس کند، عمان از این شورا خارج خواهد شد.»

علوی در حاشیه نشست امنیتی منامه به خبرنگار روزنامه الحیات گفت: «در صورت تشکیل اتحادیه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، دیگر شورای همکاری پابرجا نخواهد ماند برای این که اتحادیه جدید جای آن را خواهد گرفت که شامل چهار یا پنج یا سه کشور خواهد بود و دیگر شامل شش کشور نخواهد بود.»

وی تاکید کرد، اگر چنین اتحادیه ای شکل بگیرد ما عضو آن نخواهیم بود، حتی جزئی از آن هم نخواهیم بود، البته مواضع عمان سلبی نیست، برای این که ما نمی خواهم مانع تشکیل اتحادیه شویم اما تا آن جا که بتوانیم از تشکیل آن جلوگیری می کنیم و این در حالی است که تمامی تصمیم های شورای همکاری با اجماع همه اعضا حاصل می شود.

فکر تشکیل اتحادیه بعد از آغاز بهار عربی در سال 2011 رنگ و بوی جدی تری به خود گرفت. پیش از آن کشورهای عضو به فکر تشکیل اتحادیه بودند اما منظورشان از اتحادیه بیشتر جنبه های اقتصادی داشت. اما بعد از بهار عربی عربستان از ترس تسری انقلاب های عربی به خاک منطقه، به ویژه پس از حوادث بحرین، پیشنهاد تشکیل اتحادیه را داد که شامل همه کشورهای عربی پادشاهی بشود. به این ترتیب عربستان پیشنها داد که اردن و مغرب به عنوان تنها دو کشور پادشاهی خارج از شورای همکاری نیز به عضویت اتحادیه کشورهای شورای همکاری در آیند. این پیشنهاد در درون خود اتحادیه با مخالفت هایی مواجه شد که در راس آنها قطر و عمان و امارات متحده عربی بودند. کویت نیز چندان تمایلی در ایجاد این اتحادیه ندارد اگر چه به طور رسمی اعلام موضع نکرده است.

این در حالی است که مغرب که در ابتدا نیز تمایلی از خود برای عضویت در این شورا نشان نداد بعد از نزدیک به شش ماه با ارسال نامه ای به دبیرخانه شورای همکاری خلیج فارس رسما اعلام کرد تمایلی به عضویت در این اتحادیه ندارد.

البته با گسترش اخوانی ها در منطقه به ویژه در میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس مواضع امارات در قبال تشکیل این اتحادیه نرم شد اگر چه همچنان بر حل اختلافات اقتصادی از جمله محل تشکیل مرکز اقتصادی شورای همکاری تاکید دارد. امارات معتقد است که باید تمامی دفاتر اقتصادی این شورا در امارات متحده عربی دایر شوند.

بن علوی به صراحت گفت که با پیشنهاد پادشاه عربستان برای تبدیل شدن شورای همکاری به اتحادیه مخالف است و در توضیح مخالفت خود با حرارت گفت: «ما ضد تشکیل آن هستیم برای این که خدا ما را علیه آن خلق کرد. خدا ما را این گونه خلق کرد. ما جزئی از این اتحادیه نیستیم. این خواسته ما نبود بلکه آنها بودند که این مساله را دوباره آغاز کردند.»

الحیات می نویسد که اظهارات نزار مدنی، وزیر عربستان در امور خارجی بر سر لزوم تشکیل اتحادیه همکاری خلیج فارس برای استیلا بر درگیری های منطقه ای در نشست امنیتی منامه باعث خشم وزیر امور خارجه عمان شد که خشم خود را بعد از نشست به صراحت بیان کرد. در خلال اظهارات مدنی نیز بن علوی اجازه اظهار نظر خواست تا پاسخ منفی عمان در قبال تشکیل این اتحادیه را بیان کند. وی گفت: «شورای همکاری در تشکیل سازمان اقتصادی حقیقی که واقعا همه اعضا از آن احساس رضایت داشته باشند، شکست خورده است. هنگامی که ما نمی توانیم بر سر مهم ترین اصول شورای همکاری با یکدیگر به توافق برسیم چگونه می توانیم صحبت از تشکیل اتحادیه بزنیم؟ ما همیشه همه امور را به آینده سپرده ایم و کاری نکرده ایم. اما همین که مشکلی پیش می آید به یاد همکاری مشترک می افتیم. ما عمانی ها به هیچ وجه با تشکیل اتحادیه موافق نیستیم و دیگران نیز تمایلی به تشکیل آن ندارند.» اظهارات بن علوی باعث شوک حاضران شد.

بن علوی درباره مسائل امنیتی به روزنامه الحیات نیز گفت: «اگر ترتیبات دیگری یا جدیدی برای کشورهای شورای همکاری مطرح شده تا درگیری های موجود یا آینده را از لحاظ امنیتی کنترل کند، ما نه طرفی از آن هستیم و نه طرفی از آن خواهیم بود. ما خود را ملزم می دانیم که در برابر درگیری های منطقه ای بی طرف باشیم. ما وقتی در درون شورای همکاری یا خارج از آن صحبت از قدرت می کنیم ضرورتا به معنای این نیست که می خواهیم مردم را به صف بکشیم تا وارد درگیری های منطقه ای شوند. ما حاضر نیستیم در هیچ درگیری ای داخل شویم. کما این که هیچ ارتباطی با این درگیری ها هم نداریم و به هیچ وجه به دنبال هیچ کدام از درگیری ها چه در شرق چه در غرب نرفته ایم.»

بن علوی در قبال سوالاتی که مربوط به حضور ایران در سوریه می شود نیز قاطعانه پاسخ داد. وی در این باره گفت: «به این پرسش جواب نمی دهم چون از اساس سوال اشتباه است.»

وی درباره دلایل میزبانی عمان از مذاکرات سری امریکایی – ایرانی نیز گفت: «چرا؟ آیا می خواهید جنگ شود؟»

وزیر امور خارجه عمان در پاسخ به این سوال الحیات که گفت تهدید شما مبنی بر ترک شورای همکاری دیگر اعضای این شورا را شوکه کرده است، تنها گفت: «به سلامت.»

در همین رابطه روزنامه العرب، چاپ لندن می نویسد که عمان همواره تلاش کرده است که سیاستی مستقل در شورای همکاری را در پیش بگیرد. به همین دلیل است که اخیرا نیز میزبان مذاکرات امریکایی ها و ایرانی ها بوده است. مذاکراتی که به توافق ژنو میان ایران با 1+5 منجر شد.

سلطان قابوس نیز نخستین رهبر یکی از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بود که بعد از پیروزی حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران به تهران سفر کرد. عمان همچنین در آزادی زندانیان امریکایی در سال 2010 و دو تن دیگر در سال 2011 دخالت داشته است. این روابط تنگاتنگ باعث نگرانی کشورهای عربی عضو شورای همکاری شده است. عمان به عنوان یکی از کشورهای همسایه در تنگه هرمز نقشی استراتژیک در امنیت این منطقه دارد. همچنین تهران به کمک مسقط توانسته است بخشی از تحریم های اعمال شده علیه خود را دور بزند. در طول هفته گذشته نیز مقام های ارشد ایرانی دیدارهای متعددی را از مسقط داشته اند که سفر علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی و محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان از جمله این دیدارها بوده است.

کارشناسان معتقدند که تحرکات عمان بیشتر به سمت استقلال از سیاست های شورای همکاری خلیج فارس متمایل است و ایران نیز تلاش دارد از این ویژگی عمان نهایت استفاده را ببرد.خالد الدخیل، استاد دانشگاه و پژوهشگر در این باره می گوید: «تهران تلاش می کند تا فاصله ای میان عربستان با بعضی از کشورهای شورای همکاری از جمله قطر و عمان ایجاد کند که به نظر می رسد تا اندازه ای در این زمینه موفق بوده است.»