اصلی‌ترین جزئیات مورد اختلاف ایران و 1+5 چیست؟

در حالی که مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 در ژنو وارد سومین روز خود شده، هنوز به طور دقیق مشخص نیست که آیا امروز دو طرف خواند توانست بالاخره وارد مرحله نوشتن متن توافقنامه شده و در مسیر واحدی حرکت کنند یا خیر. در این میان، اخبار رسیده از جزئیاتی حکایت دارد که طی دو روز اخیر مورد بحث بوده و قرار است در متن توافق اولیه نقش مهمی را بازی کنند.

به گزارش «تابناک» از ژنو، به نظر می رسد برخی موانع موجود در دوره های پیشین مذاکرات برای ورود به مسائل محتوایی مربوط به توافق هسته ای، این بار برطرف شده و دو طرف به طور جدی مشغول مذاکره درباره محتوای متنی هستند که بناست نقش هدایتگر روند آتی هسته ای را ایفا کند. به عبارت دیگر، دستور کار فعلی مذاکرات، بحث درباره جزئیات این توافقنامه است که قرار است این موضوع به طور خاص در مذاکرات امروز محور قرار گیرد.

در این میان، شنیده ها حاکی از آن است که یکی از مهمترین جزئیات مورد بحث در شرایط فعلی – که از دید ایران از بالاترین میزان اهمیت برخوردار است – بحث به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی ایران است. این موضوعی است که عباس عراقچی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران نیز روز گذشته به آن اشاره کرد و گفت که حق غنی سازی، هم در عمل و هم در متن توافق باید مورد پذیرش طرف مقابل قرار بگیرد.

این در حالی است که هنوز درباره این موضوع، اتفاق نظری در میان گروه 1+5 به وجود نیامده و برخی بهانه ها، از جمله اینکه این حق به طور مشخص در متن «ان پی تی» مورد اشاره قرار نگرفته، از سوی آن ها مطرح شده می شود. بر این اساس، یکی از دستور کارهای مهم مذاکرات امروز، بحث درباره چگونگی گنجاندن این موضوع در متن توافق خواهد بود. موضوعی که یکی از اصلی ترین خط قرمزهای ایران در مذاکرات به شمار می رود.

موضوع دیگر، بحث برداشته شدن تحریم ها و یا به عبارت دقیق تر، حجم و درصدی از تحریم هاست که در نتیجه توافق هسته ای ایران و 1+5 برداشته خواهد شد. طرف غربی معتقد است که تا زمان رسیدن به نتیجه نهایی – که گفته می شود باید یک دوره شش ماهه را در بر گیرد که طی آن حسن نیت ایران به اثبات برسد – ساختار تحریم ها دست نخورده خواهد ماند و تحریم های اصلی وضع شده علیه ایران برداشته نخواهد شد. این موضوعی است که از سوی وندی شرمن، مذاکره کننده ارشد آمریکایی نیز بیان شد.

این در حالی است که تیم ایرانی به صراحت اشاره کرده هرگونه توافقی در موضوع هسته ای، باید مشتمل بر برداشته شدن گام های متناسب و متوازن باشد که برداشته شدن بخش اصلی تحریم ها، به ویژه کاهش تحریم های نفتی و بانکی نیز بخشی از آن به شمار می رود. این نکته در سخنان صبح روز گذشته عراقچی نیز به خوبی نمایان بود و وی اشاره کرد که اگر برداشته شدن تحریم ها اندک باشد، اقدامات ایران نیز اندک خواهد بود.

از سوی دیگر، برخی ناظران و تحلیلگران اشاره می کنند که اگر غرب به طور جدی اقدام به کاهش تحریم ها علیه ایران نکند، ایران نیز ضرورتی برای همکاری بیشتر در زمینه افزایش بازرسی ها و موارد دیگر نخواهد دید و اصولاً افکار عمومی داخلی نیز با چنین امری موافقت نخواهد کرد. به این ترتیب، به نفع طرف غربی است که با انجام اقدامی متناسب با حسن نیت ایران، از مواضع خود کوتاه آمده و ضمن فراهم کردن زمینه حصول توافق، جلوی پیچیده تر شدن موضوع و افزایش بی اعتمادی ها را بگیرد.