یک مذاکره و دو روایت

دیپلماسی ایرانی: " کوهی برای بالا رفتن . " این عبارت، تعبیری بود که خبرنگار گاردین برای ماراتن مذاکرات برگزار شده در ژنو به کار برد. دومین دور از مذاکرات در پایتخت سوئیس این بار با چاشنی خوش بینی آغاز و سپس با طعم گس اعلام وجود اختلاف و به تفاهم نرسیدن دو طرف برای امضای توافقنامه ای مشترک به پایان رسید. پس از نخستین روز حضور هیات ایرانی در ژنو نشانه های بسیاری دال بر احتمال به امضا رسیدن توافقنامه مشترک میان تهران و طرف مقابل به چشم می خورد: لغو سفر وزیر امور خارجه ایران به ایتالیا و البته حضور ناگهانی و برنامه ریزی نشده وزرای امور خارجه کشورهای عضو از جمله جان کری در ژنو. این نشانه های مثبت بر آتش گمانه زنی هایی افزود که در نیمه شب آخرین دور از مذاکرات همزمان با بارانی که خیابان های منتهی به هتل محل اقامت هیات های حاضر را مرطوب کرده بود ؛ خاموش شد. وزیر امور خارجه ایران در حالی که لبخند بر لب داشت دوشادوش کاترین اشتون رئیس هیات مذاکره کننده غربی وارد محل استقرار خبرنگاران شده و مقابل فلش صدها خبرنگار و عکاس حاضر در محل تاکید کرد که از نتیجه این مذاکرات ناراضی نیست. سخنان کاترین اشتون نیز به این اظهار نظر ساده که ما پیشرفت های جدی داشته ایم ، خلاصه شد. با اینهمه نتیجه سه روز مذاکرات دقایقی پیش از حضور وزیر امور خارجه ایران و کاترین اشتون از زبان وزیر امور خارجه فرانسه در اقدامی غیر دیپلماتیک شنیده شد که از پایان بی نتیجه مذاکرات خبر می داد. با گذشت 24 ساعت از غوغای خبری که مقصر اصلی را فرانسه خوانده بود ، اکنون زمزمه های دیگری به گوش می رسد.

در شرایطی که در ایران همگان انگشت اتهام خود را به سمت فرانسه نشانه رفته اند و البته در میان رسانه های غربی هم در لوموند، نیویورک تایمز و فارن پالیسی در تقسیم تقصیر به سرسختی های پاریس اشاره می کنند؛ جان کری وزیر امور خارجه امریکا روایتی متفاوت از این داستان را در اختیار خبرنگاران قرار داده است. بحث مطرح شدن نام نیروگاه اراک به عنوان مطالبه ای جدی از سوی فرانسوی ها - در حالی که در نشست آلماتی نامی از آن برده نشده بود -  بسیاری از تحلیل های ابتدایی را به این سمت پیش برده بود که نقش پلیس بد ماجرا را این بار فرانسوی ها بازی کردند. در آن سوی این سکه هم بودند کسانی که پررنگ کردن نقش فابیوس در این داستان را چندان عاقلانه نمی دانند و اعتقاد دارند که شاید باز هم شبح امریکا در پشت پرده این داستان بوده است. با اینهمه به نظر می رسد که جان کری وزیر امور خارجه ایالات متحده با یک کمک فرانسوی ها آمده و یا روایت متفاوت تری از پشت پرده مذاکرات را به زبان می راند.

این مقام ارشد امریکایی که در نیمه شب دومین روز مذاکرات خود را از منطقه به ژنو رساند در تازه ترین اظهار نظر خود در این خصوص می گوید :" کشورهای اصلی در 1+5 متفق القول بودند و این ایران بود که از پذیرفتن طرح ما خودداری کرد." کری که در جمع خبرنگاران در ابوظبی سخن می گفت تاکید کرد که اعضای 1+5 در نهایت در طرحی که بر روی میز قرار گرفت توافق کرده بودند اما امتناع ایران منجر به عدم رسیدن به یک توافق شد:" فرانسوی ها طرح را امضا کردند، ما هم امضا کردیم. این ایران بود که امضای خود را پای توافقنامه نزد. "

جان کری البته اسرائیل را هم از یاد نبرده و تاکید کرد که اظهارات نخست وزیر رژیم صهیونیستی که در آن هرگونه توافق با ایران را اشتباه و امتیاز دادن به تهران خوانده بود ، نارس و زودهنگام بوده است :زمانی می توانید با مساله ای مخالفت کنید که آن را ببینید. نمی توان با تلاش ها برای رسیدن به ممکن ها و مطلوب ها مخالفت کرد.

جان کری با وجود این انتقاد سعی کرد باردیگر به اسرائیلی ها اطمینان خاطر دهد و به تعهد امریکا به تامین امنیت اسرائیل تاکید ورزید: اوباما هرکاری را که بر زبان رانده عملی هم کرده است.اسامه بن لادن را از میان برداشت و نیروهای امریکایی از افغانستان و عراق را هم خارج کرد. بنابراین در خصوص ایران هم سخنان وی را باور کنید. او بلوف نمی زند.

در شرایطی که جان کری در سخنان خود از وجود اتحاد میان تمامی اعضا سخن می گوید ؛ دیپلمات های کشورهای اروپایی نظر دیگری دارند که در فایننشال تایمز منعکس شده است : " ایران و طرف غربی به توافقنامه ای نهایی و البته دور از انتظار دست یافته بودند. سپس درست در دقیقه نود ، وزیر امور خارجه فرانسه به گفتگوها ملحق شد. در نهایت فابیوس در چند ساعت اعلام کرد که مذاکرات بی نتیجه به پایان رسیده است. این پاسخی نبود که تیم های اروپا ، امریکا و ایران انتظار آن را داشته باشند. یک دیپلمات غربی تاکید می کند که پاریس به شکل فعال در مذاکراتی که منتهی به مذاکرات آخر هفته در ژنو شد ، شرکت نداشته است. انها خود را تا دقیقه آخر درگیر نکرده و بنابراین پاسخی که فرانسه به این مذاکرات داد نباید چندان دور از انتظار باشد. دولت سوسیالیست فرانسوا اولاند مدت هاست که در لیبی ، مالی ، سوریه و حالا ایران فاصله خود را با امریکا زیاد کرده است. فرانسه به متحد اصلی اروپایی اسرائیلی ها تبدیل شده است ."  

در شرایطی که منابع خبری مطرح شدن بحث تاسیسات هسته ای اراک را اصلی ترین دلیل به توافق نرسیدن ایران و 1+5 می دانند ، در گزارش هایی که امروز در نشریاتی چون نیویورک تایمز به چاپ رسیده شده است از اصرار ایران برای به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی اورانیوم آن سخن به میان آمده است.

همزمان با این سخنان جان کری ،همتای فرانسوی وی نیز لحن تند خود را تغییر داده است . وی 24 ساعت پس از آنکه نام او به عنوان برهم زننده بازی به گوش رسید، از امکان توافق با ایران درباره برنامه هسته ای سخن می گوید. به گزارش رویترز ، لوران فابیوس در این خصوص گفت: ما با دسترسی به توافقی با ایرانیان فاصله ای نداریم اما هنوز به این مرحله نرسیده ایم.

این مقام فرانسوی در سخنان خود به دو موضوع اصلی مطرح شده در گمانه زنی ها از جمله اینکه ایران باید ساخت راکتور آب سنگین اراک را معلق کرده و از غنی سازی 20 درصدری اورانیوم هم چشم پوشی کند اشاره کرد.

دو روایتی که در 24 ساعت گذشته از آنچه در پشت میز مذاکره گذشت به گوش رسید هنوز مورد تایید یا تکذیب مقام های وزارت امور خارجه ایران و یا تیم هسته ای اعزامی به ژنو قرار نگرفته و تلاش های دیپلماسی ایرانی برای نظرخواهی از سخنگوی وزارت امور خارجه هم در این خصوص تا زمان تنظیم این گزارش ناکام مانده است. با اینهمه به نظر می رسد که در صورت صحت سخنان وزیر امور خارجه امریکا در شرایطی که طرح ارائه شده از سوی غرب نظر مثبت ایران را جلب نکرده باشد ، در دور بعدی از مذاکرات هم که تاریخ آن فعلا 20 نوامبر اعلام شده است ایران و غرب بر سر مفاد توافقنامه گام اول، چالش های بسیاری با هم خواهند داشت .