مردمی که از انقلاب خسته شدند

دیپلماسی ایرانی : “چیزهایی هستند که ما در آن اولین باشیم حتی اگر برای این منظور مجبور باشیم از آخر به اول شمارش کنیم.” این جمله را یکی از دوستانم یک بار بر زبان آورده بود. به تازگی خواندن گزارش رقابت جهانی 2013-2014 را به پایان رسانده ایم که مصر را در کیفیت سیستم آموزشی ابتدائی، بدترین کشور دنیا می داند. این گزارش بر اساس شاخصهای ارزیابی جهانی WEF تهیه شده است.

امسال مصر در رده 118 ام قرار گرفت ، 11 رتبه کمتر از سال گذشته. مصر در میان کشور های منطقه ،خاور میانه و شمال افریقا در پایین ترین رتبه است، بسیار پایین تر از قطر و امارات متحده عرب که در میان 20 کشور رقابتی دنیا سطح بالایی دارند. مصر حتی از کشورهای شمال افریقا مثل مراکش (77 ) ، تونس (83 ) و الجزایر (100 ) جایگاه پایین تری داشته و تنها یمن با رتبه 145 از مصر پایین تر قرار می گیرد.

در واقع این گزارش از آنچا اهمیت پیدا می کند که مساله بغرنج مصر را به یاد ما می آورد وگرنه آمارهای ملال انگیز آموزش و پرورش ابتدایی چندان مورد بحث ما نیست.  این جایگاه قرارگرفته مصر در این رتبه بندی است که توجه رسانه ها  و عموم را به مصر جلب کرده است .بیشترین رتبه چه از آخر و چه از اول توجه همه را جلب می کند، در حالی که هر مصری می داند آموزش ابتدایی در سطح بدی است، تماشای اینکه در میان کشورهای توسعه یافته ،در حال توسعه و عقب مانده آنها را در پایین ترین درجه رتبه بندی می کنند شوکه کننده بود. ( عکس فوق شرایط این کودکان را نشان می دهد )

پس از انتشار این آمار این مساله به بحث عمومی گذاشته شد و البته عکس العمل اکثر مردم طبیعی بود : آنها برآورد این گزارش را تایید کرده ، افسوس زمان از دست رفته را خوردند و شانه بالا انداختند.هیچ بیانیه یا واکنشی در این خصوص از سوی دولت مصر ابلاغ نشد گرچه ما می دانیم  دولت برای اطمینان از صحت چنین ارزشیابی هایی آنها را بررسی می کند.
گویا دولتی ها هم در این موضوع شانسی برای خود پیش بینی نکرده پس سکوت را ترجیح  می دهند. گرچه شنیده شده پشت درهای بسته برخی از مقامات دولت به نحوه گزارش اعتراض کرده اند. البته این اعتراضها لزوماً بی پایه نیستند : روش تهیه این آمار  کامل و جامع نیست ، تکیه کردن بر ترکیبی از داده های عینی جمع آوری شده از منابع آماری بین المللی ، محلی و همچنین گزارشهایی که نویسندگان در هر کشوری می نویسند چندان قابل اعتماد نیستند. علاوه بر این افرادی که این در این تحقیق مورد پرسش قرار می گیرند در تمام حوزه هایی که از انها سوال می شود کارشناس نیستند. موضوعات می تواند از امکانات تجاری و آموزش و پرورش ابتدایی تا خطر تروریسم بسته بندی شود بنابراین افراد پاسخگو بر اساس اطلاعی که از موضوع دارند به سوال ها پاسخ می دهند. این درست است که زمانی که نمونه اماری به اندازه کافی وجود دارد که بتوان با توسل به آن از احتمال دریافت پاسخ های جدا از عرض مطمن شد اما باید شرایط مردم در کشوری بحران زده از منظر سیاسی و اقتصادی را هم در نظر گرفت که در آن افراد روحیه اعتراض گونه به همه چیز را داشته و احتمالا در پاسخ ها هم این روحیه را بروز می دهند.

قصد این بحث این نیست که بگوئیم سیستم آموزش ابتدائی مصر بد نیست اما این سوال مطرح است که آیا در کره زمین بدترین سیستم آموزش ابتدایی در مصر است ؟ داده های واقعی ممکن است تصویر دیگری را برایمان ترسیم کنند.با توجه به گزارش ریاضیات بین المللی و مطالعات علمی  مضر در سال 2007 میلادی که آخرین سالی بود که در این مسابقات شرکت کرد از میان 48 کشور شرکت کننده عنوان 38 ام را به خود اختصاص داد.
گذشته از شاخصه آموزش و پرورش ابتدایی ، مصر در بسیاری از شاخصه های دیگر در انتهای جدول قرار دارد. برای مثال در بهره وری از یازار کار 10% از آخرین رقم ثبت شده برای کشورها  پایین تر است که این مساله می تواند مولود نگرانی بسیاری باشد.آمارهای مربوط به حوزه کار و کارگری در مصر زنگ های خطر را به صدادرآورده و این مساله گویای این واقعیت است که هرزمان سخن از اصلاحات به میان می آید باید اصلاحات در مسائل کارگری در راس باشد.

در واقع گزارش راه کارهای اندکی را برای تغییر ارائه می دهد. علاوه بر اصلاحات در  بازار کار (افزایش بهره وری و انعطاف پذیری) که از راه های آشکار افزایش اشتغال است ، نویسنده های گزارش اشاره می کنند چگونه کسری مالی نسبتاً بالا در این کشور و بدهیهای عمومی آن را در میان اقتصادهای کلان بی ارزش می کند با اینهمه مصر همچنان به سیاستهای پیشین  خود دست آویخته و بیشتر بیشتر مقروض می شود. پر واضح است که این کشور نمی تواند همین مسیر را تا بینهایت بپیماید.

جو شدید بی ثباتی سیاسی و فقر امنیتی پایه های توسعه اقتصادی را از بین برده و بر رتبه بندیها نیز تاثیر گذار است قابل درک است که WEF  مشاوره کمی در این خصوص ارائه می دهد : تداوم خشونت در هفته چندین قربانی بر جای میگذارد و عدم حضور هر گونه فشار داخلی و یا بین المللی نشان می دهد که  تغییرات در آینده نزدیک غیر محتمل است.
مقررات حکومت نظامی که از اول جولای در مصر اعمال شده و البته صنعت توریسم را هم هدف قرار داده است به هیچ وجه به اسان تر شدن مسائل برای مصری ها منتهی نشد. حکومت نظامی که به محبوس ماندن تمام مردم به مدت 6 ساعت در هرشب منتهی می شود در روزهای جمعه به 11 ساعت می رسد و همین مساله مردم را عصبی کرده است. در این میان اخوان المسلمین هم با برنامه های تظاهرات های خود خیابان ها و راه های اصلی شهرها را مسدود می کند. تمام این مسائل به عصبانی شدن بیشتر مردم و بر هم خوردن نظم زندگی عامه در مصر تبدیل شده و البته بر معیشت آنها نیز تاثیرگذار است. زمانی که  نیمی از مردم تایید می کنند که حکومت نظامی روی درآمدشان تاثیر گذاشته عمق موضوع حتی بیشتر هم می شود. یکی از روسای بانک جهانی در گفتگو با فارن پالیسی تاکید می کند همین مساله که مصر هنوز برای آرامش به برقراری حکومت نظامی نیاز دارد کار را سخت تر و البته به خودی خود هم یک سیگنال نامطلوب است .

در این میان گزارش اخیر بین المللی در خصوص شادترین مردمان جهان هم بر وخامت اوضاع در مصر صحهه می گذارد . مصر در رده 130ام پایین تر از سومالی (100ام ) ،عراق (100ام ) ، برمه (121ام ) و حتی پایین تر از جمهوری دموکراتیک کنگو قرار دارد. در میان جامعه آماری فوق که  156 کشور را در برمی گیرد  مصر تا بحال بیشترین سطح کاهش شادی سال به سال را تحربه کرده  است. در این گزارش اشاره شده است که این فقدان شادی و رضایت از زندگی چه بسا نابودکننده تر  از کمبود در آمد است : آزادی انتخاب گزینه های متفاوت در زندگی به اندازه بحث آموزش مهم است. این آزادی است که به نظر نمی رسد به این زودی ها مردم مصر از آن بهره مند شوند.
منبع:فارن پالیسی

انتشار اولیه: یکشنبه 5 آبان 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 9 آبان 1392